Công nghệ trí tuệ nhân tạo mô tả hậu quả của biến đổi khí hậu

• Khoá họp Hội đồng Nhân quyền LHQ 42 tập trung bàn về biến đổi khí hậu
• Biến đổi khí hậu: Hãy hành động trước khi quá muộn
• “Khủng hoảng kép” do làn sóng di cư và biến đổi khí hậu ở Honduras

Nếu phải chọn một bức ảnh để tóm tắt vấn đề mà biến đổi khí hậu gây ra, bạn sẽ chọn ảnh nào? Những trang trại khô héo? Chú gấu Bắc cực bị mắc kẹt trên tảng băng trôi? Hay cảnh hoang tàn sau cơn bão? Nhưng, AI dễ dàng đủ sức mô tả quy mô của vấn đề và từ đó khiến mọi người thức tỉnh để thực sự có hành động mạnh mẽ chống biến đổi khí hậu.

Nữ nghệ sĩ Maja Petric muốn tạo ra cái nhìn toàn cảnh về hiện trạng thế giới bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Làm việc với nhà nghiên cứu trí tuệ nhân tạo Mihai Jalobeanu, Petric phát triển một thuật toán nghiên cứu chuyên sâu quét qua Internet để tìm những hình ảnh về biến đổi khí hậu liên quan đến các hiện tượng đang diễn ra trên toàn cầu.

Thuật toán có tên gọi AIEye sau đó sẽ phân tích để tìm ra mô thức chung giữa các ảnh trước khi phối hợp chúng lại thành nhiều hình ảnh lớn nguyên mẫu tập trung vào nhiều chủ đề khác nhau. Kết quả là chúng ta thu được những bức ảnh hấp dẫn từ nhiều ảnh chồng lên nhau.

Petric phát biểu: "Tôi bị mê hoặc bởi những hình ảnh được tạo ra. Mỗi bức ảnh có khả năng kể một câu chuyện về hiệu ứng tổng thể thay vì chỉ nói về một trường hợp cá biệt".

Ví dụ như bức ảnh mô tả hậu quả của cơn bão Maria ở Puerto Rico. Thuật toán đã sử dụng hàng ngàn hình ảnh để tạo ra một hình ảnh trung bình dùng làm ảnh nền. Sau đó, thuật toán bắt đầu điều chỉnh kích cỡ và cắt những phần mặc định trong nhiều bức ảnh để kết hợp với nhau trong sơ đồ màu sắc của bức ảnh trung bình đó. Người ta có thể ngay lập tức thấy cây gãy và sóng biển trong bức ảnh, nhưng khi nhìn gần hơn sẽ phát hiện nhiều chi tiết khác.

Petric giải thích: "Tôi đọc tin tức và xem những bức ảnh trước khi chúng được xử lý thành một ảnh AIEye. Xem những hình ảnh riêng biệt khiến tôi hiểu chuyện gì đã xảy ra, nhưng sau khi ảnh được xử lý, tôi có thể nhìn và hiểu từng câu chuyện đơn lẻ đã hòa vào nhau thành số mệnh, đã kết nối với nhau ra sao. Hình ảnh tinh thần tổng thể phối vô số điểm nhìn thành một là điều không thể hiểu được với hầu hết chúng ta".

Cận cảnh nhiều phần khác nhau của mỗi bức ảnh tiết lộ ngày càng nhiều chi tiết khi ta thấy hình ảnh con người chịu đựng ra sao giữa đống hoang tàn do cơn bão gây ra. Petric nói tiếp: "Tôi cực kỳ kinh ngạc với vẻ đẹp ấn tượng của tất cả các bức ảnh và cách kể chuyện siêu thực mà ta có thể khám phá khi xem từng bức ảnh thật chi tiết.

Đó là kết quả của việc pha trộn rất khéo léo những bức ảnh rời rạc với nhau, khiến người ta cảm thấy như thể một chiếc ô tô bị hút vào xoáy nước mà ở đó một cậu bé đang lướt sóng và một người đàn ông đang trèo ra ngoài bằng thang. Sự kết hợp tuyệt vời các bức ảnh có thực đã tạo nên cách diễn đạt toàn bộ tình thế một cách thi vị".

Thuật toán cũng chắc chắn sẽ nhặt một số mô thức chung từng được sử dụng để mô tả biến đổi khí hậu, như hình ảnh những chú gấu Bắc Cực. Trong một số tình huống, thuật toán AIEye phối hợp, dựng ghép những hình ảnh thể hiện quan điểm nghi hoặc đối với vấn đề biến đổi khí hậu.

Các nhà khoa học dự đoán những vụ cháy rừng tương tự như vụ xảy ra ở California sẽ trở nên phổ biến hơn khi khí hậu ấm dần lên. Petric tin rằng AI đóng vai trò quan trọng trong việc giúp ta hiểu về cách biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến thế giới quanh ta ra sao.

Petric bình luận: "AI có khả năng tìm lại và xử lý dữ liệu mà ta không thể làm bằng cách khác, và vì vậy sẽ tăng cường sự hiểu biết của chúng ta về chủ đề này. Nếu làm đúng cách, một nghệ sĩ có thể tận dụng cùng dữ liệu đó để thể hiện những tranh luận thuyết phục nhưng đồng thời cũng chuyển tải được câu chuyện giúp mọi người có thể thấu hiểu một cách sâu sắc".

Các nhà khoa học chuyên nghiên cứu khí tượng đã từng khai thác AI để hiểu nhiều hơn về những thay đổi phức tạp xảy ra quanh ta khi nhiệt độ toàn cầu tăng. Các thuật toán nghiên cứu chuyên sâu đang cho ta biết về cách bão tác động đến rừng, giúp họ có thể dự đoán bão nhiệt đới và các loại thời tiết cực đoan khác, và chuẩn bị đối phó tình trạng lụt lội trong một thế giới nóng dần lên và mực nước biển được trông đợi là sẽ dâng lên.

Theo một báo cáo từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới, AI không những chỉ giúp con người chuẩn bị đối phó hiện tượng biến đổi khí hậu mà còn có thể giúp ngăn chặn được nó.

AI có thể giúp ta quản lý việc sử dụng năng lượng hiệu quả hơn, tăng cường hiệu quả của hệ thống giao thông, quan trắc, đồng thời kiểm soát mức độ ô nhiễm cũng như tối ưu hóa việc đánh bắt trên biển và tạo ra hệ thống cung cấp nước có thể tự thích nghi.