Khi trang mạng trở thành “chiếc que cời rác”: Cần một sự quyết liệt

Youtube cho phép chia sẻ các hình ảnh hay clip tự quay hay do một ê-kíp thực hiện của người sử dụng, nếu người sử dụng có tài khoản gmail. Với tài khoản này, người sử dụng có thể chuyển tải tất cả những thứ mình muốn giới thiệu trên trang Youtube. Ngoại trừ cảnh sex, mọi thứ còn lại đều có trên Youtube. Và từ đây, hàng loạt các ngôi sao mạng đã xuất hiện kéo theo sự thay đổi về ý thức của một bộ phận giới trẻ.

Sự tấn công của Youtube

Cách đây khoảng 4 năm, trên Youtube xuất hiện nhóm hài người Mỹ gốc Việt với sự góp mặt của rapper Phong Lê, Thoại Nguyễn và Tấn Phúc. Về sau, nhóm hài này có sự thay đổi thành viên với bộ khung chính là Phong Lê, Tấn Phúc và Phillip Đặng cùng một vài thành viên không thường xuyên khác. Tên của nhóm là Hài tục tĩu, sau đổi thành nhóm 102 (tức Một Không Hai). Thế nhưng, cư dân mạng vẫn nhắc đến nhóm hài này với danh xưng cũ...

Tên nhóm sao thì cách diễn vậy, không thể dung tục hơn với những câu chửi thề liên tục, cách nói chuyện vô văn hóa, thô bỉ, hạ lưu… Dẫu vậy, những clip của nhóm hài này luôn đạt lượng người xem trung bình là gần 1 triệu lượt.

Tất nhiên, không ai cấm cản được những thứ mà người ta chuyển lên Youtube. Thế nhưng, nhóm hài này đã tiến hóa lên một cấp độ mới, bước ra đời thật. Không thể tưởng tượng được rằng buổi offline của nhóm hài này tại Việt Nam lại thu hút được đông đảo "người hâm mộ" đến vậy.

Thêm vào đó, họ còn quay cả một vở kịch dài ngay tại Việt Nam, in CD và quảng cáo rao bán. Người mua chỉ cần gọi điện thoại hoặc lần theo địa chỉ họ rao trên Youtube là có thể thoải mái sở hữu những ấn phẩm của nhóm Hài tục tĩu, với mức giá được rao bán là 140 nghìn đồng/sản phẩm.

Được biết, trong cộng đồng người Mỹ (đặc biệt là người Mỹ da màu), họ rất thích thú với thể loại hài độc thoại. Đây là kiểu hài do một người biểu diễn, họ báng bổ mọi thứ từ tôn giáo, tình yêu, mối quan hệ gia đình xã hội bằng thứ ngôn từ không thể tục tĩu hơn. Nhóm 102 sản xuất các clip có nội dung tương tự như vậy, nhưng phát triển từ một cá nhân lên nhiều cá nhân cùng tham gia một vở kịch tục tĩu.

Nối tiếp với nhóm hài này, hàng loạt những clip thô tục của những cư dân mạng sinh sống tại nước mình bắt đầu xuất hiện. Nổi bật nhất là bộ phim "Căn hộ số 69".

Những thành viên của Nhóm hài 102 đã có mặt tại Việt Nam.

"69" là một "thuật ngữ mạng" của cư dân mạng, đó là thứ biểu tượng của chuyện phòng the. "Căn hộ số 69" không chiếu trên tivi, không ra rạp… nó được chiếu chỉ trên một kênh duy nhất, kênh Youtube. "Căn hộ số 69", nội dung xoay quanh chuyện "cảnh thủ dâm, giường chiếu, những cuộc đối thoại xoay quanh chuyện giới tính, sex".

Đây là mô-tuýp phim dài tập không mới, người Hàn Quốc đã làm "Tình dục là chuyện nhỏ" hay người Trung Hoa làm "Nhất lộ hướng Tây" từ rất lâu. Tuy nhiên, nó vẫn kích thích sự tò mò của cư dân mạng là vì "lần đầu tiên diễn viên Việt Nam bàn hoặc đóng những cảnh sex một cách táo bạo nhất". Chỉ trong vòng vài tuần đầu, "Căn hộ số 69" đã đạt được lượng người xem kỷ lục là trên 3,5 triệu view.

Cục Điện ảnh đã thành lập cả một Ban thanh tra để xem xét về "Căn hộ số 69" vì sự quá trớn của nội dung phim. Tuy nhiên, chính Cục Điện ảnh cũng bất lực, và các cơ quan quản lý khác cũng đã bất lực trước "Căn hộ số 69" vì không biết xử lý bộ phim ấy theo cách nào.

Cuối cùng, đã có những báo cáo vi phạm vì "phim không phù hợp văn hóa" gửi đến Youtube. Và hiện nay Youtube đã gỡ bỏ bộ phim này.

