Tai họa từ tin đồn nhảm
"Ông ba bị" - tái xuất bởi... tin đồn
Tin đồn đang "thịnh hành" nhất giai đoạn này có lẽ là bắt cóc trẻ em mổ bụng lấy nội tạng. Người đời kể cũng lạ: nói thật lắm lúc chả ai tin nhưng tin đồn mà đã tung ra thì tốc độ lan truyền cứ gọi là "nhanh như bão". Vù một cái, tin đồn bắt cóc trẻ em không biết ở đâu ra đã lan với tốc độ chóng mặt từ Phú Xuyên, Thanh Trì, Gia Lâm (Hà Nội), đến Hưng Yên, qua Hải Dương, xuống tận Hải Phòng.
Tâm lý của con người thường là: nghe lần đầu thì cho là nhảm nhí, lần thứ 2 vẫn chưa tin, nghe lần thứ 3 thì lập trường đã "lao xao", mà "thổi" vào tai cho thêm dăm lần nữa thì... tin sái cổ.
Chúng tôi nghe chuyện dụ trẻ em ra nghĩa địa định mổ bụng ở Thanh Trì đã biết là nhảm nhí, rồi liên tục những ngày sau đó được nhiều người quen ở Kim Thành, Nam Sách (Hải Dương) gọi điện lên giục về đưa tin hiện tượng mổ bụng trẻ em ăn cắp nội tạng, chúng tôi vẫn... chưa tin. Cho đến khi nhận được điện thoại của độc giả từ Hưng Yên thông báo: có một chiếc xe của bọn bắt cóc trẻ em bị đập tan tành, chúng tôi mới... tức tốc đến tận nơi tìm hiểu vụ việc.
Lò dò vác máy ảnh đến hiện trường tại xã Vĩnh Khúc, huyện Văn Giang, Hưng Yên, cánh phóng viên được đám đông ưu đãi đặc biệt: dẹp đường, trưng bày các thứ cho chụp ảnh. Thậm chí có anh còn hăng hái: "Anh ngồi lên lưng, em cõng, chụp từ trên xuống cho nó rõ mà đưa lên báo, chứ cái bọn lưu manh này không tha được. Trẻ em... như búp trên cành thế mà chúng nó nỡ...".
Với đầu óc tưởng tượng tương đối phong phú, tôi đã vội hình dung ra một vụ bắt cóc, đuổi bắt gay cấn. Nhất là khi nhìn thấy người dân vác đá phang không thương tiếc vào chiếc xe
 |
|
Chiếc xe ôtô bị đám đông quá khích ở Vĩnh Khúc đập phá tan tành. |
Những người chen được vào xem, khi đi ra "tường thuật" lại cho những người đứng ngoài nghe, mỗi người thêm thắt một tý, sự việc trở nên còn hồi hộp và ly kỳ hơn cả... phim trinh thám. Một bà đi chợ qua chống đòn gánh hổn hển kể cho tôi nghe những chuyện mà bà "hóng" được: “Bọn này dã man lắm nhé, trên xe toàn bình xịt hơi cay để gây mê trẻ con, rồi dao để mổ nội tạng, bao tải chắc để giấu xác... Mấy đứa trẻ ở xã cạnh bị bắt cóc chắc là bọn này cả đây”.
Một đồng chí Công an xã chen lấn mãi mới đưa các phóng viên vào hiện trường: tìm đủ kiểu cũng chẳng có cái bình xịt thuốc mê nào, con dao "dính máu" là con dao gọt hoa quả hoen gỉ, còn "bao tải đầy bông băng" mà người dân đồn nhau lôi ra thì toàn là... miến.
Cán bộ xã Vĩnh Khúc giải thích, về thực chất, vụ việc chỉ đơn giản là: lái xe ôtô là anh Trịnh Văn Tùng (ở thị trấn Văn Giang) có việc dừng lại ở Vĩnh Khúc thì bị cháu Đỗ Văn Sơn dùng vật cứng vạch một đường dài 1,5m làm hỏng sơn xe. Xót xe, thế là anh bắt cháu lên xe đưa về UBND xã với mục đích bắt bố mẹ cháu bé bồi thường. Nào ngờ bị dân làng hô hoán là "bắt cóc trẻ em" rồi đập "hội đồng" cho xe tơi tả.
