Áp lực dư luận làm chậm tiến độ, tăng chi phí của các dự án bauxite?
Cụ thể, Bộ này cho biết: Xử lý bùn đỏ tại nhà máy Tân Rai và Nhân Cơ áp dụng công nghệ lắng rửa nhiều cấp, trên thế giới đang phổ biến áp dụng (70% nhà máy alumin sử dụng) và phù hợp với điều kiện khí hậu vùng Tây Nguyên, lượng mưa nhiều, tốc độ bốc hơi cao, bùn đỏ dễ dàng phơi khô tự nhiên.
Thực tế ở hồ bùn đỏ Tân Rai, sau 7-10 ngày bùn đỏ khô có thể đi lại được trên mặt hồ. Bộ Công Thương cho rằng với hồ Tân Rai, nhà thầu tính toán thiết kế với độ an toàn quá cao, gây lãng phí đầu tư không cần thiết, hiệu quả lưu giữ bùn thấp, hệ thống xả lũ chưa thích hợp. Nguyên nhân được cho rằng “do chưa có kinh nghiệm và do áp lực dư luận” về việc an toàn, làm cho chi phí xây dựng tăng thêm 238,5 tỷ đồng.
Bộ này cũng cho biết “rút kinh nghiệm” từ hồ chứa bùn đỏ Tân Rai, Hội đồng thẩm định thiết kế kỹ thuật hồ bùn đỏ Nhân Cơ do Bộ Công Thương chủ trì đã “phối hợp và yêu cầu nhà thầu điều chỉnh lại thiết kế để áp dụng cho hồ bùn đỏ Nhân Cơ và cho các khoang tiếp theo của hồ Tân Rai”. Cụ thể là đã giảm kích thước đập, nâng cao hiệu suất lưu giữ của các khoang hồ chứa, cân bằng được đất trong lòng hồ để đắp đập và xử lý đáy hồ, rút ngắn các hệ thống đường ống…
Bộ Công Thương cho rằng việc lựa chọn sơ đồ và tính toán kích thước các hạng mục công trình hợp lý hơn, các thay đổi trong thiết kế không làm thay đổi về các chỉ tiêu kỹ thuật, đảm bảo an toàn và tiết kiệm chi phí đầu tư, thời gian thi công cũng như vận hành sau này. Được biết chi phí xây dựng và thiết bị hồ bùn đổ chiếm tỷ lệ khá lớn trong tổng mức đầu tư và có ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của 2 dự án. Cụ thể, đối với dự án Tân Rai là 374,7 tỷ đồng trước thuế, chiếm 2,52% tổng mức đầu tư và với dự án Nhân Cơ là 507,3 tỷ đồng trước thuế, chiếm 3,23% tổng mức đầu tư. Đáng chú ý, Bộ Công Thương cho rằng dư luận xã hội cũng là một trong những tác nhân làm chậm tiến độ dự án.
Cụ thể, “tác động của dư luận xã hội đối với việc tiếp tục hay dừng triển khai các dự án bauxite Tây Nguyên (đặc biệt sau sự cố vỡ hồ bùn đỏ ở Hungary), cũng như việc số lượng lớn các đoàn công tác của các cơ quan quản lý Trung ương và địa phương, tổ chức xã hội và cơ quan báo chí đến kiểm tra, giám sát, tìm hiểu thông tin về dự án… cũng đã gây ảnh hưởng không nhỏ tới tâm lý chủ đầu tư, các nhà thầu và lao động đang làm việc tại các dự án”. “Việc thi công hồ bùn đỏ bị kéo dài do phải rà soát, thẩm định và tái thẩm định thiết kế kỹ thuật và bổ sung các giải pháp an toàn… làm chậm tiến độ khoảng 7 tháng”