Mưu trí, sáng tạo trong điều tra các vụ án khó

1.Những ngày cận Tết Nguyên đán, khi việc xét xử vụ án “chuyến bay giải cứu” giai đoạn 2 khép lại, chúng tôi mới có cuộc gặp gỡ với các điều tra viên và cán bộ điều tra, Cục An ninh điều tra. Về đặc thù, Cục An ninh điều tra có chức năng giúp lãnh đạo Bộ Công an tham mưu với Đảng, Nhà nước các chủ trương, chính sách pháp luật liên quan đến hoạt động điều tra; trực tiếp điều tra các vụ án hình sự thuộc thẩm quyền; tổ chức thực hiện công tác tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự theo quy định của pháp luật… Đồng thời, là cơ quan tố tụng đấu tranh với tội phạm, có quyền năng và chịu trách nhiệm pháp lý về các quyết định và hành vi tố tụng của mình. 

Trong khi đó, các vụ án do Cục An ninh điều tra thụ lý điều tra đều là những vụ án lớn, đặc biệt nghiêm trọng, vì vậy CBCS, đội ngũ điều tra viên tham gia thụ lý chịu áp lực lớn từ dư luận xã hội, một số vụ án còn có sự tác động từ nhiều phía. Đứng trước những khó khăn, thách thức nêu trên, CBCS Cục An ninh điều tra đã thể hiện tinh thần dũng cảm, không chùn bước, bản lĩnh chính trị vững vàng, kiến thức pháp luật, nghiệp vụ toàn diện, sắc bén; đã thụ lý điều tra, củng cố chứng cứ đề xuất xử lý nghiêm minh, đúng người, đúng tội nhưng không gây ồn ào, không ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình chính trị và quan hệ đối ngoại của Đảng và Nhà nước với các quốc gia, tổ chức quốc tế và không ảnh hưởng đến thời cơ phát triển kinh tế đất nước… 

Kể lại quá trình điều tra vụ án “chuyến bay giải cứu” giai đoạn 2, cán bộ Cục An ninh điều tra cho biết: Đây là phần việc được tách ra từ vụ án “chuyến bay giải cứu” giai đoạn 1 để tiếp tục điều tra, xác minh, làm rõ; quá trình điều tra đã khởi tố 17 bị can.

Quá trình điều tra giai đoạn 2 vụ án, các điều tra viên và cán bộ điều tra gặp nhiều khó khăn do đối tượng đã có thời gian chuẩn bị, tìm cách đối phó và tiêu huỷ tài liệu, chứng cứ. Việc đưa, nhận hối lộ tinh vi, hầu hết chỉ có lời khai mà không có chứng cứ vật chất; mặt khác, hành vi phạm tội diễn ra ở nhiều bộ, ngành, nhiều tỉnh, thành phố; số lượng người liên quan rất lớn nên Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an đã phải tập trung tối đa lực lượng để xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ… Đến nay, đã làm rõ vụ án, đủ căn cứ kết luận hành vi, phương thức, thủ đoạn thực hiện hành vi phạm tội của 17 bị can… để xét xử theo quy định của pháp luật. 

Trong vụ án này, lợi dụng chủ trương của Đảng, Nhà nước và chức vụ quyền hạn được giao, một số cá nhân tại UBND các tỉnh, thành phố đã thoả thuận đưa, nhận hối lộ, làm trái công vụ để tham mưu, đề xuất, chấp thuận chủ trương cho các doanh nghiệp đưa công dân về nước cách ly y tế tại các địa phương; trực tiếp hoặc qua trung gian móc nối, thoả thuận với cán bộ y tế tại các địa phương; cán bộ thuộc Bộ Y tế đưa hối lộ, nhận hối lộ với số tiền lớn để có văn bản chấp thuận, xét duyệt cho công dân (khách lẻ) về trên các chuyến bay đơn lẻ; có bị can còn lợi dụng vị trí công tác, hướng dẫn, xúi giục người có liên quan khai báo gian dối, che giấu tội phạm, gây cản trở việc điều tra, làm rõ tội phạm của cơ quan chức năng.

Vụ án khép lại, 17 bị can đã bị đưa ra truy tố, xét xử. Thành công của vụ án chính là đã thu hồi cho Nhà nước số tiền hơn 38 tỷ đồng, là tiền các bị can, người nhà tự nguyện nộp khắc phục hậu quả… để đảm bảo công tác thi hành án, thu hồi tài sản do người khác phạm tội mà có. 

