Bác sĩ ảo trên smartphone sẽ thay thế bác sĩ ngoài đời thực?

• Cảnh sát Mỹ biến smartphone thành máy quay gắn ngực
• Thầy giáo làng với sáng kiến chấm thi trắc nghiệm bằng smartphone
• Mở cửa ngôi nhà thông minh bằng smartphone

Rồi Joy tiến hành kiểm tra bệnh nhân sâu hơn với một loạt câu hỏi. Khi bệnh nhân tiết lộ mình bị stress, Joy liền đề xuất một vài kỹ thuật giải tỏa stress. Sắp tới đây, mọi người dùng smartphone sẽ có cơ hội tiếp xúc với "bác sĩ" cũng như "chuyên gia liệu pháp" cho riêng mình chỉ với một thao tác bấm nút.

Joy là một chatbot sử dụng trí thông minh nhân tạo (AI) và máy học theo dõi những cảm xúc của bệnh nhân để sau đó cung cấp sự hỗ trợ cho sức khỏe tâm thần - tất cả đều thông qua ứng dụng Facebook Messenger. Joy là ứng dụng di động được xây dựng bởi Danny Freed sau khi một trong những bạn thân của anh ấp ủ mưu toan tự sát.

Danny Freed bày tỏ: "Công nghệ có thể giúp đỡ bất cứ ai đang chật vật chiến đấu với vấn đề sức khỏe tâm thần của mình. Tôi nhận thức được rằng hiện nay chúng ta dễ dàng giám sát mọi loại dữ liệu và tham số liên quan đến sức khỏe thể xác song lại chẳng có gì đối với sức khỏe tâm thần của chúng ta". Joy chính là bác sĩ (hay trợ lý) ảo hỗ trợ hiệu quả cho bệnh nhân có vấn đề về tâm thần với nhiều kỹ thuật và bài tập dựa trên kết quả nhiều cuộc nghiên cứu.

Danny Freed khẳng định: "Joy không là công cụ chẩn đoán hay điều trị bệnh. Mà bạn có thể coi Joy như là một người bạn hay một huấn luyện viên". Mới đây, Danny Freed còn tuyển mộ một chuyên gia về các dạng rối loạn tâm trạng để cung cấp liệu pháp cho những người có vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Từ khi mạng xã hội Facebook "mở cửa" Messenger cho các nhà phát triển vào năm 2016, hơn 100.000 bot được xây dựng trên nền tảng này trong đó nhiều bot tập trung vào lĩnh vực y tế và sức khỏe tâm thần. Ví dụ như Woebot giúp người dùng theo dõi thường xuyên tâm trạng cá nhân qua những bảng câu hỏi để từ đó phát hiện sớm những dấu hiệu khởi phát chứng trầm uất.

Được sáng tạo bởi Alison Darcy, chuyên gia tâm lý học lâm sàng Đại học Standford ở California (Mỹ), Woebot sử dụng những kỹ thuật hành vi nhận thức và đề nghị những phương pháp giúp giảm nhẹ tâm trạng xấu hay suy nghĩ tiêu cực của đối tượng tương tác. Trong khi Joy được miễn phí thì người dùng phải trả phí 39 USD/tháng sử dụng Woebot sau khi được ưu đãi trải nghiệm 14 buổi giao tiếp miễn phí.

Những buổi tư vấn hay trị liệu tâm lý với chuyên gia ngoài đời thực thường có giá từ 40 đến 260 USD/giờ - do đó dễ thấy sự trợ giúp của chatbot "dễ chịu" hơn nhiều. Ali Parsa, người sáng lập và giám đốc điều hành ứng dụng y tế số Babylon, nhìn thấy xu hướng phát triển và tiềm năng to lớn của "m-health" (y tế di động) hay nói cách khác là "đặt một bác sĩ cá nhân vào túi mọi người bất chấp ranh giới địa lý hay tình trạng thu nhập".

Babylon - ứng dụng được các nhà khoa học, kỹ sư và bác sĩ góp sức xây dựng một ngân hàng dữ liệu kiến thức đồ sộ với hơn 300 triệu dữ liệu y tế - cung cấp cho người dùng thông tin và lời khuyên về các triệu chứng. Babylon cũng cho phép người dùng đăng ký khám bệnh với một bác sĩ hay chuyên gia liệu pháp với giá từ 32 USD. Chatbot Your.MD cũng hoạt động tương tự như Babylon. Your.MD cung cấp dịch vụ thông tin chăm sóc y tế ban đầu dựa trên lịch sử y tế người dùng, triệu chứng và các yếu tố cá nhân như là giới tính và độ tuổi.

Giám đốc điều hành Matteo Berlucchi của Your.MD đánh giá: "Your.MD xem ra còn tốt hơn cả bác sĩ. Nó không có định kiến và có bộ não thượng thặng".

Còn Ali Parsa cũng tự tin: "Trong phần lớn các trường hợp, đội ngũ nhà khoa học Babylon giúp phòng ngừa nhiều vấn đề về sức khỏe còn tốt hơn bác sĩ". Tuy nhiên, cả hai vẫn thừa nhận rằng dù sao thì chatbot vẫn không thể thay thế bác sĩ trong đời thực vì  "các bác sĩ có sự thông cảm. Họ tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân, lắng nghe hơi thở, nhìn vào mắt bệnh nhân, thực hiện test máu v.v…".

Dù sao, vẫn có nhiều hoài nghi về các ứng dụng y tế. Karen Taylor, giám đốc Trung tâm Giải pháp y tế ở công ty tư vấn Deloitte UK (Anh), bình luận: "Các bệnh nhân cũng không nên chỉ dựa hoàn toàn vào ứng dụng di động bởi nó không thể thay thế được hệ thống y tế. Có nhiều lĩnh vực mà ứng dụng di động không thể xử lý hay hỗ trợ được".

Richard Vautrey, quyền chủ tịch Ủy ban bác sĩ đa khoa thuộc Hiệp hội Y khoa Anh (BMA), cũng thừa nhận "chúng ta vẫn cần đến kỹ năng của bác sĩ đã qua huấn luyện hay hệ thống y tế chuyên nghiệp để chẩn đoán những triệu chứng".

Trong khi đó nữ bác sĩ Claire Novorol, đồng sáng lập và giám đốc y khoa của công ty khởi nghiệp công nghệ y tế ADA, vẫn tin tưởng ứng dụng của công ty tích hợp nhiều dữ liệu phong phú từ các nguồn đáng tin cậy như là kết quả thử nghiệm trong phòng thí nghiệm và các test di truyền có thể giúp chăm sóc bệnh nhân một cách hiệu quả. Nói cách khác, mối quan hệ bác sĩ - bệnh nhân được AI hỗ trợ sẽ "có tính hợp tác" nhiều hơn nữa trong tương lai.