Vì sao cựu Thủ tướng Kosovo bị bắt?

"Ông Agim Ceku, năm nay 48 tuổi, bị bắt hôm 24/6 ngay khi vừa đặt chân xuống cửa khẩu Guechevo của Bulgaria theo lệnh truy nã đỏ của Interpol" - Diana Yankoulova, phát ngôn viên Bộ Nội vụ Bulgaria, cho biết.

Trong những tuần tới, một tòa án Bulgaria sẽ phải ra tuyên bố về những thủ tục tố tụng tiếp theo đối với ông Agim Ceku. Theo yêu cầu của Serbia, ông Agim Ceku được đưa vào danh sách truy nã đặc biệt của Interpol. Belgrade kết tội ông Ceku đã phạm phải những tội ác chiến tranh tại Croatia, trong cuộc chiến giành độc lập (1991-1995), và cả ở Kosovo với tư cách là thủ lĩnh phong trào du kích Albani trong cuộc xung đột 1998-1999.

Tại Pristina, một quan chức của đảng Dân chủ xã hội Kosovo (PSDK), do ông Ceku làm chủ tịch, đã khẳng định thông tin về vụ bắt giữ trên. Phát ngôn viên đảng PSDK, Gezim Kasapolli, còn cho biết, ông Ceku tới Bulgaria để hội đàm với Thứ trưởng Ngoại giao Milen Keremedtchiev cùng một số quan chức khác của nước này. Hiện những cuộc thương lượng đang được khẩn trương tiến hành nhằm trả tự do cho ông Ceku. Tuy nhiên, Sofia đã bác bỏ rằng ông Ceku đến Bulgaria với tư cách chính thức.

Phát biểu với Hãng thông tấn Bulgaria, Thứ trưởng Ngoại giao Keremedtchiev cho biết, Bộ Ngoại giao Bulgaria không phát ra lời mời chính thức nào đối với ông Agim Ceku. Ông Keremedtchiev cho biết vẫn thường xuyên liên lạc với Pristina và nhắc lại rằng, những lệnh bắt quốc tế được phát đi theo yêu cầu của Serbia là nhằm vào tất cả các lãnh đạo của Kosovo và mọi việc hiện thuộc thẩm quyền giải quyết của luật pháp Bulgaria nếu cơ quan này coi những trát bắt trên là hợp pháp.

Đây không phải là lần đầu tiên Agim Ceku bị bắt theo yêu cầu của Serbia được Interpol công bố. Ngày 7/5 vừa qua, Agim Ceku đã bị trục xuất khỏi Colombia khi ông này tới đây để tham dự một hội nghị quốc tế với tư cách là một vị tướng của quân đội Croatia. Ngay ngày hôm sau, 8/5, ông Ceku đã quá cảnh qua Pháp nhưng không bị cảnh sát nước này chặn lại theo trát bắt quốc tế của Serbia.

Năm 2003, ông Ceku đã bị bắt giữ tại Slovenia, rồi tại Hungary năm 2004, nhưng lần nào cũng được phóng thích vài giờ sau đó.

Với tư cách là Thủ tướng Kosovo (2006-2007), ông Ceku đã chuẩn bị cho việc Kosovo giành độc lập. Ceku bắt đầu sự nghiệp với tư cách là một sĩ quan trong Quân đội nhân dân Nam Tư (JNA) phụ trách công tác huấn luyện tại trường võ bị sĩ quan dự bị tại Zadar, Croatia.

Năm 1991, ông rời bỏ JNA để tham gia vào lực lượng Vệ binh quốc gia Croatia, lực lượng này về sau được chuyển thành quân đội của Cộng hòa Croatia. Bị thương năm 1993 trong chiến dịch Medak, nhưng sau đó Ceku tiếp tục tham gia vào tất cả các chiến dịch quân sự tái chiếm các vùng đất do lực lượng bán quân sự Serbia chiếm đóng tới tận năm 1995.

Tháng 2/1999, ông rời bỏ quân đội Croatia để gia nhập lực lượng du kích Albani tại Kosovo, ban đầu bị phương Tây liệt vào nhóm khủng bố và tái tổ chức lực lượng này thành một cơ cấu quân sự chính quy có tên gọi Quân đội giải phóng Kosovo (UCK) do chính ông làm lãnh đạo tối cao.

Ngày 26/12/2008, chính quyền Serbia đã tiến hành bắt giữ 10 cựu thành viên của UCK. Những người này bị tình nghi phạm nhiều tội ác chiến tranh chống lại thường dân Serbia từ tháng 6 đến tháng 10/1999.

Theo cơ quan tư pháp Serbia, 10 nhân vật trên đã bắt cóc 159 dân thường Serbia và giết chết 51 người khác. Ngoài ra, những người này còn bị nghi ngờ phạm nhiều tội ác khác như hãm hiếp, tra tấn, cướp bóc... nhằm xua đuổi người dân Serbia và người không phải gốc Albani ra khỏi khu vực Gnjilane.

Từ khi kết thúc cuộc xung đột tại Kosovo tháng 6/1999, sau một chiến dịch ném bom của NATO, Kosovo được đặt dưới sự kiểm soát của Liên Hiệp Quốc và NATO.

Kosovo tự tuyên bố độc lập từ Serbia vào ngày 17/2/2008. Đây là lần thứ hai vùng này tuyên bố độc lập; lần trước, ngày 22/9/1991, một nghị viện đại diện cho những người gốc Albani tuyên bố Cộng hòa Kosovo để chống tỉnh tự trị Kosovo và Metohija của Serbia. Nền độc lập này hiện được 57/192 quốc gia thành viên của Liên Hiệp Quốc thừa nhận, đa phần là các nước thân phương Tây. Tuy nhiên, Nga và Serbia đã bác bỏ nền độc lập này của Kosovo.

Vài tuần trước cuộc tổng tuyển cử tháng 11/2007, Agim Ceku thông báo không tham gia với tư cách là ứng cử viên của Liên minh vì tương lai Kosovo, đảng của chiến hữu cũ của ông trong lực lượng quân du kích, Ramush Haradinaj, người này cũng đã từng làm Thủ tướng Kosovo. Ceku thích gia nhập một đảng nhỏ hơn, đảng Dân chủ xã hội Kosovo. Đảng này hiện đang có một ghế tại Quốc hội Kosovo.

Ngay sau khi được tin ông Agim Ceku bị Cảnh sát Bulgaria bắt giữ, Serbia đã yêu cầu Bulgaria cho phép dẫn độ nhân vật này về thụ lý vụ án tố cáo tội ác diệt chủng tại Tòa án thành phố Nis (phía nam Serbia).

"Chúng tôi đang chờ quyết định của luật pháp Bulgaria, trong một thời hạn nhanh nhất, cho phép dẫn độ Ceku về Serbia vì nhân vật này bị tố cáo giết hại 669 người Serbia và nhiều người không phải gốc Albani" - Slobodan Homen, Ngoại trưởng Serbia, phát biểu với Hãng thông tấn Beta.

Trưởng biện lý Bulgaria, Nikolai Kokinov, cho biết sẽ tạm giữ ông Ceku, sau đó, trong thời hạn 40 ngày, phía Serbia phải trình cho Tòa án Bulgaria những bằng chứng về tội ác chiến tranh của ông ta dẫn tới việc dẫn độ nhân vật này về Serbia