Khả năng chẩn đoán bệnh tài tình của động vật

• Ong mật đánh hơi phát hiện bệnh
• Chó nhân bản phát hiện bệnh ung thư
• Kỳ lạ những con vật có khả năng chẩn đoán bệnh

Chim bồ câu thường bị coi là giống vật bẩn thỉu, gây nhiều phiền toái nơi thành thị, song thời gian sau này chúng lại được nhắc đến là loài có khả năng giúp ích cho con người.

Mặc dù có bộ não không to hơn đầu ngón tay trỏ con người, chim bồ câu được thiên nhiên phú cho trí nhớ thị giác hết sức ấn tượng. Mới đây, các nhà khoa học phát hiện chim bồ câu có thể được huấn luyện để dò tìm ung thư vú bằng hình ảnh một cách chính xác như con người.

Chuột thường là nguồn làm lây lan hơn là ngăn ngừa bệnh tật nguy hiểm, song ngược lại loài gặm nhấm đuôi dài này chính là cỗ máy dò cực nhạy có thể cứu sống con người. Bên trong chiếc mũi loài gặm nhấm là hơn 1.000 loại cơ quan nhận cảm khứu giác khác nhau trong khi con người chỉ sở hữu 100 - 200 loại không mấy hiệu quả. Chính sự sở hữu thiên phú đó giúp cho loài gặm nhấm (như là chuột) có năng lực đánh hơi được các mùi một cách tinh tế.

Từ đó, giống chuột túi châu Phi – thường được mô tả là “giống gặm nhấm to như con mèo” – được sử dụng để dò tìm và phát hiện bệnh lao (TB) nơi con người ở Mozambique. Năng lực đánh hơi tìm bệnh hết sức đặc biệt nơi chuột túi châu Phi được nghiên cứu tại Đại học Eduardo Mondland ở thủ đô Maputo của Mozambique và chúng được huấn luyện để dò tìm mùi đặc biệt do vi khuẩn TB tạo ra nơi các mẫu dịch nhầy con người. Khi đánh hơi được mùi vi khuẩn TB, chúng sẽ dừng lại và cọ xát chân để đánh dấu mẫu đã bị nhiễm.

Thông thường, kỹ thuật viên trong phòng thí nghiệm xét nghiệm các mẫu dưới kính hiển vi và hàng trăm mẫu cần đến hơn một ngày làm việc – nhưng, chuột túi châu Phi chỉ làm công việc này trong vòng chưa đến 20 phút! Phương pháp dò tìm bệnh từ chuột túi châu Phi mà không cần đến thiết bị y khoa chuyên dụng nào có giá cả phải chăng rất thích hợp cho những quốc gia nghèo mà lại có tỷ lệ bệnh TB cao. Trong khi đó kết quả của chuột chính xác hơn.

Mới đây, các nhà khoa học cũng tập trung đến loài chó có khả năng ngoại hạng khi phát hiện được cơn động kinh sắp sửa xảy ra mà chính bản thân con người cũng không hề biết trước. Bà Sally Burton, người Anh, mắc chứng động kinh từ nhỏ gây ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống, kể: “Lúc nào cũng phải có người bên cạnh tôi. Tôi được học ở nhà cho nên rất khó kiếm được bạn bè hay tìm bạn mới. Do đó mà cuộc sống của tôi rất cô đơn”.

Cách đây 30 năm, lần đầu tiên Sally Burton được con chó nuôi tên là Star cảnh báo sớm cơn động kinh và nhờ đó mà bà giữ được mạng sống. Chó cũng nhận biết được những thay đổi khác thường nhỏ nhất trong cử chỉ của con người. Sau khi chó Star chết, Sally Burton làm bạn với chú  chó Robbie. Cũng giống như Star, chú Robbie được huấn luyện bởi tổ chức từ thiện Support Dogs. Tổ chức huấn luyện những con chó khả năng phát đi những tín hiệu – như là liên tục đẩy nhẹ chân chủ nhân – trong khoảng 15 đến 45 phút trước khi chủ nhân lên cơn động kinh. Mặc dù hiện nay có không nhiều bằng chứng được công bố về khả năng đặc biệt của chó song câu chuyện về chú chó Robbie là không thể phủ nhận.

Bà  Burton cho biết: “Tôi cảm thấy rất an tâm khi Robbie phát đi cảnh báo chính xác 100% gần 1 giờ trước khi cơn động kinh xảy đến. Khoảng thời gian như thế quá đủ để cho tôi tìm đến một nơi nào đó an toàn”. Mọi người đều tỏ ra ghê tởm với nước bọt động vật song thứ dịch này có thể ngăn ngừa nhiễm trùng khi chúng tự liếm vết thương của mình! Trong thế giới động vật, nước bọt có tính năng kháng khuẩn đặc biệt – ví dụ như nước bọt con bò.

Một số nghiên cứu cho thấy các protein trong những chất dịch cơ thể con bò – bao gồm nước bọt và sữa – có tác dụng kháng khuẩn rất hữu hiệu. Nước bọt bò chứa các protein gọi là “mucin” có thể ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập vết thương. Tuy nhiên, các chuyên gia không khuyên mọi người cho phép động vật liếm vết thương của mình. Và, thật may mắn là chính nước bọt con người cũng có tính năng kháng khuẩn.