Những nguy cơ biến chứng khi chạy thận

• Có trên 100 bệnh nhân đang chờ chạy thận ở Hòa Bình
• Thăm hỏi, hỗ trợ các gia đình nạn gặp nạn khi chạy thận ở Hòa Bình
• Vụ nghi sốc phản vệ chạy thận nhân tạo ở Hòa Bình: 45 phút kinh hoàng

Sau vụ việc xảy ra, TS. Trương Quý Dương, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình cho biết chưa thể xác định được nguyên nhân của việc tử vong tập thể trên ngoài phán đoán là sốc phản vệ. Nhưng sốc phản vệ do đâu thì còn phải chờ Hội đồng chuyên môn của Sở Y tế họp và đánh giá.

Vì thế, Bộ Y tế đã chỉ đạo Sở Y tế Hòa Bình nhanh chóng thành lập Hội đồng chuyên môn để xác định có sai sót chuyên môn hay không, và nếu có vi phạm sẽ xử lý nghiêm, báo cáo kết quả về Bộ Y tế trong ngày 30-5-2017.

Nguyên nhân nào khiến các bệnh nhân ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình bị "sốc" phản vệ dẫn đến tử vong là một câu hỏi mà dư luận đang hết sức trông chờ.

Thảm kịch y khoa

Tiến sĩ Trương Quý Dương cho biết, sáng 29-5, Khoa Thận nhân tạo tiến hành chạy thận cho 18 bệnh nhân bị suy thận mãn ở 18 máy. Tất cả số bệnh nhân này đều bị suy thận mãn, đã lọc máu chu kỳ nhiều năm nay tại bệnh viện. Lần này, sau 45 phút chạy thận, một số bệnh nhân đã xuất hiện tình trạng khó thở, buồn nôn, đau bụng…

Ngay lập tức, Khoa đã cho dừng chạy thận cho bệnh nhân và báo cáo lãnh đạo Bệnh viện, Sở Y tế. Lãnh đạo Bệnh viện đã khẩn trương huy động các bác sĩ từ các khoa đến để cấp cứu, hồi sức tích cực cho các bệnh nhân. Tuy nhiên, ngay trong buổi sáng 29-5, đã có 6 bệnh nhân lần lượt tử vong. Đêm 29-5, có thêm một bệnh nhân nữa tử vong, nâng số bệnh nhân tử vong ở đây lên 7 người.

Ngay lập tức, lãnh đạo Bệnh viện đã báo cáo Bộ Y tế, đồng thời, xin ý kiến tư vấn về chuyên môn của các bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai và đề nghị được hỗ trợ. Sau khi nghe tình hình, các chuyên gia của Bệnh viện Bạch Mai đánh giá sơ bộ nếu chuyển bệnh nhân đi trong tình trạng trên sẽ không an toàn, có thể dẫn đến suy tim hoặc suy hô hấp cho người bệnh. Vì thế, Bệnh viện Bạch Mai đã cử 2 đoàn công tác gồm 11 chuyên gia của các chuyên ngành thận nhân tạo, hồi sức tích cực, chống độc, dị ứng miễn dịch lâm sàng, chỉ đạo tuyến lên đường.

Các chuyên gia đã phối hợp với các bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình trực tiếp cấp cứu bệnh nhân, tăng cường việc chống sốc, chống trụy tim mạch vì hầu hết các bệnh nhân chạy thận đều bị nhiều bệnh cùng lúc, đồng thời, chuyển 10 bệnh nhân còn lại sang các bệnh viện có chuyên khoa thận nhân tạo để điều trị.

Trong số 11 trường hợp còn lại, có 1 trường hợp diễn biến nặng đã được để lại cấp cứu tại Khoa Hồi sức của Bệnh viện, còn 10 trường hợp được chuyển sang Bệnh viện Đa khoa TP Hòa Bình để lọc máu, chạy thận. Sau khi đánh giá toàn bộ tình hình thực tế của các bệnh nhân, ngày 30-5, số bệnh nhân này đã được chuyển lên Bệnh viện Bạch Mai chạy thận để có thể xử lý kịp thời nếu có diễn biến xấu. Bên cạnh đó, khoảng 100 bệnh nhân phải chạy thận ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình

Ngay sau khi xảy ra sự việc, lãnh đạo Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình đã phối hợp cùng cơ quan Công an niêm phong toàn bộ máy móc và trang thiết bị, thuốc men của Khoa Thận Nhân tạo, đồng thời, Khoa Thận Nhân tạo cũng tạm thời dừng tiếp nhận bệnh nhân.

Lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hòa Bình đã đến thăm hỏi, động viên và hỗ trợ mỗi trường hợp bệnh nhân tử vong 5 triệu đồng, Bệnh viện Đa khoa tỉnh hỗ trợ 10 triệu đồng.

Chiều tối 29-5, đoàn công tác của Bộ Y tế do PGS.TS Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh làm Trưởng đoàn đã trực tiếp làm việc với lãnh đạo tỉnh Hoà Bình, lãnh đạo Bệnh viện để đưa ra hướng xử lý. Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đã có công văn số 702/KCB- QLCL đề nghị Giám đốc Sở Y tế tỉnh Hòa Bình khẩn trương báo cáo UBND tỉnh tập trung và huy động mọi nguồn lực để cứu chữa người bệnh.

Sau khi vụ việc xảy ra, chiều ngày 29-5 đã có khoảng 100 người là thân nhân của các nạn nhân tập trung tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình, yêu cầu lãnh đạo Sở Y tế và lãnh đạo Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình đối thoại với thân nhân của nạn nhân.

