Nữ diễn viên Xôviết 2 lần được trao tặng Giải thưởng Stalin

• Mãi vinh danh thành phố mang tên nguyên soái Stalin
• Giáo hội Nga in lịch tôn vinh lãnh tụ Stalin
• Giai thoại về lãnh tụ Xôviết Stalin

Bà Lyubov Orlova sinh ngày 29/1/1902 tại thị trấn Zvenigorod, ngoại ô Moscow, trong một gia đình có nguồn gốc quý tộc lâu đời. Năm Lyubov lên 7 tuổi, cha mẹ phát hiện ra tài năng âm nhạc thiên phú của con gái mình nên đã mời thầy dạy đàn dương cầm đến nhà kèm cặp.

Sau khi Cách mạng Tháng Mười Nga thành công, trong giai đoạn từ năm 1919-1922 Orlova thi đậu vào Khoa Piano Nhạc viện Moscow để trau dồi nhạc lý và kỹ năng trình diễn, nhưng đành bỏ dở giữa chừng vì kinh tế gia đình khó khăn... 3 năm sau, Orlova mới ghi danh theo học tại Khoa Diễn xuất của Trường trung cấp Sân khấu Lunacharsky (GITIS) ở Moscow, do Elena Teleshova, Giám đốc Nghệ thuật của trường trực tiếp giảng dạy.

Từ năm 1920 đến 1926, Orlova phải đi làm thêm để kiếm tiền đóng học phí, qua vai trò nhạc công dương cầm chuyên đánh đàn minh họa cho các buổi chiếu phim câm, cũng như tham gia các chương trình hòa nhạc giới thiệu phim mới tại nhiều rạp ở trung tâm Moscow.

Tốt nghiệp Trường GITIS vào cuối năm 1926 với tấm bằng đỏ loại ưu, Orlova được nhận vào Nhà hát Giao hưởng Nghệ thuật Moscow qua vai trò diễn viên trong đội vũ công ballet. Với tài diễn xuất xuất chúng, Orlova dần được trao các vai quan trọng hơn và tới năm 1932, bà đã trở thành một diễn viên chính nổi tiếng, có thể vừa ca hát vừa nhảy múa qua các chương trình đòi hỏi kỹ năng điêu luyện, trở thành gương mặt quen thuộc với công chúng đam mê nhạc kịch ở thủ đô Moscow.

Đầu năm 1933, một bước ngoặt lớn đã đến với L. Orlova, khi cô quyết định kết hôn với đạo diễn điện ảnh trẻ tuổi và tài ba Grigori Aleksandrov (1903-1983). Bà được chồng chọn vào vai chính trong nhiều bộ phim nhờ vào khả năng diễn xuất cùng ngoại hình lịch lãm sang trọng. Vào thập niên 30 thế kỷ trước, điện ảnh bắt đầu trở thành hình thức nghệ thuật phổ biến đối với công chúng Xôviết. Bất cứ bộ phim nào có diễn viên xinh đẹp L. Orlova xuất hiện, lập tức mọi điểm công chiếu đều lâm vào tình trạng "cháy vé".

Giới phê bình bộ môn nghệ thuật thứ bảy ở Liên Xô khi ấy đều nhất trí với nhận định, rằng  Orlova chính là "ngôi sao" đầu tiên của màn bạc Xôviết, được khán giả hâm mộ tôn vinh bằng biệt danh "Marlene Dietrich của Đông Âu" bởi Orlova đã thủ vai chính trong gần 20 bộ phim đều thuộc dạng ăn khách. Tiêu biểu nhất là kiệt tác điện ảnh "Volga-Volga" phát hành năm 1938, bộ phim ca ngợi vẻ đẹp của đất nước Liên Xô rộng lớn, cũng như lòng yêu đời và mến khách của người dân Xôviết được lãnh tụ Stalin lúc sinh thời đặc biệt yêu thích.

Trong những năm tháng của Cuộc chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại (1941-1945), Orlova thường xuyên có mặt trong đội hình của Đoàn Ca múa Trung ương quân đội Liên Xô, xuất hiện ở tất cả các mặt trận nhằm động viên tinh thần binh sĩ Hồng quân đang chiến đấu trên tuyến lửa.

Sau khi Thế chiến II chấm dứt, tại kỳ Liên hoan Phim quốc tế lần thứ 8 tổ chức ở Venice (Italia) năm 1947, Orlova đã được trao giải thưởng đặc biệt dành cho vai Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất trong bộ phim "Spring" (Mùa xuân) được công chiếu cùng năm.

Trong hơn nửa thế kỷ hoạt động không ngơi nghỉ, cùng với các danh hiệu khẳng định đẳng cấp nghệ thuật như Nghệ sĩ Ưu tú của Liên bang Nga (năm 1935), Nghệ sĩ Nhân dân Liên bang Nga (năm 1947) và Nghệ sĩ Nhân dân Liên Xô được phong trong đợt đầu tiên (năm 1950), Orlova còn được Nhà nước Xôviết trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như Huân chương Cờ Đỏ (năm 1938), Huân chương Lênin (năm 1939), Huy chương Vì sự nghiệp phòng thủ vùng Caucasus (năm 1944), Huy chương Lao động Dũng cảm trong Cuộc chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại (năm 1946), Kỷ niệm chương nhân 800 năm thành lập thành phố Moscow (năm 1947), Huy chương Vì sự nghiệp phát triển các tài năng nghệ thuật (năm 1949), Kỷ niệm chương Chiến sĩ Dũng cảm nhân 100 năm ngày sinh của lãnh tụ Vladimir Ilyich Lenin (năm 1970)...

Đặc biệt hơn cả, Orlova là nữ diễn viên Xôviết duy nhất 2 lần được tặng Giải thưởng Stalin Về Văn hóa Nghệ thuật trong các năm 1941 và 1950, với phần thưởng mỗi giải lên tới 100.000 rúp.

Sau một thời gian lâm bệnh nặng, vào ngày 26/1/1975, nghệ sĩ L. Orlova đã từ trần vì bị ung thư tuyến tụy, thọ 73 tuổi. Thi hài của bà được an táng tại nghĩa trang Novodevichy ở Moscow, nơi chôn cất những nhà hoạt động chính trị và văn hóa nghệ thuật Nga nổi tiếng như Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Nikita Khrushchev, Tổng thống Nga đầu tiên Boris Yeltsin, các nhà văn Nikolai Gogolk, Anton Chekhov, Mikhail Bulgakov, thi sĩ Vladimir Mayakovsky, nhà soạn nhạc Sergei Prokofiev, nghệ sĩ cello Mstislav Rostropovich …

Cuối tháng 1-1976, kỷ niệm 1 năm ngày mất của nữ diễn viên huyền thoại, Chính phủ Liên Xô đã quyết định đặt tên cho con tàu phá băng nguyên tử mới hạ thủy là Lyubov Orlova để tưởng nhớ đến bà.

Năm 2002, nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của  Orlova, Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin đã ký quyết định truy tặng bà danh hiệu Nghệ sĩ Công huân, đẳng cấp cao nhất dành cho những nhà hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp ở Nga nhằm tôn vinh những cống hiến của bà.