Bộ đồ vũ trụ mới của các phi hành gia NASA

Tác giả bài viết, bà Sarah Kuta là một nhà văn, biên tập viên tại Longmont (tiểu bang Colorado, Mỹ), chuyên viết về lịch sử, khoa học, du lịch, ẩm thực, tính bền vững, kinh tế cùng những chủ đề khác.

Kể từ thập niên 1970 khi các phi hành gia đầu tiên đặt chân lên Mặt trăng sẽ được mặc những bộ đồ vũ trụ mới toanh, bóng bẩy. Axiom Space, công ty tư nhân mà NASA đặt đề nghị thiết kế bộ đồ Mặt trăng cho sứ mạng Artemis 3, đã hé lộ nguyên mẫu bộ đồ không gian cách đây vài ngày tại Trung tâm vũ trụ Houston thuộc NASA. Những bộ y phục hiện đại được biết đến bởi cái tên Những đơn vị cơ động ngoài tàu vũ trụ Axiom (AxEMUs) được chế tạo dựa trên công việc mà nhân viên của NASA đang thực hiện nhằm phát triển nên các thiết kế bộ đồ không gian tiến bộ. Chúng được thiết kế riêng nhằm mang đến cho các phi hành gia sự linh hoạt và cơ động hơn khi họ đặt chân lên cực Nam của Mặt trăng, dự kiến sẽ diễn ra ngay sau năm 2025.

Được thiết kế nhằm mặc vừa vặn tới 90% nam nữ phi hành gia Mỹ, bộ đồ không gian mới cũng sẽ giúp NASA đạt được mục tiêu đưa người phụ nữ đầu tiên lên Mặt trăng trong sứ mạng Artemis 3. Tại sự kiện ra mắt tuần này, ông Jim Stein, kỹ sư của Hãng Axiom Space đã làm mẫu bộ đồ vũ trụ cho sinh viên và giới truyền thông chiêm ngưỡng. Bằng cách dùng một cây gậy để giữ thăng bằng, ông Stein đã thực hiện các động tác ngồi xổm và lao sang bên trên sân khấu để thể hiện khả năng cơ động của bộ đồ.

Ông Russell Ralston (quản lý chương trình hoạt động ngoài xe cộ tại Axiom Space) đã chỉ ra nhiều yếu tố khác nhau trên thiết kế của bộ đồ, từ những chiếc đèn pha gắn trên mũ bảo hiểm hình bong bóng, cho đến chiếc ba lô chứa hệ thống hỗ trợ sự sống di động. Ông Ralston giải thích về cách các phi hành gia sẽ chui vào bộ đồ thông qua một cửa sập có bản lề ở mặt sau của nó.

Tại sự kiện, ông Ralston hướng dẫn: “Trước tiên, quý vị phải thò chân vào, tiếp đó là xỏ tay vào và sau đó là cả cơ thể chui vào, lúc đó trông thật lung linh khi bộ đồ khít cơ thể. Cuối cùng là đóng cửa sập lại”. Trên sân khấu, ông Jim Stein mặc một bộ đồ màu xanh đậm với những điểm nhấn màu cam, xanh nhạt và xanh nước biển. Nhưng, bộ đồ thực sự mà các phi hành gia sẽ mặc khi hạ cánh xuống Mặt trăng sẽ toàn màu trắng, nhằm giúp họ thoải mái hơn trong vũ trụ. Theo giải thích của ông Ralston thì phần màu xám của bộ đồ được hiển thị chỉ là một lớp phủ tương tự như áo khoác, nó giúp bảo vệ các lớp bên trong của vật liệu trong cả quá trình huấn luyện và thử nghiệm trên mặt đất. Hiện thời, Hãng Axiom cũng đang dùng lớp phủ đó nhằm bảo vệ những đổi mới của hãng từ các đối thủ cạnh tranh.

Mong muốn giữ bí mật đó một phần bắt nguồn từ việc NASA đang thuê các công ty tư nhân để làm việc cho nhiều dự án khác nhau. Những nhà cung cấp dịch vụ thương mại này không hề bị ràng buộc với các hợp đồng độc quyền với NASA, đồng thời có thể giao dịch với những khách hàng khác để bán sản phẩm và dịch vụ của họ.

Trong một thông cáo báo chí, bà Lara Kearney, giám đốc chương trình di chuyển trên bề mặt Mặt trăng và hoạt động ngoài tàu vũ trụ của NASA (EAHSM) nhận định:  “Theo cách này, NASA đã được hưởng những đổi mới nhanh hơn, rẻ hơn so với việc họ tự phát triển, trong khi vẫn thúc đẩy một nền kinh tế vũ trụ tăng trưởng”. Với chương trình Artemis, lần đầu tiên sau hơn 50 năm, NASA muốn đưa con người quay trở lại Mặt trăng. NASA hy vọng sẽ thiết lập sự hiện diện lâu dài đầu tiên trên Mặt trăng và dùng kiến thức thu thập được từ những nỗ lực đó để đưa người đầu tiên lên sao Hỏa.

Artemis 1 đã phóng thành công tàu vũ trụ Orion vào quỹ đạo quanh Mặt trăng trong tháng 11 sau vài lần bị trì hoãn. Artemis 2 dự kiến sẽ khởi động vào năm 2024 với việc đưa 4 nhà du hành vũ trụ lên Mặt trăng. Lần cuối cùng con người đặt chân lên Mặt trăng là hơn 50 năm trước, đó là sứ mạng Apollo 17 diễn ra trong tháng 12 năm 1972. Và, lần cuối cùng NASA thiết kế bộ đồ vũ trụ mới là cách đây 4 thập niên dùng cho các phi hành gia mặc trên tàu vũ trụ con thoi. Ngày nay, những bộ đồ đó đã được mặc trên Trạm vũ trụ quốc tế (ISS). Năm 2019, NASA hé lộ nguyên mẫu bộ đồ vũ trụ mới của mình được gọi là Đơn vị cơ động ngoài vũ trụ thám hiểm (hoặc xEMU). Nhưng 2 năm sau đó, Tổng thanh tra của NASA đã quyết định rằng bộ đồ đó sẽ không sẵn sàng ít nhất là năm 2025 và cơ quan hàng không này phải xoay sang nhờ sự trợ giúp của ngành công nghiệp hàng không vũ trụ tư nhân. 

Tháng 6 năm 2022, NASA loan tin đã chọn Axiom Space và Collins Aerospace (2 công ty duy nhất nộp hồ sơ dự thầu) đã phát triển bộ đồ không gian mới để mặc trên Mặt trăng và trên ISS. Tới tháng 9 năm 2022, Axiom đã giành được hợp đồng trị giá 228,5 triệu USD để chế tạo bộ đồ Mặt trăng mới. Vài tháng sau, Collins Aerospace cũng giành được hợp đồng trị giá 97,2  triệu USD nhằm ấn định cấu hình của bộ đồ vũ trụ mới dùng cho những bước đi bên ngoài ISS.