Đồng Nhân dân tệ số và những băn khoăn
Việc soán ngôi đồng USD hoặc ít nhất là bớt lệ thuộc vào đồng tiền này có thể được xem là con đường duy nhất để Trung Quốc hoàn thành những “giấc mộng” của mình. Cùng với đà phát triển kinh tế, không thể phủ nhận vị thế của đồng NDT trên trường quốc tế ngày càng gia tăng.
Tuy nhiên, nỗ lực quốc tế hóa đồng NDT chưa thể thành công, bất chấp những thuận lợi ban đầu. Tăng trưởng những năm qua liên tục giảm dù quốc gia này không ngừng đẩy mạnh các cách tân khoa học và công nghệ. Kế hoạch quốc tế hóa đồng NDT gần như đã đi vào bế tắc, đặc biệt là từ khi cuộc chiến thương mại với Mỹ bùng lên, trong khi đó, sức mạnh của đồng bạc xanh USD dường như vẫn là một thứ gì đó không thể cản bước.
| Đồng tiền số sẽ thuận tiện hóa các giao dịch thông thường. |
Bước đột phá với tiền kỹ thuật số
Ngày 25-4, Trung Quốc triển khai Mạng lưới dịch vụ Blockchain (BSN), do Trung tâm Thông tin quốc gia Trung Quốc chỉ đạo, nhằm cung cấp cho các doanh nhiệp và nhà phát triển phần mềm cơ hội thử nghiệm và thiết kế những ứng dụng dựa trên nền tảng blockchain. BSN, hệ thống được Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (Ngân hàng trung ương - PBoC) phối hợp cùng các công ty viễn thông cùng phát triển, có thể thực hiện khoảng 300.000 giao dịch mỗi giây. Nói cách khác, Trung Quốc đang trên đà phát triển đồng NDT số.
PBoC đã xác nhận việc thử nghiệm công cụ Thanh toán tiền điện tử kỹ thuật số (DCEP) tại 19 chuỗi nhà hàng nổi tiếng ở Tô Châu, Hùng An, Thành Đô và Thâm Quyến. Các chuỗi nhà hàng toàn cầu trong hoạt động thử nghiệm thí điểm bao gồm Starbucks, McDonalds và Subway. Nhiều doanh nghiệp ở thành phố Tô Châu đã lên kế hoạch hỗ trợ 50% chi phí vận chuyển cho nhân công địa phương bằng đồng NDT số.
Ngân hàng Nông nghiệp Nhà nước Trung Quốc là đơn vị sở hữu một ứng dụng di động cho phép người dùng iOs và Android có thể truy cập ứng dụng thử nghiệm. Ứng dụng này cho phép thanh toán bằng mã QR và chuyển tiền chỉ bằng cách chạm hai điện thoại vào nhau. Việc chuyển khoản thanh toán cũng có thể được thực hiện dễ dàng nhờ công nghệ NFC hoặc Bluetooth mà không cần kết nối Internet
Đồng NDT số được sử dụng trên ứng dụng AliPay và WeChat Pay để ngăn chặn hành vi rửa tiền và trốn thuế. Nhiều thông tin cho rằng Trung Quốc đã hoàn thiện kế hoạch vận hành đồng NDT số để sẵn sàng cho Thế vận hội mùa Đông 2022 sắp tới.
Tiền kỹ thuật số của Trung Quốc đã trở thành phiên bản điện tử của tiền giấy, được chứa trong ví kỹ thuật số trên điện thoại thông minh. Giá trị được Chính phủ Trung Quốc đảm bảo, giúp các giao dịch và thanh toán diễn ra nhanh chóng hơn và thuận tiện hơn. Được đưa vào thử nghiệm từ tháng 5 vừa qua, đồng NDT số đã khắc phục hầu hết nhược điểm mà các đồng tiền số khác trên thị trường đang gặp phải. Lợi thế lớn nhất hứa hẹn sự phát triển của đồng tiền kỹ thuật số này là nó có được chống lưng của một chính phủ.
