Thị trường mỹ phẩm tẩy trắng da tiềm ẩn nhiều nguy cơ
Tại nhiều phần của châu Phi, những phụ nữ có làn da sáng hơn được coi là xinh đẹp, sẽ gặt hái nhiều thành công hơn ngoài xã hội cũng như dễ kiếm được tấm chồng xứng đáng hơn. Đó là lý do mà ngày càng có thêm nhiều công ty mỹ phẩm muốn xâm nhập thị trường châu Phi - theo Rubab Abdoolla, chuyên gia về mỹ phẩm của Tập đoàn Nghiên cứu thị trường Euromonitor International đặt trụ sở chính tại London (Anh).
Phụ nữ giàu có chọn sử dụng những sản phẩm hợp pháp có chất lượng bảo đảm, trong khi những người nghèo chỉ có thể mua các loại kem tẩy trắng bán trên đường phố chứa hỗn hợp không rõ nguồn gốc rất nguy hiểm. Các thành phần độc hại bao gồm hydroquinone, steroid, thủy ngân và chì với liều lượng cao.
Một quan chức cơ quan kiểm soát dược phẩm Nigeria cảnh báo: "Các hóa chất gây tổn hại đường hô hấp, thận và hệ sinh sản. Chúng có thể gây ung thư, tác động đến hệ thần kinh và gây dị dạng cho thai nhi". Ngoài ra, chính quyền các quốc gia châu Phi cũng đang cố gắng kiểm soát một chất có tác dụng tẩy trắng da gọi là glutathione được sử dụng để tiêm hay uống (dưới dạng thuốc viên).
Tại bệnh viện tư vùng ngoại ô Lagos của Nigeria, bác sĩ phẫu thuật Aranmolate Ayobami đưa ra mức giá 150.000 naira (415 USD) cho gói tiêm glutathione trong 5 tuần. Tháng 7-2018, Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Ghana phát đi thông điệp kêu gọi những phụ nữ đang mang thai không nên sử dụng những viên uống glutathione vì có thể dẫn đến một số hiệu quả phụ nguy hiểm như là "suyễn (hen), suy thận và đau ngực".
Ở Lagos, kem tẩy trắng da được bán với giá từ 5.000 naira đến 20.000 naira (khoảng từ 14 đến 55 USD) - khá cao so với mức lương tối thiểu ở nước này là 18.000 naira (50 USD).
| Một phụ nữ được xử lý tẩy trắng da trong một thẩm mỹ viện ở Lagos, ngày 13-7-2018. |
Những nguy hiểm do sử dụng một số loại kem tẩy trắng da bao gồm các dạng ung thư máu như là bạch cầu, ung thư gan và thận cũng như các bệnh về da nghiêm trọng - theo cảnh báo của bác sĩ và nhà nghiên cứu Lester Davids ở Đại học Cape Town (Nam Phi). Bác sĩ Davids cho biết, có rất ít người Nam Phi và châu Phi nói chung biết các hóa chất độc hại chứa trong những sản phẩm trôi nổi bán tràn lan ngoài chợ đen.
Theo Davids, trong 6 năm qua có sự gia tăng đáng kể những sản phẩm tẩy trắng da tại khắp các chợ địa phương, trong đó một số hợp pháp và một số bất hợp pháp. Các bác sĩ khoa da địa phương, như là Noora Moti-Joosub, cũng ghi nhận ngày càng nhiều trường hợp mắc bệnh về da do sử dụng sản phẩm tẩy trắng da.
Chính quyền Nam Phi hiện đã cấm lưu hành các sản phẩm chứa hơn 2% hydroquinone - hoạt chất được sử dụng phổ biến nhất trong thập niên 80 thế kỷ trước. Nhưng, người ta vẫn dễ dàng bắt gặp các loại kem và mỹ phẩm chứa hóa chất này bày bán khắp nơi ở Nam Phi. Thậm chí một số loại kem còn chứa các steroid độc hại hay lưu huỳnh.
Ngoài Nam Phi, mới đây số người sử dụng kem tẩy trắng da tăng lên hàng ngày ở các quốc gia châu Phi khác như là Nigeria và Cộng hòa Dân chủ Congo. Trong một khu chợ nhộn nhịp kẻ bán người mua tại trung tâm Yeoville ở thành phố Johannesburg của Nam Phi, đủ chủng loại kem tẩy trắng da được bày la liệt khắp các sạp. Khu chợ này giống như một châu Phi thu nhỏ. Nếu chú ý sẽ nhìn thấy những gương mặt trắng… một cách bất thường xen lẫn giữa những gương mặt đen bóng!
Thậm chí một số người bị bỏng trên má do dùng phải sản phẩm có chứa hóa chất độc hại. Trước làn sóng đua nhau làm trắng da như thế, chính quyền các quốc gia châu Phi đã có những lệnh cấm chính thức hay tiến hành các chiến dịch thông tin tuyên truyền người dân không nên lạm dụng sản phẩm tẩy trắng da nguy hiểm đến sức khỏe.
Trong thời gian gần đây, một số phong trào đang cố gắng tôn vinh màu da đen của người châu Phi. Ví dụ như hashtag #Melaninpoppin và bộ phim Hollywood "Black Panther" (Báo Đen) - trong đó ca ngợi một chiến binh da đen dũng cảm. Tuy nhiên, việc kêu gọi phụ nữ châu Phi tránh lạm dụng mỹ phẩm tẩy trắng da còn gặp rất nhiều thách thức.
Ajuma Nasenyana, người mẫu ở miền bắc Nigeria đại diện cho các thương hiệu Victoria's Secret và Vivienne Westwood, bình luận: "Ở châu Phi, phụ nữ càng có nước da trắng càng được cho là đẹp. Hy vọng tình thế sẽ thay đổi và nước da đen được đánh giá cao".
Còn nữ bác sĩ Isima Sobande lập luận; "Chúng ta đang sống trong môi trường tích cực hơn vài năm trước đây. Nhưng, thách thức phía trước còn nhiều nếu muốn thay đổi suy nghĩ phụ nữ châu Phi".