Tội phạm số và cuộc chiến giữ sạch thị trường Việt

Tuy nhiên, đi cùng với ánh hào quang của sự phát triển là những "vùng xám pháp lý" nơi “tội phạm số” lợi dụng công nghệ để che giấu hành vi, hoạt động tinh vi lẩn khuất, trốn tránh pháp luật và gây tổn hại nghiêm trọng đến nền kinh tế cũng như niềm tin của người tiêu dùng.

Khi công nghệ trở thành “tấm khiên” của tội phạm

Tội phạm số ngày nay không còn hoạt động trong bóng tối mà ngang nhiên ẩn mình sau những lớp vỏ bọc công nghệ hiện đại. Chúng sử dụng tài khoản cá nhân, ví điện tử, doanh nghiệp “ma” và các giao dịch xuyên biên giới để luân chuyển dòng tiền bất hợp pháp một cách tinh vi, gần như không để lại dấu vết. Đáng lo ngại hơn, nhiều vụ việc còn cho thấy sự tiếp tay của một số cán bộ quản lý Nhà nước, lợi dụng chính sách để trục lợi.

Thủ tướng Chính phủ đã chỉ rõ, hàng giả hoạt động bao lâu nay, xây cả nhà máy mà chính quyền cơ sở không hay biết, vậy thì chỉ có hai khả năng, một là thờ sơ mất sức chiến đấu, hai là có bảo kê, tiếp tay cho sai phạm.

Tại Hà Nội, các chuyên án gần đây của lực lượng Công an đã phơi bày quy mô và mức độ manh động của loại hình tội phạm này. Công ty TNHH Mi Hà Nội, một doanh nghiệp kinh doanh mỹ phẩm qua các sàn thương mại điện tử, bị phát hiện vận hành hai hệ thống tài chính “song song”. Bằng cách sử dụng tài khoản cá nhân để hợp thức hóa dòng tiền lên tới hơn 300 tỷ đồng trong suốt 5 năm, công ty này đã trốn thuế một cách có hệ thống.

Một trường hợp khác, “hot streamer” Nguyễn Thị Thu Hường, với doanh thu khổng lồ 834 tỷ đồng từ hoạt động livestream bán hàng, nhưng không hề kê khai thuế. Vụ việc chỉ được đưa ra ánh sáng sau nhiều tháng điều tra tỉ mỉ, với sự phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng Công an, ngành thuế, ngân hàng và hải quan để truy vết dòng tiền.

Những con số này chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Tội phạm số không chỉ dừng lại ở trốn thuế hay gian lận thương mại mà còn mở rộng sang các hoạt động sản xuất, buôn bán hàng giả, từ thực phẩm chức năng, thuốc đến sữa giả. Những sản phẩm này không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng người tiêu dùng, làm suy giảm lòng tin vào thị trường.

Mới đây, tại Hội nghị toàn quốc sơ kết 6 tháng đầu năm 2025 của Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Thượng tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an đã nhấn mạnh phương châm: “Truy tố một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực”. Đây là kim chỉ nam cho chiến dịch cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm kinh tế, buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Kết quả, Bộ Công an đã khởi tố 7 vụ án, xử lý 92 bị can, với tổng doanh thu bất hợp pháp lên tới 10 nghìn tỷ đồng, thu lợi bất chính hàng nghìn tỷ đồng và gây thất thu thuế gần 500 tỷ đồng. Các đường dây sản xuất, buôn bán hàng giả không chỉ có quy mô lớn mà còn có sự câu kết, tiếp tay của một số cán bộ tha hóa trong các cơ quan quản lý Nhà nước, gây bức xúc dư luận và làm xói mòn niềm tin xã hội.

Ở cấp địa phương, Công an các tỉnh, thành đã khởi tố 124 vụ án, xử lý hành chính gần 1.000 vụ, thu giữ hàng hóa vi phạm trị giá khoảng 64 tỷ đồng. Những con số này không chỉ minh chứng cho quyết tâm của lực lượng chức năng mà còn là lời cảnh báo về tính chất phức tạp, dai dẳng và quy mô ngày càng lớn của tội phạm số. Đặc biệt, sự tham gia của một số cán bộ quản lý Nhà nước, lợi dụng chính sách để trục lợi, đã làm gia tăng mức độ nghiêm trọng của các vụ việc.

Trước thực trạng này, Thứ trưởng Nguyễn Văn Long khẳng định, Bộ Công an sẽ chỉ đạo Công an các địa phương đề xuất đưa các vụ án nghiêm trọng vào diện theo dõi của Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cấp tỉnh. Mục tiêu là xử lý triệt để, không khoan nhượng, không có vùng cấm, nhằm răn đe các đối tượng vi phạm và khôi phục niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật. Đây không chỉ là cuộc chiến chống tội phạm kinh tế mà còn là nỗ lực phòng, chống tham nhũng, tạo ra “lưới lọc kép” để ngăn chặn các hành vi trục lợi và thao túng thị trường.