Ngồi trong trụ sở UBND xã Vĩnh Khúc, được các đồng chí Công an xã bảo đảm an toàn mà anh Tùng nói như mếu: "Biết thế này thì tôi cắn răng đi chữa xe cho xong chuyện. Giờ xe nát bét thế này, lấy gì mà làm ăn bây giờ".
Cho đến vài ngày sau đó, người dân Vĩnh Khúc vẫn còn ồn ào chuyện bắt cóc trẻ em rồi tin đồn này nhanh chóng "bay" sang các địa phương lân cận cực nhanh.
Một đồn mười, mười đồn trăm, trăm đồn...
Từ khi xuất hiện tin đồn, "ông ba bị" tái xuất khắp nơi và ở đâu người dân cũng cảnh giác cao độ. Mới nhất là vụ việc xảy ra vào ngày 17/8 vừa qua, ở Phú Xuyên, Hà Nội, chị Trần Thị Oanh đang mang thai bị dân làng đánh "hội đồng" chỉ vì nghi là "mẹ mìn" dụ dỗ bắt cóc trẻ em mang đi bán. Công an điều tra ra mới biết là người phụ nữ này chỉ dỗ đứa trẻ, nhờ cháu trông khỏi chó cắn để vào mua thuốc ở nhà một người quen. Buồn cười hơn nữa chị Oanh cũng là người ở Phú Xuyên chứ chẳng phải đâu xa, thế mà bị những đám thanh niên quá khích "kết án" rồi đánh cho bầm dập mà không cho giải thích một lời.
Điển hình là vụ "tên bắt cóc tuổi teen" ở xã Dương Quang (Gia Lâm, Hà Nội). Kẻ bị gán tội danh "bắt cóc trẻ em mổ bụng lấy nội tạng" là Trần Tất Vương, 16 tuổi. Vương quê ở Thái Bình, sống lang thang, chuyên trộm cướp xe đạp của học sinh để lấy tiền tiêu xài.
Khi Trần Tất Vương đang thực hiện hành vi cướp xe của một học sinh ở xã Dương Quang thì bị một anh xe ôm bắt được, đưa về trụ sở Công an xã. Một đồn mười, mười đồn trăm, chỉ vài tiếng đồng hồ sau, "công nghệ tam sao thất bản" đã biến tên cướp xe đạp thành kẻ... bắt cóc trẻ em lấy nội tạng?!. Thế là người dân Dương Quang người kéo ra UBND xã đòi lôi kẻ bắt cóc ra xử lý. Cán bộ xã can ngăn, giải thích, họ xông vào đập phá trụ sở tan tành rồi lôi Vương ra giữa sân đánh hội đồng, Vương luôn miệng van xin giải thích nhưng vẫn không tha và bị đánh cho đến khi không xin được nữa thì thôi (bất tỉnh nhân sự).
Công an huyện Gia Lâm đã phải huy động hơn 100 chiến sĩ mới giải tán được đám đông và đưa Vương đi cấp cứu. Sau vụ này, Cơ quan Công an đã bắt giữ và truy tố 7 đối tượng về hành vi chống người thi hành công vụ.
Không chỉ ở các huyện ngoại thành Hà Nội, Hưng Yên mà những tin đồn kiểu này còn lan sang cả tỉnh Hải Dương. Tôi được người quen ở huyện Kim Thành kể cho tin đồn "bắt cóc trẻ em" được thêu dệt ly kỳ và nghe... "có lý". Theo tin đồn thì ở xã cạnh ("xã cạnh" - khi tôi hỏi chi tiết là xã nào thì không ai biết cụ thể), Công an đã quật một nấm mồ mới và mở quan tài ra, thấy 7 xác trẻ em bị mất nội tạng.
