1.001 nẻo đường trốn thuế

Thủ đoạn thường gặp của những doanh nghiệp kiểu này là lợi dụng thời gian chậm nộp thuế cho phép để mở liên tiếp các tờ khai tại một hoặc nhiều nơi khác nhau rồi nhập ào ạt một số lượng lớn hàng hoá qua cửa khẩu. Cho đến sát thời điểm đáo hạn nộp thuế của lô hàng đầu tiên (15 ngày, 30 ngày hoặc 9 tháng tuỳ theo từng loại hàng hoá) thì các doanh nghiệp này tự động... biến mất, bỏ lại đằng sau những khoản nợ thuế hàng tỉ đồng.

Cũng có trường hợp doanh nghiệp chỉ nhập hàng một lần rồi sau đó thay đổi toàn bộ địa chỉ, trụ sở và thậm chí là cả đổi tên doanh nghiệp. Để rồi cũng chính con người đó tiếp tục nhập lô hàng khác, với một tư cách pháp nhân khác để lại nhận được ưu đãi về chậm nộp thuế một cách hợp pháp.

Cũng theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, tiền nợ thu thuế do các doanh nghiệp lợi dụng chính sách ân hạn thuế thường xuyên vào khoảng 2.000 tỉ đồng. Trong đó, số doanh nghiệp cho đến nay được xác định rõ ràng đã mất tích ở riêng địa bàn Hà Nội là 428 doanh nghiệp, với số thuế thất thu lên tới 143 tỷ đồng.

Thống kê cho thấy, nợ nhiều nhất hiện nay là mặt hàng xe máy và phụ tùng xe máy với số tiền hơn 700 tỷ đồng... Vô hình trung, chính sự ưu ái của chính sách ân hạn thuế đã tạo điều kiện cho nhiều doanh nghiệp chiếm dụng vốn Nhà nước một cách công khai và hợp pháp.

Trao đổi với ông Hòa Ngọc Tâm, Vụ trưởng Vụ Kiểm tra thu thuế, Tổng cục Hải quan, được biết, hiện tại ngành Hải quan chưa có cách nào để làm giảm bớt con số 2.000 tỷ đồng nói trên, mà chỉ cố gắng duy trì tránh để phát sinh thêm. Trong các biện pháp chế tài hiện hành có quy định đối với đối tượng nộp chậm tiền thuế sẽ bị phạt 0,1% trên tổng số tiền chậm nộp mỗi ngày.

Thế nhưng, ngay cả số tiền thuế phải đóng, doanh nghiệp còn không chịu nộp thì việc áp dụng hình thức xử phạt này cũng chẳng hy vọng đem lại kết quả. Bởi vậy, trên thực tế, tổng số nợ thuế còn cao hơn mức 2.000 tỷ đồng nếu cộng thêm 0,1% theo từng ngày qua.

Đối với các hình thức cưỡng chế hành chính khác như kê biên tài sản hay trích tiền gửi của đối tượng tại ngân hàng, hoặc các tổ chức tín dụng khác để nộp thuế và nộp phạt thì lại quá chung chung và không thực sự hiệu quả. Bởi với những doanh nghiệp cố tình trốn thuế bằng hình thức xoá sổ công ty thì biện pháp này coi như mất đối tượng áp dụng.

Vấn đề hiệu quả của ân hạn thuế cũng cần phải xem lại. Chủ trương ưu đãi của chính sách ân hạn thuế vốn chủ yếu nhằm vào việc khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư máy móc, thiết bị phục vụ cho hoạt động sản xuất và sản xuất hàng xuất khẩu. Nhưng trên thực tế, đa phần các doanh nghiệp có chức năng sản xuất thì lại không kiêm nhiệm chức năng kinh doanh xuất nhập khẩu.

Vì thế, sự ưu ái của chính sách ân hạn thuế lại hầu như rơi vào các doanh nghiệp hoạt động trên lĩnh vực dịch vụ, kinh doanh xuất nhập khẩu, với chức danh nhà nhập khẩu ủy thác mà đáng lý ra nó phải được dành cho những đơn vị trực tiếp sản xuất ra hàng hoá.

Tổng cục Hải quan cho biết, đang kiến nghị sửa đổi chỉ cho phép các doanh nghiệp được áp dụng ân hạn thuế trong một số trường hợp có chọn lọc. Theo đó, chỉ những doanh nghiệp nào xét thấy không vi phạm pháp luật, (trước hết là không bị phạt vì nộp chậm thuế) thì mới được áp dụng ân hạn thuế.

Ngoài ra, trong các trường hợp khác, doanh nghiệp muốn được ân hạn thuế thì phải được sự bảo lãnh của ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng. Ngay cả đối với những doanh nghiệp bị xử lý nộp phạt vì chậm nộp thuế cũng chỉ được phép trong một thời gian nhất định là phải cưỡng chế