Gene và hiện tượng thuận một tay

• Trẻ thuận tay trái thích đến trường hơn
• Người thuận tay trái thường rụt rè

Mới đây, trong bài báo công bố trên tờ PLOS Genetics, một nhóm nhà nghiên cứu báo cáo họ đã xác định được một mạng lưới gene tác động đến hiện tượng thuận tay (phải hay trái nơi con người). Hơn thế nữa, họ còn liên kết sự thuận một tay này với sự phát triển không đối xứng ở cơ thể và não bộ.

Trong các nghiên cứu ban đầu, các nhà khoa học quan sát thấy những người mắc chứng dyslexia (khó đọc, khó viết chữ) bộc lộ sự tương quan giữa gene PCSK6 và sự thuận tay. Do mỗi gene có 2 bản sao (gọi là gene đẳng vị hay gene tương ứng) nên có 2 cơ hội biến đổi và những gì mà các nhà nghiên cứu phát hiện là các bệnh nhân dyslexia có nhiều khác biệt hơn ở gene PCSK6 - nghĩa là một hay cả hai gene đẳng vị PCSK6 đều biến đổi - thì có nhiều khả năng thuận tay phải hơn.

Phát hiện này đặc biệt đáng quan tâm đối với nhóm nhà nghiên cứu bởi vì họ biết PCSK6 là gene trực tiếp liên quan đến sự phát triển không đối xứng phải-trái trong cơ thể.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không chắc điều này chỉ thể hiện ở các bệnh nhân dyslexia, bởi vì dyslexia và sự thuận tay thật ra không có liên quan gì với nhau. Do đó, họ đã mở rộng nghiên cứu với sự tham gia của hơn 2.600 người không mắc chứng dyslexia.

Kết quả cho thấy, PCSK6 không là gene duy nhất tác động đến sự thuận tay mà còn có các gene khác cũng chịu trách nhiệm tạo ra sự không đối xứng phải-trái trong cơ thể. Cũng giống như PCSK6, tác động đến sự thuận một tay của các gene này tùy thuộc vào nhiều biến đổi của gene đẳng vị. 

Theo các nhà khoa học, sự phá vỡ bất cứ gene nào cũng có thể dẫn đến sự mất đối xứng cơ thể nghiêm trọng gọi là "situs inversus" - một điều kiện mà ở đó các cơ quan nằm ở vị trí đảo ngược (ví dụ, tim nằm bên phải trong lồng ngực). Ở loài chuột, sự phá vỡ gene PCSK6 cũng gây thay đổi vị trí bất thường ở các cơ quan nội tạng.

Cũng giống như con người, động vật cũng bộc lộ sự thuận một tay. Ví dụ, con tinh tinh chỉ thuận một tay khi sử dụng công cụ hay tìm kiếm thức ăn. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học sự thuận một tay không chỉ do tác động của gene mà còn tùy vào một số yếu tố khác.

 Có giả thuyết cho rằng, khả năng ngôn ngữ cũng được phân định giữa hai bán cầu não - bán cầu não trái kiểm soát phần bên phải cơ thể và ngược lại - cho nên cũng tác động đến sự thuận một tay.

Đối với tuyệt đại đa số, khả năng ngôn ngữ tập trung ở bán cầu não trái đối với những người thuận tay phải và ngược lại. Theo ông Michael Corballis ở Đại học Auckland (New Zealand), khả năng ngôn ngữ và sự thuận một tay có mối liên kết với nhau khá chặt chẽ bởi vì ông cho rằng, ngôn ngữ phát triển do một loạt các động tác tay.

Rất nhiều nghiên cứu kết luận 70-90% dân số thế giới thuận tay phải. Một lý thuyết khác cho rằng những người mẹ siêu âm nhiều lần khi mang thai có thể gây tác động đến não bộ của trẻ sơ sinh dẫn đến tỷ lệ cao thuận tay trái sau này. Trong nhiều trường hợp, đứa trẻ chào đời đã thuận tay trái nhưng khi được khoảng 3 hay 6 tuổi thì từ từ chuyển sang thuận tay phải - điều đó cho thấy có lẽ yếu tố môi trường cũng phần nào tác động đến sự thuận một tay của con người.

Trong cuốn sách "Thuận tay phải, thuận tay trái", Giáo sư Chris McManus, Đại học London (Anh) cho biết tỷ lệ những người thuận tay trái đang tăng và thuộc nhóm người có tỷ lệ thành đạt cao. Các nghiên cứu được tiến hành ở Anh, Mỹ và Australia tiết lộ những người thuận tay trái và tay phải cũng có chỉ số IQ khác nhau (thường thì người thuận tay trái có chỉ số IQ cao hơn).

Người thuận tay trái thường có năng khiếu về âm nhạc và toán học hơn người thuận tay phải. Những người thuận tay trái thường thiên về các môn thể thao tương tác như là bóng bàn, cầu lông, cricket và tennis; trong khi người thuận tay phải có nhiều trong các môn thể thao không tương tác như là bơi lội.

Thực tế cho thấy không ít những người thuận tay trái bộc lộ tài năng vượt trội - ví dụ, như Leonardo da Vinci, Michaelangelo, Pablo Picasso hay Charlie Chaplin, Marylin Moroe, Mark Twain…

Trong lĩnh vực chính trị, có 4 tổng thống Mỹ thuận tay trái bao gồm Barack Obama, Ronald Reagan (thuận tay trái khi chào đời và về sau thuận cả hai tay), George H. W, Bush (trong khi George W. Bush hay Bush con thuận tay phải) và Bill Clinton; và phó tổng thống Al Gore. Thượng nghị sĩ John McCain cũng là người thuận tay trái. Một số người thuận tay trái có khả năng giao tiếp và thuyết trình đặc biệt thu hút - như là các tổng thống Mỹ Bill Clinton, Barack Obama hay Fidel Castro v.v…

Ngày Quốc tế Những người thuận tay trái (ILHD) - được tổ chức vào ngày 13-8 hàng năm (lần đầu tiên vào năm 1976) - ra đời vào năm 1992 do sáng kiến của Câu lạc bộ Những người thuận tay trái (thành lập năm 1990 ở Anh).

Theo câu lạc bộ, ILHD là một sự kiện giúp những người thuận tay trái ở khắp nơi gặp gỡ nhau để chia sẻ mọi sự việc liên quan đến đời sống, xã hội v.v… Để giúp đỡ cho cuộc sống của những người thuận tay trái, một số quốc gia trên thế giới thành lập hẳn cơ quan nghiên cứu sản xuất công cụ dành riêng cho cộng đồng này. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn sự kỳ thị đối với người thuận tay trái ở châu Âu.