Rồi ở huyện Nam Sách cũng đồn ở xã cạnh (lại là "xã cạnh") người ta khai quật được một hầm mộ có 12 xác trẻ em mất nội tạng (bây giờ lại là 12 xác, tăng thêm 5 xác so với tin đồn ở Kim Thành).
Chúng tôi rất muốn đến tận cái "xã cạnh" như lời người dân kể để xác minh sự thật nhưng tuyệt nhiên không ai biết "xã cạnh" là cái xã nào. (Điều này rất trái ngược với tập tục trong làng ngoài xã ai cũng biết nhau ở các vùng quê Việt
Có không ít hậu quả đau lòng đã xảy ra từ những tin đồn thất thiệt. Điển hình là vụ cả ngàn người ở xã Hồng Thái, An Dương, Hải Phòng kéo đến đánh đập người lạ vì nghi là kẻ bắt cóc trẻ em. Người dân cứ thế "quây" trụ sở UBND xã trong nhiều ngày liền, gây náo loạn, không khí vô cùng nặng nề.
"Ông ba bị" ở đây còn khiếp hơn, bị người dân Hồng Thái đổ oan cho là thủ phạm giết trẻ em. Đó là ông Nguyễn Văn Sơn, 58 tuổi, trú tại Dịch Vọng, Cầu Giấy, Hà Nội. Ngày 16/7/2009, ông Sơn có việc nên tìm về nhà người quen tại phường Nam Sơn, quận Kiến An, Hải Phòng. Khi đi xe máy đến khu vực xã Hồng Thái, ông Sơn đã dừng xe uống nước. Thấy có mấy cháu nhỏ ngồi chơi, ông Sơn nhờ hai cháu trai sang bên kia đường mua kẹo cao su giúp. Khi ông Sơn lên xe máy đi tiếp thì người dân bên đường lao đến vu cho ông tội bắt cóc trẻ em, rồi tự ý dẫn giải ông về trụ sở UBND xã.
 |
|
Ông Nguyễn Văn Sơn bị đám đông đánh đập dã man chỉ vì... tin đồn. |
Một số kẻ kích động đã hô hào người dân đập phá trụ sở, lôi ông Sơn ra đánh đập hết sức dã man đến bất tỉnh. Đám thanh niên đập phá tan hoang trụ sở UBND và trụ sở Công an xã, dùng gạch ném trúng mặt Phó Công an xã Đoàn Văn Xốp, khiến anh Xốp bị thương, phải đưa đi cấp cứu.
Bi hài hơn nữa là vợ chồng anh Phương, ở phường Hưng Đạo (quận Dương Kinh, Hải Phòng), khi đèo nhau bằng xe máy qua, thấy đông người liền đứng lại xem. Chẳng biết "đầu cua tai nheo" thế nào, cặp vợ chồng này liền bị đánh cho tơi bời vì một số kẻ quá khích hô rằng: hai đứa này cùng băng nhóm với kẻ bắt cóc mổ bụng trẻ em.
Ở xã Lạc Đạo, huyện Văn Lâm, Hưng Yên chúng tôi còn được kể cho nghe tin đồn thuộc hạng... cười ra nước mắt. Người dân Lạc Đạo kể về một cậu bé bị bắt cóc hụt, cháu thoát khỏi tay mẹ mìn và vừa chạy vừa khóc trở về với gia đình.
Ngày 16/5/2009, cháu Đàm Quốc Dũng - là học sinh lớp 4A Trường tiểu học Lạc Đạo mải xem phim nên quên mất giờ học. Phát hiện đã sát giờ vào học, cu cậu mới vắt chân lên cổ chạy đến trường. Ra khỏi nhà nó thấy thím đi xe đạp qua, nó chạy theo sau xe xin đi nhờ. Thím mải đạp xe không biết còn cu cậu vừa chạy đuổi theo vừa khóc đến trường. Thế là ban tối câu chuyện lại bị bóp méo thành: cháu Dũng bị người lạ mặt dụ dỗ, cho kẹo để đi theo, cháu sợ quá vừa bỏ chạy "vừa khóc".