Tuy nhiên, không ít người người lo ngại DCEP sẽ cho phép giới chức có thể truy xuất nguồn gốc và kiểm toàn bộ nguồn tiền, điều rất khó diễn ra với tiền vật lý. Việc sử dụng rộng rãi đồng NDT số nhiều khả năng cũng sẽ có tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế toàn cầu, các hoạt động thương mại quốc tế cũng như địa chính trị, gia tăng mạnh mẽ hơn nữa sự cạnh tranh giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới là Mỹ và Trung Quốc.
Vị trí của USD
Giới chức Trung Quốc khẳng định đồng NDT số sẽ có tỷ giá 1:1 với đồng NDT song nhiều người tin cho rằng đồng tiền kỹ thuật số này sẽ được định giá theo giá vàng. Có một thực tế là Trung Quốc trong suốt nhiều năm qua vẫn không ngừng tăng lượng dự trữ vàng và phát triển các cơ hội thương mại thị trường “nằm ngoài” sự chi phối của đồng USD.
Lấy ví dụ, một số cuộc họp của Nhóm các nền kinh tế đang nổi BRICS thường xoay quanh việc thảo luận những hiệp định song phương dùng đồng NDT hoặc đồng ruble. Bắc Kinh cũng ủng hộ việc thay thế đồng USD với một loại tiền tệ khác trong giỏ tiền Quyền rút vốn đặc biệt (SDR) được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) phê chuẩn - bao gồm đồng USD, euro, NDT và đồng yên Nhật.
Những thay đổi chậm rãi này sẽ làm giảm dần tầm quan trọng của đồng USD chứ không phải là để loại đồng tiền này khỏi giỏ tiền quốc tế - điều được xem là gần như bất khả thi. Không ít chuyên gia kinh tế đang đặt dấu hỏi về khả năng Trung Quốc đẩy mạnh việc thay đổi cách sử dụng SDR để từng bước làm suy yếu tính ưu việt của đồng USD và đưa đồng NDT số thế chỗ. Vàng có thể được xem là tài sản đảm bảo cuối cùng cho trái phiếu của Trung Quốc hoặc đóng vai trò là tài sản thế chấp, dần dần làm suy yếu hệ thống hiện tại, vốn đảm bảo các đối tác thương mại của Mỹ xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu để bảo đảm nguồn dự trữ USD.
Theo một số nghiên cứu, 80% giao dịch tại các thị trường mới nổi là bằng đồng USD. Những lợi thế địa chính trị từ tình trạng dự trữ đồng USD Mỹ cho phép Washington áp đặt các biện pháp trừng phạt trong khi Cục Dự trữ Liên bang (FED) có quyền thiết lập các kênh thanh khoản bằng đồng USD. Nói một cách đơn giản, điều này đảm bảo Mỹ có “quyền tối cao” trong việc áp đặt các đòn trừng phạt kinh tế bằng cách đóng băng quyền giao dịch bằng đồng USD - một cú đòn có khả năng tàn phá rất lớn đối với các quốc gia lệ thuộc vào đồng tiền này.
Thời điểm dịch COVID-19 bùng phát, nhiều chính phủ nước ngoài phải dựa vào dự trữ ngoại hối USD và các kênh thanh khoản của FED để tiếp cận đồng USD. Điều này đồng nghĩa với việc họ phụ thuộc vào chính sách tiền tệ của Mỹ.
Sự xuất hiện của đồng NDT số khiến không ít người đặt ra khả năng nhiều quốc gia vốn không tin tưởng vào Mỹ sẽ sẵn sàng sử dụng một công cụ thanh toán mới thay thế được đồng USD. Công nghệ Blockchain cho phép thanh toán xuyên biên giới diễn ra nhanh chóng và gần như không thể bị kiểm soát bởi bất cứ ai ngoài người phát triển. Nói cách khác, thành công của đồng NDT số sẽ mở ra cơ hội cho một số quốc gia “né” đòn trừng phạt của Mỹ, làm suy giảm quyền lực của Mỹ trên trường quốc tế.