Cuộc cách mạng tiện ích trong y tế

• Viettel đưa các giải pháp công nghệ 4.0 giải quyết vấn đề cuộc sống đến MWC 2018
• Dịch vụ - tiện ích: Yếu tố cốt lõi hấp dẫn khách hàng
• Tương lai robot tiện ích trong gia đình

Trước bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, những xu hướng phát triển của công nghệ y tế là điều tất yếu, cho phép nâng cao trải nghiệm, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của bác sĩ và bệnh nhân trong quá trình tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe. 

Chính vì thế, việc cập nhật các tính năng công nghệ mới là điều không thể thiếu đối với bất kỳ bác sĩ hay đơn vị nào dù lớn hay nhỏ. Dưới đây là “cái nhìn thoáng qua” về những công nghệ mới hứa hẹn gây ra cuộc “cách mạng tiện ích” trong lĩnh vực y tế vào năm 2018.

In 3D

In 3D là một quy trình tạo nên các vật thể rắn ba chiều từ một tập tin kĩ thuật số. Trong số rất nhiều ứng dụng của công nghệ in 3D, điều các nhà nghiên cứu quan tâm nhất là làm thế nào nó có thể được sử dụng để cải thiện đời sống hay thậm chí là kéo dài tuổi thọ. 

Với những tiến bộ đáng ngạc nhiên trong công nghệ in 3D, cơ thể con người một ngày nào đó có thể được xem như một hệ thống với các bộ phận thay thế được. 

Một ứng dụng của công nghệ in 3D hiện đã mang lại doanh thu trong ngành kinh doanh y tế đó là chế tạo chân răng, cầu răng, bộ phận cấy ghép nha khoa. Với quy trình chế tạo răng, răng của bệnh nhân sẽ được quét ngay trong vòm miệng và số hóa. 

Sau đó dữ liệu được đưa lên máy tính và được gửi đến một phòng thí nghiệm nha khoa để tiến hành tạo hình một cầu răng bằng sứ mới. Qua phương thức này, răng giả sẽ được tạo ra với độ chính xác cao hơn và nhanh hơn. 

Có lẽ, ứng dụng tiềm năng nhất đối với công nghệ in 3D trong thế giới y học là “in sinh học” - sản xuất các bộ phận trên cơ thể người để cấy ghép. 

Công nghệ này liên quan đến việc tạo ra các mô và cơ quan nội tạng được in từng lớp vào một cấu trúc ba chiều. Các bộ phận được chế tạo từ chính vật chất di truyền của bệnh nhân và tương thích chính xác với mô và bộ phận muốn thay thế. 

Rõ ràng, trong tương lai, những bộ phận như da, khí quản, bàng quang và cả những bộ phận có cấu trúc phức tạp hơn như tim đang chờ để được in theo yêu cầu với chỉ một cú nhấp chuột.

Vật liệu sinh học

Y học hiện đại cực kỳ nhấn mạnh tầm quan trọng của vật liệu sinh học - bất kì vật liệu tự nhiên hoặc tổng hợp có thể được sử dụng trong thuốc nhằm hỗ trợ, tăng cường hoặc thay thế các mô bị tổn thương hoặc chức năng sinh học thay đổi. Vật liệu sinh học có thể được tìm thấy khắp mọi nơi, từ dạng kính, gốm, nhựa, kim loại và vật liệu từ sinh học như collagen, gelatin hoặc thậm chí từ tế bào hoặc nội tạng. 

Với mục đích dùng trong vaccine và liệu pháp miễn dịch, vật liệu sinh học có ưu thế hơn vì nó có thể hoạt động ở cấp vi mô. Khi các vật liệu sinh học được áp dụng nhiều trong y học hiện đại như việc áp dụng trong van tim và cấy ghép thì nó cũng có thể được dùng để phát triển vaccine và liệu pháp tự miễn dịch.

