Sinh vật biển, nguồn thuốc kháng sinh mới

Đó là cuộc tìm kiếm do một nhóm học giả, nhà nghiên cứu và chuyên gia công nghiệp thuộc đội nghiên cứu dược chất từ sinh vật biển có tên gọi là PharmaSea ở Na Uy thực hiện. Các nhà khoa học đang tuyển lựa nhiều mẫu sinh vật biển từ một số vùng đại dương nóng, lạnh và sâu nhất trên hành tinh với hy vọng sẽ tìm ra nhiều loại thuốc chữa bệnh mới và họ tin rằng, sự phong phú của sinh vật biển có thể là chìa khóa mở ra hy vọng mới cho y học nhân loại.

Giáo sư Marcel Jaspars, trưởng đoàn nghiên cứu khoa học của PharmaSea miêu tả mục đích cuối cùng của ông: "Để phát hiện ra một loại kháng sinh mới cần phải tiến hành thử nghiệm lâm sàng và dùng điều trị các căn bệnh nhiễm trùng gây tử vong nếu không có lựa chọn khả thi". Tìm kháng sinh trị được nhiều loại bệnh nan y ví như một cuộc tìm kiếm tốn công sức và tiền của không có điểm dừng.

Vào khoảng thập niên 20-30 thế kỷ trước, nếu như không có thuốc kháng sinh một vết trầy xước bị nhiễm trùng có thể gây chết người  và phẫu thuật thông thường sẽ phát sinh tỷ lệ tử vong cao khủng khiếp. Nhưng sau khoảng 70 năm sử dụng, vi khuẩn ngày càng trở nên lờn các loại kháng sinh. Chưa có một loại thuốc kháng sinh mới nào đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng suốt 10 năm.

Đội tàu viễn dương nghiên cứu sinh vật biển của PharmaSea.

Ở nhiều quốc gia có thu nhập thấp, hàng trăm ngàn người được chẩn đoán mắc lao mỗi năm đều có biểu hiện lâm sàng virus trong máu họ kháng thuốc. Quá trình kháng thuốc là trò chơi sinh thái hoàn toàn tự nhiên như "mèo vờn chuột", vì sao? Vì cứ mỗi liều thuốc kháng sinh được bào chế thì sẽ có một chủng virus kháng thuốc và sau đó virus có thể vượt qua khả năng miễn dịch của thuốc kháng sinh ở thế hệ tương lai. Và đó là bài toán nan giải mà nhân loại chưa tìm ra đáp số kể từ những năm 40 cho đến nay.

"Một trong những lý do kháng thuốc có thể xuất hiện nhanh chóng trong vi khuẩn là vì chúng sản sinh rất nhanh. Chẳng hạn, thời gian thế hệ của con người thường là 20-30 năm, nhưng đối với virus chỉ thường 20-30 phút".

Tuy nhiên, quá trình này cũng phát triển nhanh do con người lạm dụng dược phẩm, chẳng hạn như dùng thuốc không theo chỉ dẫn, sử dụng thuốc trong nông nghiệp vỗ béo động vật nhanh.

Nghiên cứu thuốc kháng sinh mới chính là nhiệm vụ nhọc nhằn của PharmaSea, một tập thể chuyên gia gồm 24 thành viên đến từ 13 quốc gia, được Liên minh châu Âu tài trợ 9,5 triệu euro. PharmaSea đang tập trung nghiên cứu sinh vật đại dương từ một số địa danh tận cùng trái đất, chẳng hạn như: bờ biển phía đông Thái Bình Dương giữa Chile và Peru, vùng biển sâu ở New Zealand và Trung Quốc. Các nhà nghiên cứu cũng khảo sát các địa danh như vùng biển Na Uy, nơi có môi trường sống khắc nghiệt buộc sinh vật biển phải thích nghi để tồn tại, tạo ra cơ chế đề kháng tự nhiên để có thể khai thác sản xuất thuốc.

Theo ý kiến phân tích của ông Jaspars: "Vì môi trường biển phía Bắc thường thay đổi nhanh và có thể vô cùng khắc nghiệt, nên những sinh vật ở vùng biển Bắc này và cũng như sinh vật Bắc Cực có xu hướng thông qua quá trình tiến hóa để thích nghi với các cơ chế đặc biệt mà các sinh vật biển ở vùng biển phía nam không có được trong quá trình sinh tồn”.

Giáo sư Marcel Jaspars đang làm việc trong phòng thí nghiệm.

Các nhà nghiên cứu cũng hiểu rằng, cuộc sống của các sinh vật dưới nước vô cùng đa dạng và phong phú, ở mỗi một loài sinh vật đều có quá trình phát triển cuộc sống khác nhau. Tất nhiên, điều này cũng hàm ý rằng, việc nghiên cứu một phương pháp điều trị có thể là việc "mò kim đáy bể". Nhưng PharmaSea đang sử dụng các phương pháp nghiên cứu tiên tiến nhất để thu hẹp khoảng cách chênh lệch.

PharmaSea sẽ sử dụng tàu cào đặc biệt để cào vớt các sinh vật dưới lòng đại dương. Sau đó mang chúng về phòng thí nghiệm để nghiên cứu kỹ lưỡng. Riêng đối với sên biển sẽ phải phơi khô trước khi kiểm nghiệm các đặc tính kháng sinh tiềm năng của loài  sinh vật này.

Tuy nhiên, nhiều loài thực vật và sinh vật biển nhỏ bé sẽ được nuôi cấy với số lượng lớn trước khi đem chúng ra thí nghiệm. Có thể sử dụng một robot thông minh để kiểm tra những thực vật và sinh vật đó để phân tích hóa chất tạo nên các sản phẩm mẫu theo từng giai đoạn cụ thể, trước khi cho người dùng thử.

Các nhà nghiên cứu của PharmaSea cũng đang hướng tới việc vận dụng công trình nghiên cứu này để khuyến khích các công ty sản xuất dược phẩm lớn cùng hợp tác để sản xuất các loại thuốc quan trọng trong tương lai.  Giáo sư Jaspars phân tích: "Việc phát hiện ra một chất kháng sinh cùng cơ chế mới cho thấy, có nhiều cơ hội mới cho việc điều trị các căn bệnh nhiễm trùng vi khuẩn kháng thuốc"