Haji Adilo, huấn luyện viên điền kinh cự phách
Núi Entoto (miền Bắc thủ đô Addis Ababa, Ethiopia) cao 3.048m và có thể đảo mắt quan sát toàn cảnh thủ đô đang hừng hực sức sống của Ethiopia. Đây cũng là điểm cao nhất trên đất nước Ethiopia, nơi thử thách sức chịu đựng của các vận động viên, và nó cũng là một phần trong kế hoạch sơ bộ mà Huấn luyện viên điền kinh Haji Adilo, 44 tuổi, giám sát với vai trò là huấn luyện viên đào tạo ra những vận động viên ưu tú nhất thế giới.
Khi chúng tôi đến, huấn luyện viên Adilo đang chào đón 2 người em trai và cũng là các trợ lý của mình: Kassim và Moges, cùng 100 vận động viên. Ông thân mật bắt tay từng người và hôn lên má của họ. Ông Adilo yêu cầu các vận động viên thực hiện buổi chạy với thời lượng 1 giờ 40 phút, và thêm 45 phút chạy bộ ngắn cho những ai đang chuẩn bị tham dự giải Berlin Marathon.
Trong nhóm vận động viên có anh Kenenisa Bekele, người đã lập kỷ lục thế giới về thời gian chạy bộ. Hoặc anh Lelisa Desisa, người mà chỉ 2 tuần sau đó đã trở thành vận động viên đường trường vô địch thế giới (10.000m) ở Doha (Qatar).
Bây giờ Desisa phải hết sức nỗ lực để bảo vệ danh hiệu của mình tại giải New York City Marathon (đòi hỏi Desisa phải chạy nhanh hơn vận động viên Eliud Kipchoge với thành tích chạy 10.000m phải dưới 2 tiếng đồng hồ).
Khi các vận động viên tập hợp chạy thành một hàng dài vượt qua cung đường rừng cây Khuynh Diệp ngoằn nghèo, bộ 3 huấn luyện viên Haji, Kassim và Moges phải chạy gần các vận động viên, trực tiếp quan sát họ từ bộ điệu, cách giao tiếp và đôi khi bông đùa cho quên đi mệt nhọc. Vô số ngôi sao Ethiopia đã thành danh trong các thập niên qua dưới sự dạy dỗ của gia đình Adilo (cả 3 anh em đều từng là các vận động viên và am hiểu các bí quyết trong nghề).
Vì lẽ đó trong mỗi buổi huấn luyện, cả 3 anh em không ngừng theo sát các học trò, nói chuyện với họ để tìm hiểu xem mỗi cá nhân vận động viên có cảm giác ra sao về cơ thể và cảm xúc của họ.
Huấn luyện viên trưởng Haji Adilo giải thích: "Triết lý của chúng tôi được cấu trúc dựa trên việc duy trì sự quan tâm cho các vận động viên, tạo ra sự hào hứng trong mỗi buổi huấn luyện. Nói nôm na thì chúng tôi chạy lên đỉnh Entoto để rèn luyện sức bền, và chạy xuống chân núi Sebeta để khẳng định tốc độ".
Vào lúc cuối một số buổi huấn luyện, các huấn luyện viên thường tổ chức những diễn đàn mở, nơi các vận động viên và những người ủng hộ họ (bạn đời, anh chị em) có thể đưa tiếng nói của họ cũng như muốn nhận được lời khuyên, sự tư vấn.
Bí quyết huấn luyện của anh em nhà Adilo bao gồm xem xét từng sự tiến bộ của mỗi cá nhân trong các buổi huấn luyện, ngày chạy và sức khỏe tâm thần, thể chất và cảm xúc, rồi xây dựng các bài tập đội nhóm mà 90 vận động viên có thể hoạt động cùng nhau: chủ nghĩa tập thể nằm trong mỗi cá nhân. Mối quan hệ gia đình mở rộng không chỉ làm nên phong cách của 3 anh em nhà Adilo mà nó còn thể hiện một lối sống.