Trong cuộc chiến với bệnh truyền nhiễm, y học hi vọng có thể sử dụng vật liệu sinh học trong vaccine vì ngoài việc giúp vận chuyển chúng còn giúp “châm ngòi” cho các phản ứng miễn dịch. 

Trong liệu pháp chống ung thư, vật liệu sinh học có thể kết hợp với một phân tử đặc trưng của tế bào ung thư. Khi ấy, vật liệu sinh học tìm đến các tế bào mang các phân tử khớp với chúng (giống như quy tắc ổ khóa và chìa khóa) và truyền liệu pháp hóa học để tiêu diệt tế bào ung thư. 

Ngoài ra, vật liệu sinh học cũng có thể sử dụng chính khả năng của cơ thể để chống lại tế bào ung thư bằng cách kết hợp với tế bào miễn dịch. Có thể khẳng định, vật liệu sinh học có thể giúp kiểm soát tốt các phản ứng với kháng thể, tá chất hoặc chất điều chỉnh miễn dịch để có thể chữa trị các mô hoặc quần thể tế bào hoặc làm thay đổi tế bào miễn dịch hoặc tác nhân gây bệnh.

Tương tác bằng dữ liệu

Trong những năm gần đây, hệ thống chính sách trên thế giới đã tạo ra hành lang pháp lý cũng như động lực cho các bệnh viện, bác sĩ chuyển đổi từ việc quản lý hồ sơ sức khỏe của bệnh nhân theo cách truyền thống sang sử dụng hồ sơ sức khỏe điện tử, từ đó tạo ra khối lượng dữ liệu khổng lồ về sức khỏe. 

Dữ liệu lớn trong chăm sóc sức khỏe có thể xác định được chế độ ăn uống, tập luyện, chăm sóc phòng ngừa, các yếu tố về lối sống khác từ đó giúp giữ cho mọi người tuân thủ theo các hướng dẫn chăm sóc sức khỏe của bác sĩ. Phân tích dữ liệu lớn cũng có thể giúp xác định các phương pháp điều trị lâm sàng, kê đơn thuốc và các can thiệp y tế cộng đồng một cách hiệu quả.

Công nghệ cũng sẽ giúp tăng tương tác giữa bác sĩ và bệnh nhân. Nhờ điện thoại thông minh và máy tính bảng, bác sĩ cũng như bệnh nhân có thể làm đủ thao thác chỉ bằng cách di ngón tay trên màn hình. 

Sự tương tác này giúp bệnh nhân chủ động nắm được cơ bản tình trạng sức khỏe, định hướng đi khám chuyên khoa phù hợp khi cần thiết, cách xử lý ban đầu khi có những biểu hiện bất thường hay tư vấn về bổ sung dinh dưỡng. Ngoài ra, sự tương tác này cũng sẽ giúp các bác sĩ tra cứu kết quả xét nghiệm nhanh, chủ động lấy mẫu và trả lời, giải đáp các câu hỏi của người bệnh qua đó nâng cao được chuyên môn và hiệu quả khám bệnh.

Một trong những ứng dụng quan trọng của công nghệ liên quan đến tương tác bác sĩ - bệnh nhân chính là liệu pháp cung cấp các buổi khám chữa bệnh bằng một giao diện có hỗ trợ video. 

Không cần đi xa, thay vì mặt đối mặt, bệnh nhân có thể được khám chữa bệnh thông qua Skype, FaceTime hoặc một dịch vụ hội nghị truyền hình (thực hiện việc truyền tải âm thanh và hình ảnh giữa hai hoặc nhiều địa điểm kết nối từ xa thông qua đường truyền mạng để đưa tín hiệu âm thanh và hình ảnh của các phòng họp đến với nhau như đang ngồi chung một phòng). 