Trung tá Đặng Hồng Dương, Đội trưởng Đội 4, Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an TP Hà Nội cho biết: Nhiều đối tượng tội phạm hoạt động trên môi trường số có tuổi đời rất trẻ. Hoạt động của chúng ngày càng tinh vi, lợi dụng công nghệ hiện đại để dựng lên các “vỏ bọc” hoàn hảo như tài khoản cá nhân ảo, ví điện tử không xác thực, doanh nghiệp “ma” và các giao dịch xuyên biên giới nhằm hợp thức hóa dòng tiền phi pháp, xóa mọi dấu vết. Khi bị cơ quan chức năng phát hiện, các đối tượng thường phản ứng rất nhanh, sẵn sàng tiêu hủy chứng cứ, phi tang tài sản, đóng cửa cơ sở hoặc xóa sổ dữ liệu nhằm che giấu hành vi phạm tội, thể hiện sự liều lĩnh, manh động và coi thường pháp luật.

Hoàn thiện khung pháp lý từ “tiền kiểm” đến “hậu kiểm”

Trong thời gian qua, Bộ Công an đã chỉ đạo Công an các địa phương tăng cường tấn công trấn áp xử lý vi phạm về trốn thuế, sản xuất, mua bán những sản phẩm giả, buôn lậu, gian lận thương mại. Để đối phó với các loại hình tội phạm số ngày càng tinh vi, Bộ Công an đã kiến nghị Chính phủ khẩn trương rà soát và hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo phân định rõ ràng trách nhiệm quản lý giữa các bộ, ngành, tránh tình trạng chồng chéo hoặc bỏ sót nhiệm vụ. Đặc biệt, trong giai đoạn chuyển đổi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, việc xây dựng cơ chế hậu kiểm minh bạch với các chế tài mạnh mẽ là yêu cầu cấp thiết.

Theo lãnh đạo Bộ Công an, cơ chế hậu kiểm không chỉ giúp giảm áp lực hành chính lên các doanh nghiệp chân chính mà còn tạo điều kiện để lực lượng chức năng tập trung nguồn lực vào việc phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm. Bằng cách chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, các cơ quan quản lý có thể giám sát hiệu quả hơn các hoạt động kinh doanh, đặc biệt là trên các nền tảng số, nơi tội phạm thường lợi dụng kẽ hở để hoạt động.

Thông tin với PV, Thiếu tướng Vũ Văn Tấn, Cục trưởng Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội, Bộ Công an, Thư ký Tổ Công tác triển khai Đề án 06 đề xuất giải pháp phòng ngừa đó là, cần đẩy mạnh kết nối và liên thông cơ sở dữ liệu sản phẩm, giúp doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc. Việc áp dụng các công nghệ như mã QR hay blockchain không chỉ bảo vệ thương hiệu, nâng cao tính minh bạch mà còn giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra thông tin sản phẩm, từ đó củng cố niềm tin vào hàng Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt trên thị trường quốc tế.

Thượng tá Hồ Văn Hùng, Trưởng phòng 2, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, Bộ Công an đánh giá: Tội phạm sản xuất và kinh doanh hàng giả không chỉ gây thiệt hại kinh tế, khiến thị trường bị méo mó mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng người dân. Thực phẩm chức năng giả, thuốc giả, sữa giả… len lỏi vào thị trường, đánh lừa niềm tin của người tiêu dùng và gây ra những hệ lụy nghiêm trọng. Những sản phẩm này không chỉ làm suy giảm chất lượng sống mà còn tạo ra những rủi ro y tế dài hạn, đặc biệt đối với các nhóm dễ tổn thương như trẻ em, người già và bệnh nhân.

Cũng theo Thiếu tướng Vũ Văn Tấn, việc tố giác tội phạm thông qua các kênh như đường dây nóng hay ứng dụng VNeID cũng là cách rất hiệu quả, bảo mật, an toàn, nhanh chóng để người dân đóng góp trực tiếp vào cuộc chiến này. Bằng cách cung cấp thông tin kịp thời, người dân không chỉ giúp lực lượng chức năng phát hiện và xử lý vi phạm mà còn góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh, nơi các doanh nghiệp chân chính được bảo vệ và phát triển.

Đây không chỉ là cuộc chiến vì sự công bằng và minh bạch, mà còn là nỗ lực để lấy lại niềm tin vào hàng Việt, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển bền vững và đưa Việt Nam vươn xa trên bản đồ kinh tế toàn cầu. Với quyết tâm và sự đồng lòng, thị trường Việt Nam đã và đang trở thành một điểm đến an toàn, đáng tin cậy cho cả người tiêu dùng và doanh nghiệp.