Thành phố lý tưởng mới trên sa mạc Mỹ

Kiếm tìm "đất lành"

Bây giờ, tỉ phú 50 tuổi Marc Lore chỉ cần một nơi nào đó để xây dựng nó và tài trợ khoảng 400 tỉ USD. Và Marc Lore đã chỉ định một kiến trúc sư nổi tiếng thế giới thiết kế, kiến tạo nó.

Cựu giám đốc điều hành của Walmart đã tiết lộ kế hoạch không tưởng của mình với tên gọi Telosa - một đô thị bền vững mà ông hy vọng sẽ tạo ra từ đầu trong sa mạc của Mỹ. Đề xuất đầy tham vọng rộng 150.000 mẫu Anh (1.500 ha) hứa hẹn kiến trúc thân thiện với môi trường, sản xuất năng lượng bền vững và một hệ thống nước chống hạn có mục đích. Cái gọi là "thiết kế thành phố trong 15 phút" sẽ cho phép người dân tiếp cận nơi làm việc, trường học và các tiện nghi của họ trong vòng một phần tư giờ đi từ nhà của họ.

Mặc dù các nhà lập kế hoạch vẫn đang tìm kiếm nhiều địa điểm, nhưng những mục tiêu có thể bao gồm Nevada, Utah, Idaho, Arizona, Texas và vùng Appalachian, theo trang web chính thức của dự án.

Thông báo đi kèm với một loạt hình ảnh kỹ thuật số của Bjarke Ingels Group (BIG) - công ty kiến trúc được thuê để biến giấc mơ không tưởng của Lore thành hiện thực. Hình ảnh thiết kế cho thấy, các tòa nhà dân cư được bao phủ bởi cây xanh và các cư dân tưởng tượng đang tận hưởng không gian thoáng đãng. Với việc cấm các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch trong thành phố, nên trong hình ảnh, các phương tiện tự hành đang di chuyển trên những con đường ngập nắng cùng với xe tay ga và người đi bộ. Máy bay và các loại máy bay khác dường như là của Archer Aviation - công ty khởi nghiệp “taxi trên không” mà Lore là nhà đầu tư.

Một tòa nhà chọc trời được đặt tên là Tháp Equitism, được mô tả là "ngọn hải đăng cho thành phố". Tòa nhà có bể chứa nước trên cao, các trang trại khí canh (nông trại trên cao) và một mái nhà quang điện sản xuất năng lượng cho phép nó "chia sẻ và phân phối tất cả những gì nó tạo ra".

Giai đoạn đầu tiên của việc xây dựng sẽ phục vụ 50.000 cư dân trên 1.500 mẫu Anh, đi kèm với chi phí ước tính là 25 tỉ USD. Toàn bộ dự án dự kiến sẽ vượt quá con số 400 tỉ USD, với dân số mục tiêu của thành phố là 5 triệu người trong vòng 40 năm.

Các nhà tổ chức dự án cho hay, tiền tài trợ sẽ đến từ "nhiều nguồn khác nhau", bao gồm các nhà đầu tư tư nhân, các nhà từ thiện, trợ cấp liên bang và tiểu bang và trợ cấp phát triển kinh tế. Trong đó, theo báo cáo, vị tỉ phú có kế hoạch tài trợ cho phần chính của thành phố mới từ quỹ của chính mình. Các nhà quy hoạch hy vọng sẽ tiếp cận các quan chức nhà nước "rất sớm", biến Telosa thành thành phố tầm cỡ New York, với mục tiêu chào đón những cư dân đầu tiên vào năm 2030.

Một mô hình đô thị mới

Ngoài thiết kế đô thị sáng tạo, dự án cũng hứa hẹn quản trị minh bạch và cái mà nó gọi là "mô hình mới cho xã hội".

"Nếu bạn đi vào sa mạc - nơi đất không có giá trị gì, hoặc rất ít, và bạn tạo ra một nền tảng sở hữu đất. Rồi mọi người chuyển đến đó, đóng thuế để xây dựng cơ sở hạ tầng và chúng tôi sẽ xây dựng một trong những thành phố vĩ đại nhất trên thế giới. Nền tảng này sau có thể trị giá cả nghìn tỉ đô la" - tỉ phú Lore nói với Bloomberg Businessweek.

Trong một video quảng cáo, Marc Lore đã mô tả đề xuất của mình là "thành phố cởi mở nhất, công bằng nhất và hòa nhập nhất trên thế giới". Vào tháng 6, Lore đã thuê công ty kiến trúc Bjarke Ingels Group có trụ sở tại Copenhagen (Đan Mạch) để thiết kế thành phố. Trên trang web chính thức của Telosa, Lore giải thích rằng, ông được truyền cảm hứng từ cuốn sách "Tiến bộ và nghèo đói" ở thế kỷ 19 của nhà kinh tế học và lý thuyết xã hội người Mỹ Henry George. Ông tin rằng, phần lớn tài sản của gia đình Mỹ được tạo ra đơn giản là do may mắn khi “tổ tiên đặt cọc vào đất". Và nhà đầu tư này viện dẫn "những sai sót đáng kể" của chủ nghĩa tư bản, trong số đó là "mô hình sở hữu đất đai mà nước Mỹ được xây dựng trên đó".

“Các thành phố được xây dựng từ đầu giống với các dự án bất động sản hơn. Họ không bắt đầu với con người ở trung tâm. Bởi vì nếu bạn bắt đầu với con người ở trung tâm, ngay lập tức bạn sẽ nghĩ: Vậy sứ mệnh và giá trị là gì? Sứ mệnh của Telosa là tạo ra một tương lai công bằng và bền vững hơn. Đó là kim chỉ nam của chúng tôi", vị tỉ phú nói.

Ý tưởng ngây thơ?

New York Post cho rằng, Marc Lore cũng không phải là ông trùm đầu tiên cố gắng xây dựng một xã hội không tưởng. Sarah Moser - Phó Giáo sư địa lý tại Đại học Montreals McGill (Canada) - đã đặt cơ hội thành công của vị tỉ phú gần như bằng 0. Bà xác định khoảng 150 dự án xây dựng thành phố xanh được chính phủ hỗ trợ hay từ nguồn vốn tư nhân song theo bà, chưa có ai đạt được mục tiêu về dân số.

Khi được hỏi về dự án Telosa, Dennis Gilbert - Giáo sư danh dự về xã hội học tại Đại học Hamilton (ở Clinton, New York) và là tác giả của cuốn sách "Cấu trúc giai cấp Mỹ trong thời đại bất bình đẳng đang phát triển" - cho rằng, ý tưởng này thật ngây thơ.

Ellen Dunham Jones - một giáo sư thiết kế đô thị tại Đại học Công nghệ Georgia - nói rằng: “Tôi thích vì ông ấy đang cố gắng điều chỉnh lại, song không phá vỡ khuôn mẫu. Nhưng ý tưởng hỗ trợ 1 triệu người trên mảnh đất vô giá trị là một ngọn đồi khó leo lên".

Chưa kể, một trở ngại lớn đối với tương lai của thành phố là nước hoặc thiếu nước. Hạn hán nghiêm trọng đã làm giảm đáng kể lượng nước có sẵn và biến đổi khí hậu dự kiến sẽ làm tình hình trầm trọng hơn theo thời gian.