Nhiều vụ án, từ quá trình điều tra, Cục An ninh điều tra đã kiến nghị các bộ, ban, ngành kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý. Điển hình như vụ vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới; làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức; sử dụng tài liệu giả của cơ quan tổ chức” xảy ra tại Hà Nội và các địa phương khác. Căn cứ vào kết quả điều tra, Cơ quan An ninh điều tra đã tiến hành khởi tố vụ án hình sự; khởi tố 13 bị can, bắt tạm giam 12 bị can; xác định bị can Nguyễn Ngọc Phương với vai trò chủ mưu, cầm đầu, trực tiếp thực hiện và chỉ đạo 7 bị can đồng phạm và nhân viên cấp dưới sử dụng 6 pháp nhân, lập hồ sơ khống đề nghị vay vốn, hồ sơ giải ngân và lập hồ sơ hải quan giả mạo để cung cấp cho các ngân hàng nhằm thực hiện chuyển tiền trái phép sang Hồng Kông thông qua 3 ngân hàng theo các hợp đồng kinh tế khống giữa các nhóm công ty của Phương với nhau.

Ngày 18/10/2024, Cơ quan An ninh điều tra đã hoàn thành bản kết luận, chuyển hồ sơ sang Viện KSND Tối cao đề nghị truy tố 12 bị can. Căn cứ kết quả điều tra, Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an đã có kiến nghị Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước,… và các ngân hàng kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế trong hoạt động quản lý chính sách tiền tệ, kịp thời sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật trong lĩnh vực chuyển tiền quốc tế… 

2. Sự mưu trí, sáng tạo của CBCS còn thể hiện trong quá trình đấu tranh phòng, chống tội phạm và trong xử lý các tình huống đột xuất, khó khăn, phức tạp khi thụ lý điều tra các vụ án. 
Còn nhớ thời điểm dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, lợi dụng tình hình dịch bệnh, các đối tượng phạm tội đã làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức, môi giới cho người nước ngoài ở lại Việt Nam trái phép bằng thủ đoạn làm giả hồ sơ để xin cấp giấy phép lao động và sử dụng giấy phép lao động được cấp để xin làm thị thực, thẻ tạm trú cho người nước ngoài ở lại Việt Nam trái phép dưới vỏ bọc người lao động nước ngoài.

Quá trình điều tra, có lúc tưởng chừng bế tắc, bởi các điều tra viên chỉ chứng minh được hồ sơ, tài liệu giả nhưng không xác định được đối tượng chủ mưu, cầm đầu tổ chức phạm tội. Vụ án mở ra từ sự nhạy bén của điều tra viên, khi phát hiện chi tiết rất nhỏ là dòng chữ ghi trên bìa cuốn sổ tay của Phạm Trường Tú Chinh, đối tượng nghi vấn tổ chức cho người nước ngoài ở lại Việt Nam trái phép đang bị nhiễm COVID-19, cách ly tại nhà. Từ đây, các điều tra viên đã tập trung đấu tranh với Chinh, buộc đối tượng khuất phục, khai nhận, cung cấp địa chỉ và thông tin của đồng bọn làm giả con dấu, tài liệu đang lẩn trốn. Với tinh thần đấu tranh tội phạm đến cùng, Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an đã điều tra, khởi tố 17 bị can về các tội “Nhận hối lộ”; “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức”; “Tổ chức, môi giới cho người khác ở lại Việt Nam trái phép” và “Đưa hối lộ”… 

Căn cứ vào kết quả đấu tranh, Cục An ninh điều tra đã chuyển toàn bộ hồ sơ đề nghị Viện KSND Tối cao truy tố 17 bị can theo các tội danh đã khởi tố. Kết quả điều tra vụ án, đã thu giữ hơn 11 tỷ đồng và 4.300 USD là tiền các bị can nhận hối lộ và tiền hưởng lợi bất chính do hành vi phạm tội gây ra. Mở rộng điều tra vụ án, Cục An ninh điều tra còn phát hiện nhiều hành vi phạm tội khác xảy ra ở nhiều cơ quan, địa phương như “Đưa hối lộ, nhận hối lộ” tại Trung tâm Lý lịch tư pháp Quốc gia”; các đường dây “Mua bán trái phép hoá đơn, chứng từ thu nộp ngân sách Nhà nước; đưa hối lộ, nhận hối lộ” tại TP Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành phố khác. Đây là vụ án điển hình trong việc điều tra, chứng minh tội phạm đưa, nhận hối lộ, thể hiện sự mưu trí, sáng tạo trong việc thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh dòng tiền, phương thức, thủ đoạn che giấu việc đưa, nhận tiền hối lộ… Từ đó, các bị can khuất phục, thừa nhận hành vi phạm tội.

Ghi nhận những kết quả, thành tích đã đạt được, năm 2024, Cục An ninh điều tra đã được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất, 1 cá nhân được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất, 1 cá nhân được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhì; 1 tập thể, 2 cá nhân được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba…

Nói về bí quyết thành công, Thiếu tướng Hoàng Văn Hà, Cục trưởng Cục An ninh điều tra cho biết: Phong trào phát huy sáng kiến, đổi mới tư duy, phương pháp công tác và phương pháp lãnh đạo, chỉ huy là kết quả nổi bật của Cục An ninh điều tra trong năm qua. Sự mưu trí, sáng tạo của CBCS thể hiện trong công tác thụ lý điều tra vụ án cũng như trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng và kết quả của các phong trào thi đua…