Nhiều chuyên gia nhận định, công nghệ này đóng vai trò rất quan trọng trong liệu trình điều trị sức khỏe tâm thần trong bối cảnh xã hội ngày càng nhận thức rõ hơn về vai trò của chăm sóc sức khoẻ tâm thần trong chăm sóc tổng thể và nhu cầu đối với các nhà trị liệu và các nhà tâm thần học cũng càng cao.

Thiết bị thông minh và thuốc chính xác

Hai thiết bị được giới y khoa cực kỳ mong đợi trong năm 2018 chính là ống hít thông minh và tụy nhân tạo. Trước hết, các ống hít thông minh có hỗ trợ Bluetooth kết nối với điện thoại thông minh sẽ giúp bệnh nhân hen suyễn giảm thiểu những sai sót trong khi sử dụng. 

Thiết bị này ra đời sau khi các nghiên cứu cho thấy có tới 94% bệnh nhân sử dụng sai cách (hít quá nhiều hoặc quá ít) corticosteroid dạng hít (giúp kiểm soát viêm) và thuốc giãn phế quản (giúp giảm các triệu chứng) - những phương pháp điều trị căn bệnh hen suyễn phổ biến nhất, dẫn đến hiệu quả điều trị không được cao. 

Với ống hít thông minh, dữ kiện thời gian và liều lượng đều được lưu lại bộ nhớ mỗi lần bệnh nhân sử dụng. Thiết bị này được thiết kế để phát hiện khi nào nên sử dụng ống hít, nhắc nhở bệnh nhân sử dụng thuốc, và thu thập dữ liệu về việc sử dụng thuốc hít của bệnh nhân nhằm đưa ra các hướng dẫn chăm sóc bổ ích. 

Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu đang nỗ lực nâng cao chất lượng sống cho người bệnh đái tháo đường thông qua tụy nhân tạo, còn được gọi là hệ thống phân phối insulin tự động. 

Các hệ thống này có vai trò như máy bơm insulin truyền thống, được thiết kế để tự động quản lý đường huyết bằng cách theo dõi mức độ glucose liên tục, cung cấp insulin kịp thời để ổn định đường huyết khi cần thiết. Tất cả điều này được quản lý bởi một thuật toán hoặc mô hình máy tính, kết tuyến tụy giả với điện thoại thông minh.

Năm 2018 còn được dự báo là thời điểm “thuốc chính xác” xuất hiện. Về cơ bản, các dòng thuốc “cổ điển” luôn được sử dụng điều trị theo phương châm “một thuốc điều trị cho tất cả mọi người”. 

Tuy nhiên, châm ngôn của dòng sản phẩm “thuốc chính xác” là  “điều trị ba đúng” - đúng liệu pháp, đúng thời điểm, và đúng đối tượng. Đây được coi là một tín hiệu tốt trong cuộc chiến với bệnh ung thư khi số lượng bệnh nhân đang tăng lên không ngừng mỗi ngày. 

“Thuốc chính xác” chỉ điều trị trên một số nhóm bệnh nhân có đặc điểm nhất định, phải thỏa mãn một số yêu cầu đặt ra như đặc điểm di truyền riêng của một cá nhân ung thư. Nếu con người có thể sử dụng loại thuốc này, thế giới sẽ có thể chữa được một số khối u di căn. 

Chưa hết, “thuốc chính xác” có thể được dùng trong điều trị viêm khớp dạng thấp - một bệnh tự miễn phổ biến có thể phá hủy sụn khớp dẫn đến tàn tật, làm hỏng nội tạng và dẫn đến chứng viêm mạch máu, từ đó khiến bệnh nhân tử vong sớm. 

Theo nghiên cứu, việc sử dụng “thuốc chính xác” có thể giúp ngăn chặn gen gây bệnh này. Giống như thuốc chính xác cho bệnh ung thư, thuốc chính xác cho viêm khớp dạng thấp được thiết kế để tấn công các gen hoặc vùng tế bào dễ bị tổn thương. Điều đó có thể làm suy yếu căn bệnh, cải thiện triệu chứng và giảm tổn thương khớp.