Anh em nhà Adilo được nuôi dưỡng trong một gia đình thuần nông cùng với 13 anh chị em sống gần chân núi Chilalo (tỉnh Arsi), vốn là quê hương của nhiều biểu tượng thể thao xứ Ethiopia. Bản thân ông Haji Adilo từng chiến thắng một số giải đường trường quốc tế, nhưng rồi sự nghiệp thể thao bị cắt đứt đột ngột sau khi bị chấn thương.
Giờ đây vào bất kỳ thời khắc nào, luôn có cùng lúc 17 thành viên trong gia tộc Adilo cùng sống trong ngôi nhà to đùng của ông Haji ở thủ đô Addis Ababa, còn người em trai Moges sống trong 5 ngôi nhà ở dưới chân núi.
| Huấn luyện viên Haji Adilo trong một buổi huấn luyện. |
Ông Haji Adilo luôn quan tâm toàn diện tới niềm hạnh phúc của các vận động viên, từ việc tư vấn cho cách đầu tư tài chính có hiệu quả, cho đến chia sẻ các kinh nghiệm cá nhân. Năm 2006, ông Haji Adilo cùng ông Hussein Makke (chủ công ty Quản lý & Tiếp thị thể thao ưu tú) đã kết bạn cùng chí hướng.
Từ đó họ cùng làm việc với nhau để phát triển ra một mạng lưới các vận động viên tiềm năng cho những giải vàng vô địch đường trường thế giới. Doanh nhân Hussein Makke giải thích: "Bí quyết khiến cho ông Haji trở thành một huấn luyện viên giỏi là khả năng "đọc vị" chính xác từng cá nhân vận động viên. Ông ấy rất hiểu biết và chân thật".
Tuy nhiên, việc huấn luyện và quản lý ở Ethiopia đã mở rộng vượt xa giải chạy bộ đường trường. Cả 3 anh em Moges, Kassim và Haji cùng xây dựng chương trình đào tạo ưu tú, họ tập hợp các thế hệ vận động viên mới và tài năng để mang đi thi đấu ở nước ngoài. Tham vọng mang chuông đi đánh xứ người cũng bao gồm vài "gà nòi" sẽ tham gia các chặng trung và đường trường trong mùa Thế vận hội 2020, chẳng hạn như giải Thế vận hội Habitam Alemu với cự ly 800m.
Có thể kể đến 3 tên tuổi nặng ký là người giữ kỷ lục thế giới Samuel Tefera với cự ly 1.500m; vận động viên đoạt huy chương bạc thế giới Selemon Barega; và nhà vô địch cự ly 10.000m là Senbere Teferi. Những thành tích này là một minh chứng cho thấy tiềm năng ghê gớm của Ethiopia khi cử vận động viên tham gia thi đấu các chặng chạy bộ mang tầm quốc tế.
Hơn 11 năm trước, vận động viên Lelisa Desisa đã được chạy dưới sự dìu dắt của huấn luyện viên Haji Adilo. Lelisa bùi ngùi nhớ lại: "Thầy ấy đã nhận đào tạo tôi ở giải chạy bộ thiếu niên. Còn giờ đây Haji không đơn thuần chỉ là người thầy dạy tôi mà còn là một người cha của tôi". Và cũng nên nhắc tới vận động viên vô địch chạy đường trường tại giải Tokyo Marathon năm 2019, Ruti Aga.
Khán giả yêu điền kinh đang mong đợi được diện kiến các vận động viên đến từ 2 quốc gia Ethiopia và Kenya cùng đấu đầu nhau, và Phi Châu là cái nôi cho ra những tài năng vô địch Thế vận hội. Về phía anh em nhà Adilo, để đối phó với các thử thách phía trước, họ đã cùng đoàn kết và đổi mới các phương pháp nhằm giúp học trò gặt hái nhiều thành tích cao hơn.