Tuy vậy, ê-kíp làm phim vẫn thoải mái lên các trang báo mạng để thông báo về ngày họ chuyển lên Youtube tập thứ 2 của loạt phim. Họ vẫn nói về cảnh sex, chuyện hậu trường… một cách đầy thản nhiên và thách thức.

Cùng với ê-kíp làm phim "Căn hộ số 69", hàng loạt ê-kíp thực hiện những clip khác cũng đã hiện hữu trên Youtube. Có thứ vui vui, có thứ thô tục và phần lớn nội dung của các clip đều không thể xuất hiện dưới dạng băng đĩa được ngoại trừ cách chuyển tải trên Youtube.

Đầu năm 2014, Youtube đứng trước nguy cơ bị Công ty Đầu tư và Phát triển an ninh Công nghệ cao (CNC)  kiện vì phát chương trình "Táo Quân 2014 - Gặp nhau cuối năm" bất chấp đơn vị sản xuất chương trình này đã tuyên bố sẽ không xem đây là chương trình thương mại và chỉ có CNC là chương trình khai thác độc quyền.

Vậy nhưng, trên Youtube vẫn có Táo Quân 2014 với phiên bản đầy đủ và rõ nét nhất. Ngay khi thông tin này được biết đến, phía Công ty CNC đã phản ứng rất dữ dội với đại diện Youtube tại Việt Nam. Cuối cùng, Youtube phải gỡ bỏ đoạn clip này cùng với việc khóa tài khoản sử dụng của người đã chuyển tải đoạn clip trên Youtube để xoa dịu mọi thứ.

Con ngựa bất kham

Youtube, đó là một xu hướng của người sử dụng mạng Internet. Đặc biệt, đó là một cơ hội của những cá nhân có khả năng sáng tạo. Nhưng, tính hai mặt của Youtube là không thể bàn cãi. Những clip bạo lực, những đoạn quay đâm chém, nữ sinh đánh nhau hội đồng, đánh chết trộm chó, thoát y nhảy nhót, chửi nhau dung tục… đều có trên Youtube. Và không ngoa ngôn khi nói rằng, những clip có nội dung như trên đều thu hút một lượng view rất lớn.

Có cá nhân chuyển tải nội dung lên Youtube vì đơn giản, họ rảnh. Cũng có cá nhân, dày công xây dựng clip rồi post lên Youtube để hy vọng sẽ kiếm tìm được danh vọng hoặc đơn giản hơn là hy vọng kiếm được tiền. Trên nhiều trang mạng khác, đang lưu truyền rất nhiều bài viết chỉ cách kiếm tiền từ Youtube. Kiếm tiền từ Youtube có đơn giản như mọi người đang nghĩ không, chắc chắn là không. Nhưng, tạo ra một cơ hội để kiếm tiền của Dưa Leo, Bà Tưng.. là điều hoàn toàn có thể.

Không thể ngăn chặn Youtube, đó là điều chắc chắn. Trong vụ việc "Căn hộ số 69", ông Đỗ Duy Anh - Phó cục trưởng Cục Điện ảnh cho biết: "Thanh tra Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) đã giao cho Thanh tra Sở VH-TT&DL TP HCM tiếp tục thu thập tư liệu, nghiên cứu về trường hợp này. Tôi và các cán bộ Phòng Nghệ thuật của Cục Điện ảnh đã xem kỹ phim "Căn hộ số 69" và khẳng định rằng đây là phim vì nó có cốt truyện, có nhân vật đầy đủ". Tuy nhiên, vẫn theo ông Đỗ Duy Anh thì "Việc xử lý các bộ phim phát hành trên mạng vẫn đang là vấn đề đau đầu với các nhà quản lý bởi không thể quản lý được các máy chủ đặt tại nước ngoài".

Đây không chỉ là cơn đau đầu của Cục Điện ảnh, mà chính là cơn đau đầu chung của các cơ quan quản lý khác. Lợi dụng cơn đau đầu không có thuốc chữa này, nên xu thế làm phim hoặc quảng cáo chỉ cần chuyển lên Youtube để tránh sự kiểm duyệt.

Clip quảng cáo sữa tắm của Ngọc Trinh, rất phản cảm với những hình ảnh gợi tình. Một vài chỗ, Ngọc Trinh gần như khỏa thân hoàn toàn, nhanh chóng đạt được cột mốc gần 1 triệu lượt view trên Youtube.

Ông Phan Đình Tân - Chánh văn phòng Bộ VH - TT&DL nói về clip quảng cáo này với báo giới như sau: "Cơ quan chức năng không phải không biết và làm ngơ mà đang trong quá trình kiểm tra và xử lý, bởi một clip quá trần trụi và phản cảm, gây xôn xao dư luận như vậy thì không thể nào không biết, không kiểm tra được. Bộ đang trong quá trình kiểm tra và xử lý vì tất cả mọi thứ đều phải làm theo đúng quy định của pháp luật, phải có đủ căn cứ để từ đó đưa ra các quyết định xử phạt chứ không phải thấy là phạt ngay lập tức được. Về clip này, tôi đã xem và cho rằng nó thực sự phản cảm, tôi cũng theo dõi những lời bình luận của khán giả và có thể thấy tất cả những lời bình luận đều phản ứng rất gay gắt, hoàn toàn không có một lời khen hay một ý kiến đánh giá tốt nào cả.