Cái gốc của... tin đồn
Để viết bài này chúng tôi cũng đã cố lần theo những tin đồn nhưng rồi cũng như đi vào mớ bòng bong, thấy mỗi nơi đồn một kiểu, hỗn loạn và không kiểm chứng nổi. Lần mò mãi, cuối cùng chúng tôi được đồng chí Nguyễn Văn Tuấn, Công an xã Đặng Xá, huyện Gia Lâm cho biết câu chuyện mà chúng tôi tin là nơi "đẻ" ra cái tin đồn bắt cóc trẻ em lấy nội tạng.
Đồng chí Tuấn cho biết: Trong suốt mấy tháng nay, anh em Công an xã Đặng Xá phải đi từng thôn để giải thích, trấn an tinh thần cho bà con. Đặng Xá được xem là nơi khởi phát tin đồn sớm nhất. Đó là tin đồn hai người phụ nữ mua tóc dạo bắt cóc trẻ em để mổ bụng. Cơ quan Công an sau đó đã xác minh hai người bán tóc không hề có biểu hiện gì nghi vấn và đã hành nghề mua tóc dạo ở vùng này lâu năm. Tin đồn xuất hiện chỉ do một người mẹ dọa con: nếu không ngoan ra đường sẽ bị cô mua tóc bắt bán. Thế là cậu bé ra đường gặp cô mua tóc cứ khóc bù lu bù loa hết cả lên rồi bỏ chạy. Tin bắt cóc trẻ em được thổi lên từ đó!
Vất vả lắm chúng tôi cũng xác định được cái "xã cạnh" có ngôi mộ chôn thi thể bị mổ mất nội tạng như trong tin đồn cũng chính là xã Đặng Xá. Đồng chí Nguyễn Anh Tuấn cho biết: "Tin đồn đó là không có thật. Chúng tôi phụ trách địa bàn chả lẽ chuyện to đùng thế mà không biết". Thì ra tin đồn này xuất phát từ câu chuyện dọa trẻ con của một vài nam công nhân ở nhà máy nào đó trong khu vực, khi đi chơi với bạn gái. Ai ngờ dăm hôm lại "tam sao thất bản" lan đi khắp vùng.
PV ANTG đã trao đổi với Thượng tá Ngô Văn Phương - Trưởng Công an huyện Văn Giang, Hưng Yên - một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nhiều nhất của những tin đồn thất thiệt. Công an Văn Giang đã khởi tố vụ án vụ đập phá ôtô của anh Trịnh Văn Tùng tại xã Vĩnh Khúc và đang tiến hành điều tra để đưa những kẻ phá hoại ra trước pháp luật.
Theo Thượng tá Ngô Văn Phương thì thời gian gần đây, không chỉ có Hưng Yên mà nhiều địa phương khác cũng xuất hiện tin đồn "bắt cóc trẻ em ăn cắp nội tạng" là vì dân ta quá "thật thà", ai nói gì cũng nghe rồi tin răm rắp mà không kiểm chứng.
Ông cũng cho biết không loại trừ khả năng có nhiều kẻ cố tình tung tin đồn nhảm để gây hoang mang trong quần chúng. Công an Văn Giang trong quá trình điều tra nếu phát hiện ra những kẻ có dụng ý xấu sẽ nghiêm trị trước pháp luật. Khi tiếp xúc với những tin đồn chưa có căn cứ thì người dân nên kiểm chứng qua chính quyền địa phương để tránh những hiểu lầm không cần thiết.
Cố đi tìm sự thật của những tin đồn thất thiệt, chúng tôi nhận thấy mặc dù ở nhiều địa phương, chính quyền đã rất tích cực tuyên truyền nhưng người dân vẫn tin vào "thông tấn xã vỉa hè". Phần nhiều là vì cũng lắm kẻ ngồi "buôn dưa lê" thêu dệt, phần nữa nhiều người chẳng hiểu sao lại đi tin những cái vốn đã được gọi là... tin đồn!