Trước tình hình trên, Công an tỉnh Hòa Bình đã chỉ đạo các phòng nghiệp vụ liên quan và Công an TP Hòa Bình có kế hoạch bảo vệ an ninh trật tự ở khu vực Bệnh viện, bảo đảm an toàn cho người bệnh đang điều trị và các thầy thuốc, đồng thời tham mưu để lãnh đạo Sở Y tế và Bệnh viện Đa khoa tỉnh lên kế hoạch đối thoại với người nhà bệnh nhân.

Các chuyên gia dự đoán nguyên nhân

PGS. Nguyễn Nguyên Khôi - nguyên Trưởng Khoa Thận nhân tạo của Bệnh viện Bạch Mai không giấu được sự xúc động trước thông tin này. Ông cho rằng, đây là vụ việc nghiêm trọng không chỉ ở trong nước mà còn ở thế giới, do đó phải tìm nguyên nhân đầy đủ để có kết luận chính xác.

Với kinh nghiệm của một trong các chuyên gia đầu ngành về thận nhân tạo cùng 45 năm trong lĩnh vực lọc máu, PGS. Nguyễn Nguyên Khôi cho rằng, nếu sốc phản vệ thì chỉ xảy ra ở một cá thể chứ không thể là tử vong nhiều người cùng lúc như vậy. Do đó phải kiểm tra những vật liệu đã sử dụng cho hàng loạt bệnh nhân: Nước sử dụng có tinh khiết không? Dịch lọc có đúng qui chuẩn không? Quả lọc có đảm bảo chất lượng không? Việc kiểm tra qui trình trước khi chạy thận có đảm bảo?

"Vụ việc nếu không được quan tâm làm rõ, sẽ khiến thế giới coi thường chúng ta" - PGS Nguyễn Nguyên Khôi nhấn mạnh.

Đồng quan điểm với PGS. Nguyễn Nguyên Khôi, TS Nguyễn Cao Luận, nguyên Trưởng khoa Thận nhân tạo (Bệnh viện Bạch Mai) cũng cho biết đặc thù của chuyên ngành chạy thận nhân tạo là cùng lúc hàng loạt người được chạy thận, vì thế, chỉ một vài người bị sốc phản vệ thì đã có. TS Nguyễn Cao Luận cũng từng gặp nhiều trường hợp sốc phản vệ khi chạy thận nhân tạo, như rét run, run người, và ngay lập tức bác sĩ ngừng lọc máu, tiến hành cấp cứu người bệnh thì sẽ không có tử vong. Nguy cơ tử vong còn tùy thuộc vào biểu hiện sốc phản vệ nặng hay nhẹ.

Tuy nhiên, TS. Nguyễn Cao Luận cũng chỉ gặp trường hợp một vài ca bị "sốc" lẻ tẻ chứ không đồng loạt như ở Hòa Bình. Còn việc cùng một lúc nhiều người bị sốc phản vệ dẫn đến tử vong như ở Hòa Bình thì phải chú ý đến hệ thống xử lý nước có đảm bảo tinh khiết hay không; việc rửa quả lọc có sạch chất khử khuẩn, hay còn chất tồn dư. Ngoài ra cần xem xét thuốc chống đông, dịch thẩm tách có đảm bảo không. Mà, để xác định nguyên nhân, cần có Hội đồng chuyên môn xem xét các tình huống và xét nghiệm có chất tồn dư không.

Những nguy cơ biến chứng khi chạy thận

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng cho biết, hầu hết những người phải chạy thận nhân tạo có rất nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, nên cũng dễ gặp phải các biến chứng từ chạy thận nhân tạo. Có thể xảy ra trong 30 phút đầu, có biến chứng xảy ra trong khoảng 30-60 phút chạy thận, có những biến chứng xảy ra trong quá trình chạy thận. Hạ huyết áp là tác dụng phụ phổ biến nhất của chạy thận nhân tạo, đặc biệt nếu có bệnh tiểu đường và có thể đi kèm với khó thở, đau bụng, chuột rút cơ bắp, buồn nôn hoặc nôn mửa. Theo PGS Nguyễn Nguyên Khôi, có tới 20% bệnh nhân chạy thận bị hạ huyết áp.

Một biến chứng nữa cũng dễ gặp trong quá trình chạy thận nhân tạo là chuột rút cơ bắp. Tiếp đó là các biến chứng như ngứa sau khi thẩm tách máu; khó ngủ, đôi khi vì ngưng thở khi ngủ hoặc vì đau, chân không thoải mái hoặc bồn chồn. Thiếu máu cũng là một biến chứng thường gặp của suy thận và lọc máu. Tình trạng quá tải chất lỏng do uống nước nhiều hơn, cơ thể giữ lại đủ chất lỏng để gây ra các biến chứng đe dọa tính mạng, như suy tim hoặc tích tụ dịch và sưng phổi (phù phổi).

Không đủ thẩm tách máu có thể dẫn đến viêm màng bao quanh tim (viêm màng ngoài tim), có thể cản trở khả năng của tim để bơm máu đến các phần còn lại của cơ thể. Nhiễm trùng nguy hiểm tiềm tàng có thể xảy ra ở nơi mà máu rời khỏi cơ thể được lọc và sau đó lại đi vào. Nhiều người trầm cảm và lo lắng trải nghiệm chạy thận nhân tạo.

Tuy nhiên, PGS Nguyễn Nguyên Khôi nhấn mạnh: Sốc phản vệ chỉ là hội chứng, còn nguyên nhân thì có nhiều nên phải làm rõ với từng biến chứng.