Công nghệ nano UFB: Nâng cao chất lượng bảo quản cá ngừ đại dương, mở rộng thị trường xuất khẩu

• Công nghệ bảo quản vải thiều tươi quanh năm: Đắt có “xắt ra miếng”?

Nano UFB là công nghệ bảo quản hiện đại giúp ngư dân có thể giữ tươi con cá sau đánh bắt tốt hơn các cách làm cũ. Nano UFB là công nghệ tạo bóng khí siêu nhỏ có đường kính nanomet. Khi thiết bị hoạt động sẽ cấp khí nitơ vào máy tạo bong bóng siêu nhỏ, được hòa trộn ở bên trong thiết bị nhờ các cơ cấu ống nano, tạo thành dung dịch chứa bong bóng khí nitơ kích cỡ nanomet, mang điện tích âm có tác dụng hút các chất hữu cơ khác mang điện tích dương làm sạch nước rất hiệu quả. 

Các bong bóng nano nitơ sẽ khử oxy hòa tan trong nước, làm giảm hoạt động và phát triển của vi khuẩn hiếu khí, do đó loại bỏ quá trình oxy hóa từ bề mặt ngoài vào đến tận bên trong cơ thể cá, giúp cá được bảo quản tốt, ngăn chặn được tình trạng thịt cá bị ôi, biến chất.

Sau quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu Hải sản đã làm chủ hoàn toàn “Hệ thống ứng dụng công nghệ nano UFB bảo quản cá ngừ đại dương trên tàu cầu tay”. Hệ thống gồm 3 máy: máy tạo khí nitơ, máy tạo bong bóng nano nitơ và máy tạo bọt khí nano nitơ. 78% khí nitơ trong không khí sẽ được hút và tách ra tỉ lệ 99,9%. Sau quá trình tách, khí nitơ sẽ được biến thành các phân tử kích thước nhỏ hơn 100nm, rồi theo ống dẫn vào hầm chứa cá, trung hòa với nước biển lạnh gồm nước biển độ mặn 35 ‰ và đá lạnh theo tỉ lệ 1:2 tạo thành môi trường độ mặn 25 ‰ tương tự độ mặn của cá. Bọt khí nano nitơ được sinh ra với hiệu ứng hấp thụ sẽ khử toàn bộ oxy hòa tan trong nước. Khi đó hàm lượng oxy hòa tan trong hầm chứa gần như bằng 0. Môi trường không có khí oxy, nhiệt độ thấp từ -1 đến -1,5 độ C khiến các phân tử hiếu khí gần như ngừng hoạt động rất thuận lợi bảo quản cá.

Ngoài ra, bọt khí nano nitơ với kích thước siêu nhỏ thấm sâu vào bên trong thịt cá, cô lập oxy, ngăn quá trình oxy hóa chất béo từ bề mặt ngoài và bên trong cơ thể cá, giúp cá giữ độ tươi lâu hơn trong quá trình bảo quản. Đặc biệt, mức tiêu thụ điện thấp do máy chỉ chạy khoảng 3 giờ trước khi cho cá vào và cứ bốn ngày chạy trong một giờ để duy trì hoạt động.

Cuối năm 2017, Viện Nghiên cứu Hải sản lắp đặt thử nghiệm thiết bị nano UFB để bảo quản cá ngừ đại dương trên 2 tàu của ngư dân xã Tam Quan Bắc. Qua 2 chuyến biển, kết quả cho thấy, với chuyến biển kéo dài 25 ngày, lượng sản phẩm đạt loại A và B+ chiếm tới hơn 70%; với chuyến biển 10 ngày thì tỷ lệ sản phẩm loại A vọt lên tới 100%. Trong khi đó, cá ngừ đại dương được bảo quản theo cách truyền thống chỉ đạt loại B và C.

Đặc biệt, thiết bị nano UFB nhập ngoại giá 50.000 USD/bộ, còn thiết bị nano UFB của Viện Nghiên cứu Hải sản chỉ khoảng 2.000 USD/bộ, thời gian hoàn vốn nhanh. Viện Nghiên cứu Hải sản đã có kế hoạch lắp đặt thêm thiết bị nano UFB trên 10 tàu cá của tỉnh Bình Định, đồng thời hợp tác với các doanh nghiệp để bảo quản cá ngừ đại dương bằng công nghệ nano, hình thành chuỗi liên kết sản xuất, bảo quản cá ngừ đại dương chất lượng cao.

Năm 2019, Viện Nghiên cứu Hải sản đã chuyển giao công nghệ bảo quản nano UFB cho chủ tàu kiêm thuyền trưởng Nguyễn Văn Trạng, ở xã Tam Quan. Theo anh Trạng, thiết bị gọn, dễ sử dụng, ít tốn điện. Sử dụng thiết bị nano không chỉ tiết kiệm chi phí về nước đá, còn tăng khoảng trống trên thuyền do không phải mang đá đi nhiều như trước, nhất là tiết kiệm sức lao động khi bốc dỡ sản phẩm, do cá đưa vào hầm bảo quản theo kiểu thẳng đứng khác với kiểu để cá nằm ngang rồi đắp đá lạnh như trước đây, nên không phải bóc hết các lớp đá lạnh mới đưa được cá lên bờ. Thành công lớn nhất là tỉ lệ cá ngừ đại dương được bảo quản đạt loại A tới 70-80%.

Việc áp dụng công nghệ bảo quản mới trong khai thác cá ngừ đại dương đã giúp chi phí sản xuất giảm, doanh thu tăng, giá bán sản phẩm cũng cao hơn 15% do chất lượng cá tốt. Cá ngừ đại dương được bảo quản bằng công nghệ nano UFB có chất lượng cao hơn hẳn cá được bảo quản bằng đá lạnh thông thường, ngoại hình, màu sắc đẹp, thịt cá tươi ngon. Điều này cho phép ngư dân hy vọng sẽ có thêm cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu sang nhiều nước, như: Mỹ, Nhật Bản, châu Âu...