Còn về vấn đề xử lý vi phạm thì chắc chắn cả đơn vị quảng cáo lẫn người mẫu tham gia đóng clip quảng cáo nếu cơ quan chức năng xác định vi phạm đều sẽ bị xử phạt. Nếu như cô quay clip trong phòng tắm nhà cô, cô để cô xem thôi thì không sao, nhưng một khi đã đưa lên mạng và chia sẻ cho mọi người cùng xem thì nó lại là văn hóa công cộng rồi và pháp luật thì nghiêm cấm điều này. Còn những lý do họ đưa ra và cho rằng mình chỉ tham gia đóng clip mình không có tội, hay là clip này ở nước ngoài là quá bình thường không phản cảm... thì tất cả những thứ đó đều là sự lý giải của họ để ngụy biện, bào chữa cho hành vi của mình mà thôi".

Bộ phim “Căn hộ số 69” được phát trên Youtube khiến các nhà quản lý đau đầu.

Tuy vậy, với thông tin mà chúng tôi có được, thì ê-kíp sản xuất ra đoạn quảng cáo sữa tắm của Ngọc Trinh đang chờ nhà quản lý đến để… xử phạt. Bởi có xử phạt thì chuyện mới thêm đì đùng, nhờ đó lượng view của đoạn clip quảng cáo ấy càng tăng mạnh, sức lan tỏa cũng tốt hơn.

Giải quyết từ đâu?

Trong phản ứng với đại diện Youtube tại Việt Nam liên quan đến chương trình "Táo Quân 2014 - Gặp nhau Cuối năm", ông Đào Việt Dũng - Đại diện Công ty CNC đưa ra kết luận, "Các video về “Táo Quân 2014 - Gặp nhau Cuối năm" được đưa lên Youtube đều đã bị gỡ xuống ngay sau khi up lên, với những người dùng cố tình vi phạm, Youtube đã tiến hành khóa tài khoản người dùng. Điều đó chứng tỏ Youtube đã có những biện pháp xử lý các hành vi vi phạm bản quyền. Tuy nhiên, những gì Youtube làm vẫn chỉ là xử lý hậu quả chứ chưa phải là biện pháp ngăn chặn triệt để từ đầu như yêu cầu của CNC".

Vậy nên, rất khó để Youtube kiểm soát hết những clip phim ảnh mà người sử dụng tài khoản đã chuyển tải lên trang mạng này. Đơn giản, vì Youtube là kho phim ảnh khổng lồ mà không ai có thể đủ nhân lực, thiết bị hay thời gian để thanh lọc. Ngoại trừ, có báo cáo vi phạm cụ thể cho từng đoạn video.

Dẫu vậy, vẫn có thể ngăn chặn sự phản cảm trên Youtube dựa vào bài học trong cách xử lý Bà Tưng và Angela Phương Trinh của Cục Nghệ thuật Biểu diễn.

Suy cho cùng, cá nhân làm đủ trò trên Youtube cũng chỉ để mình được biết đến, từ đó hy vọng sẽ có cơ hội được mời show, kiếm được tiền tài lẫn danh vọng. Nếu Cục Nghệ thuật Biểu diễn đều xử lý những cá nhân này theo cái cách mà Cục đã xử lý Bà Tưng và Angela Phương Trinh thì chắc chắn những cá nhân đang muốn trở thành "ngôi sao mạng" sẽ phải suy nghĩ rất kỹ trước lúc muốn "phát tiết tinh hoa" của cá nhân.

Đây là những quyết định có tính chất cực đoan nhưng vô cùng cần thiết trong việc gìn giữ cho văn hóa không bị sai lệch về bản chất. Quan trọng hơn, những quyết định như vậy của Cục Nghệ thuật Biểu diễn cho thấy sự cứng rắn và biểu thị rõ quyết tâm của những nhà quản lý văn hóa trong việc chống lại những thứ phi văn hóa khác.

Riêng đối với các cá nhân không từ "ngôi sao mạng" bước ra đời thực, cơ quan quản lý văn hóa hoàn toàn có thể làm việc với đại diện Youtube tại Việt Nam là Công ty cổ phần Phong Phú Sắc Việt.

Và rõ ràng, trách nhiệm này không chỉ của riêng Cục Nghệ thuật Biểu diễn mà là trách nhiệm chung của nhiều cơ quan quản lý khác. Một xã hội không thể phát triển bền vững và đồng thuận với những lệch lạc về văn hóa, nhất là sự lệch lạc ấy lại nẩy sinh từ những người trẻ.

Văn hóa của chúng ta, vẫn có sự chuẩn bị cần thiết để có thể "hòa nhập nhưng không hòa tan". Thế nên, chỉ có thể "không hòa tan" nếu có sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan quản lý