“Cáo chung” một quy định gây bức xúc cho doanh nghiệp

• Bộ Công Thương thu hồi một loạt quyết định bổ nhiệm sai
• Bộ Công Thương loại 12 dự án thép ra khỏi Quy hoạch
• Dự án thép Cà Ná vẫn có tên trong dự thảo quy hoạch lần 2 được Bộ Công Thương lấy ý kiến
• Bộ Công thương buộc thôi việc với ông Vũ Đình Duy

Sau nhiều lần soạn thảo, lấy ý kiến và hoàn thiện, ngày 28-12, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã ký ban hành Thông tư số 36/2016 thay thế Thông tư 07/2012 về Quy định dán nhãn năng lượng cho các phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng, thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương. 

Với thông tư này, DN sẽ chấm dứt cảnh tréo ngoe: phải vận chuyển chiếc máy nặng hàng tấn từ Nam ra Bắc thử nghiệm dán nhãn, dù chiếc máy không hề được bán trên thị trường.

“Lịch sử” của quy định dán nhãn năng lượng được Bộ Công Thương khởi đầu từ năm 2006, dưới hình thức tự nguyện. Do DN có thể lựa chọn có hoặc không, nên suốt giai đoạn 2006 – 2011 chỉ có chưa đầy 10 DN đăng ký tham gia. 

Từ đầu năm 2012, Bộ Công Thương đã ra Thông tư 07, yêu cầu bắt buộc phải dán nhãn năng lượng, dẫn đến số DN và sản phẩm phải dán nhãn tăng lên nhanh chóng. Từ con số 665 mã sản phẩm được cấp giấy chứng nhận và dán nhãn năm 2012, đến 2014 đã tăng lên 2.655 mã sản phẩm. 7 mặt hàng nhập khẩu được cấp chứng nhận và dán tem nhiều nhất là điều hòa không khí, tủ lạnh, tivi, máy giặt, quạt điện, nồi cơm điện và đèn chiếu sáng.

Tuy nhiên, ngoài những kết quả giúp người dân nhận diện sản phẩm tiết kiệm năng lượng, góp phần giảm tiêu thụ điện năng quốc gia… chương trình còn tồn tại những bất cập khiến DN khốn khổ vì quy trình rườm rà, nhiều thủ tục, tốn kém thời gian, chi phí. 

Cụ thể, DN phải tiến hành thử nghiệm nhiều lần đối với cùng một model sản phẩm, do hiệu lực của phiếu thử nghiệm chỉ kéo dài 6 tháng. Trong khi đó, cơ sở hạ tầng của các phòng thử nghiệm trong nước vô cùng hạn chế. 

Hiện trên toàn quốc chỉ có 1 phòng thử nghiệm cho động cơ điện đặt tại Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn đo lường chất lượng 1 (Quatest 1) tại Hà Nội. Các DN tại miền Trung và miền Nam có đôi khi phải vận chuyển những thiết bị nặng hàng tấn ra Hà Nội để thử nghiệm. 

Thông tư 07 còn bắt buộc các thiết bị kể cả sản xuất và nhập khẩu đều phải được thử nghiệm tại phòng thử nghiệm độc lập để đảm bảo tính minh bạch, chính xác, làm tăng chi phí cho các nhà sản xuất, nhập khẩu. 

Mặt khác, dù có công nhận và chỉ định các phòng thử nghiệm tại nước ngoài, nhưng cũng với số lượng cực kỳ ít: chỉ có 2 phòng thử nghiệm độc lập tại Hàn Quốc và Thái Lan đăng ký và được chỉ định, nên các nhà sản xuất tại nước ngoài không có nhiều lựa chọn, tốn kém chi phí vận chuyển và cũng không giảm tải được đáng kể cho các phòng thử nghiệm trong nước.

Thông tư cũ cũng chưa có quy định về việc miễn trừ thực hiện dán nhãn đối với hàng hóa nhập khẩu phi thương mại, hàng hóa, phụ tùng thay thế, dự phòng nhập khