Ngoại cảm, thực và hư dưới góc nhìn khoa học

Nhu cầu đời sống tâm linh của con người là có thật. Vấn đề là thỏa mãn nhu cầu đó như thế nào cho đúng pháp luật và phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc; Ngoại cảm (nói riêng) và khả năng đặc biệt của con người (nói chung) là gì? Có thể ứng dụng khả năng đặc biệt đó của con người vào những nhu cầu như chữa bệnh hay tìm mộ cho thân nhân... nhằm tránh những hành vi lừa bịp, mê tín dị đoan... hay không?

Chuyên mục “Trò chuyện Chủ nhật” tuần này, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Đặng Vũ Minh - Chủ tịch Liên hiệp Các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cắt nghĩa vấn đề trên dưới góc nhìn khoa học, góp phần xây dựng đời sống văn hóa tâm linh lành mạnh, loại trừ những hành vi lợi dụng lĩnh vực này để xâm hại tới trật tự xã hội.

Nhìn hiện tượng lạ bằng thế giới quan khoa học

PV: Thưa Giáo sư, sự kiện nổi bật gần đây là một số người tự xưng là có khả năng ngoại cảm để chữa bệnh hoặc đi tìm mộ nhưng thực chất họ không có khả năng đó. Điển hình là trường hợp Nguyễn Văn Thúy (tức cậu Thủy) ở Yên Phong, Bắc Ninh tự xưng là có khả năng ngoại cảm đi tìm mộ liệt sĩ nhưng đã bị cơ quan điều tra bóc trần về hành vi làm mộ giả để trục lợi. Giáo sư có bình luận gì trước hiện tượng này?

Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Đặng Vũ Minh.

Giáo sư Đặng Vũ Minh: Cũng như đông đảo người dân, tôi rất phẫn nộ trước hành vi giả dối, lừa bịp các gia đình liệt sĩ để trục lợi của một số người. Việc làm đó không chỉ trái với đạo lý, vi phạm pháp luật, mà đau đớn hơn là bất nghĩa với vong linh các liệt sĩ đã anh dũng hy sinh vì Tổ quốc, có lỗi với thân nhân của những người đã khuất. Sự kiện này lại một lần nữa chứng tỏ người dân hết sức quan tâm đến những vấn đề mới nảy sinh như khả năng sử dụng ngoại cảm để tìm mộ hay chữa những bệnh nan y.

Nhiệm vụ của các nhà khoa học là phải làm sáng tỏ những vấn đề mới nảy sinh đó. Tôi cũng xin lưu ý là chúng ta lên án, bài trừ hành vi gian dối, lợi dụng ngoại cảm để trục lợi song điều đó không có nghĩa là chúng ta phủ nhận những khả năng đặc biệt của con người, trong đó có khả năng ngoại cảm.

PV: Để dẫn dụ quần chúng thì không gì bằng chỉ cho họ con đường sáng (cơ sở khoa học) với những việc thực, người thực. Giáo sư có thể giải thích khả năng ngoại cảm là gì, nó khác gì với khả năng đặc biệt của con người và vì sao người dân ngày càng quan tâm tới vấn đề nhạy cảm này?

Giáo sư Đặng Vũ Minh: Hiểu theo nghĩa đơn giản nhất, khả năng ngoại cảm của con người chính là khả năng nhận thức thế giới bên ngoài không thông qua 5 giác quan như người bình thường.

Khả năng ngoại cảm là một trong số những khả năng đặc biệt của con người mà các phương tiện thông tin đại chúng đã đưa tin, chẳng hạn người có khả năng hút các vật bằng kim loại; người bị bịt mắt nhưng vẫn có khả năng đọc chữ; em bé 2 tuổi đã biết đọc...Tôi muốn nhấn mạnh, khả năng đặc biệt của con người là có thật, khách quan với ý muốn của con người và không phải là cái gì quá huyền bí hay thần thánh.

Chúng ta cũng cần thống nhất với nhau một điểm: Đó là nhu cầu giải quyết những vấn đề có liên quan đến tâm linh bao giờ cũng tồn tại. Phổ biến nhất là phong tục thờ cúng tổ tiên, ông bà, cha mẹ, thờ thành hoàng, thờ các vị thần, xem ngày tốt - xấu phục vụ cho cưới hỏi, ma chay...Đây là một thực tế không thể chối cãi được.

Khi đời sống vật chất được cải thiện thì nhu cầu tinh thần này cũng càng cao. Trong vô số những nhu cầu tinh thần đó, có những nhu cầu khoa học đã giải quyết, nhưng vẫn còn không ít nhu cầu khoa học chưa thể giải quyết được. Khi đó, người ta buộc phải trông cậy vào những biện pháp mới, trong số đó có khả năng đặc biệt của con người.

PV: Cơ sở khoa học nào thuyết phục chúng ta, qua đó có cái nhìn đúng đắn, khách quan về khả năng đặc biệt của con người trong đó có khả năng ngoại cảm, tránh được quan điểm duy tâm, thưa Giáo sư?

Giáo sư Đặng Vũ Minh: Lý luận triết học thừa nhận sự tồn tại của thế giới hiện thực khách quan, nghĩa là thế giới này tồn tại, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người. Nhận thức của con người về hiện thực khách quan là vô tận.

Vì thế, khi phát hiện ra những hiện tượng lạ, chỉ có thể coi đó là cái khoa học chưa thể làm sáng tỏ được chứ không nên coi đó là cái “không thể” hoặc vội quy chụp là mê tín dị đoan.

Nhận biết người có khả năng ngoại cảm bằng cách nào?

PV: Vậy dựa vào đâu để nhận biết một ai đó có khả năng ngoại cảm, thẩm định được năng lực đặc biệt của họ để không bị nhầm lẫn?

Giáo sư Đặng Vũ Minh: Tôi không chuyên sâu lĩnh vực này, nhưng được biết các chuyên gia ở trong và ngoài nước đã tiến hành nghiên cứu nhằm thu thập các số liệu nghiên cứu để kiểm định khả năng đặc biệt của con người. Tôi muốn nhấn mạnh, gọi là khả năng đặc biệt bởi khả năng ấy chỉ có ở một vài người, trong những khoảng thời gian nhất định và chỉ được thừa nhận sau khi đã được kiểm định một cách khách quan và khoa học.

Các buổi thuyết trình về khả năng đặc biệt của con người luôn thu hút đông đảo người quan tâm tại Viện Nghiên cứu và ứng dụng tiềm năng con người.

PV: Nhà nghiên cứu Nguyễn Phúc Giác Hải - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và ứng dụng tiềm năng con người có đưa ra hai sự việc: Một là tìm thấy mộ tập thể 14 liệt sĩ tại Ninh Bình; thứ hai là ba cựu chiến binh Mỹ (trong đó có ông MICHAEL ARCHER - tác giả cuốn hồi ức “Một cuộc giành đất ở Khe Sanh” mà phía Mỹ đã thất bại) tìm được di cốt một quân nhân Mỹ chết trong chiến tranh tại Khe Sanh đều có sự tham gia của nhà ngoại cảm. Sau đó, giám định ADN cho kết quả thuyết phục.

Giáo sư nghĩ sao về hai trường hợp này?

Giáo sư Đặng Vũ Minh: Dù tìm kiếm theo cách nào thì cũng cần được kiểm chứng bằng những phương pháp độc lập. Hai trường hợp nói trên đã được giám định bằng phương pháp phân tích ADN, lại được kết hợp với các thông tin khác như thời điểm diễn ra trận đánh, vị trí chôn cất, di vật... thì không có gì hoài nghi.

Tuy nhiên, kinh nghiệm thực tế cho thấy khả năng đặc biệt của con người thường chỉ xuất hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Cho nên, không thể lấy kết quả của hai trường hợp cụ thể này để áp đặt cho các cuộc tìm kiếm khác, vào thời điểm khác, nếu như vẫn dựa vào các nhà ngoại cảm trên.

Để tránh mê tín dị đoan, người dân không bị dối lừa

PV: Trở lại với thực tế, hiện có rất nhiều gia đình muốn tìm mộ người thân, đặc biệt là hàng trăm ngàn thân nhân các liệt sĩ nhiều năm qua đau đáu với khát vọng tìm được di cốt con em mình cho vơi đi phần nào nỗi đau xa cách. Lại còn chuyện chữa bệnh bằng khả năng đặc biệt (không dùng thuốc) mà không ít bệnh nhân đang rất quan tâm.

 Theo Giáo sư, họ phải đến đâu và bằng cách nào để thỏa mãn những nhu cầu này?

Giáo sư Đặng Vũ Minh: Với việc tìm mộ liệt sĩ, Đảng, Nhà nước ta rất quan tâm và có chính sách rõ ràng về vấn đề này. Với tư cách là một nhà khoa học, tôi thấy thân nhân các liệt sĩ có nhu cầu tìm mộ trước hết hãy liên hệ với các cơ quan chức năng của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Quốc phòng và các cơ quan hữu quan, với đồng đội của các liệt sĩ để thu thập thông tin cần thiết, đặt niềm tin vào các cơ quan đó trong quá trình tìm mộ. Tuy nhiên, cũng không nên bỏ qua những thông tin có liên quan thu thập bằng những phương pháp khác.

Đối với việc khám chữa bệnh bằng khả năng đặc biệt của con người, mỗi khi ốm đau tốt nhất người bệnh hãy tin vào y, bác sĩ bởi vì cho đến nay quy trình khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế đều đã được kiểm định khá tốt.

Tóm lại, cả việc tìm hài cốt hay chữa bệnh bằng khả năng đặc biệt của con người  đều cần phải được kiểm định một cách khách quan, khoa học và chỉ sau khi thu thập đầy đủ các số liệu tin cậy mới có thể công bố những kết luận cụ thể.

PV: Giáo sư có thể cho biết các nhà khoa học nói chung, trong đó có các nhà khoa học Việt Nam đã và cần phải làm gì để sáng tỏ những vấn đề mới mẻ trên, loại trừ hành vi trục lợi, mê tín dị đoan, đáp ứng nhu cầu có thực của người dân?

Giáo sư Đặng Vũ Minh: Trong những năm vừa qua, ở nước ta một số tổ chức nghiên cứu khoa học và công nghệ ngoài công lập như Viện Nghiên cứu và ứng dụng tiềm năng con người, Trung tâm Nghiên cứu tiềm năng con người, Liên hiệp Khoa học và Công nghệ tin học ứng dụng (UIA)… đã tiến hành nghiên cứu những khả năng đặc biệt của con người.

Trong đó, có việc ứng dụng những khả năng này để tìm mộ, để chữa bệnh và đã thu thập được những số liệu thống kê rất đáng chú ý. Tuy nhiên, là những tổ chức  nghiên cứu khoa học và công nghệ ngoài công lập, bên cạnh một số thế mạnh nhất định, kinh phí hoạt động cũng như điều kiện nghiên cứu của những tổ chức này còn chưa thật đầy đủ để giải quyết một vấn đề lớn như nghiên cứu tiềm năng con người.

Tôi cho rằng đã đến lúc Nhà nước cần quan tâm đầu tư nghiên cứu khả năng đặc biệt của con người. Trước hết, là thành lập một đơn vị chuyên trách nghiên cứu về vấn đề này. Thông qua đó tổ chức quản lý chặt chẽ việc nghiên cứu, công bố kết quả nghiên cứu cũng như ứng dụng khả năng đặc biệt của con người, không để xảy ra những hành vi lợi dụng ngoại cảm để trục lợi như trong thời gian qua.

Cần huy động những cán bộ khoa học giỏi, trung thực, có chuyên môn phù hợp, có bề dày nghiên cứu khả năng đặc biệt của con người để tiến hành nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ các vấn đề đó. Tôi tin rằng làm được như vậy, khoa học sẽ góp phần làm lành mạnh đời sống văn hóa tâm linh của con người, bài trừ các hành vi trục lợi, mê tín dị đoan gây hoang mang trong nhân dân.

PV: Xin cảm ơn Giáo sư Đặng Vũ Minh!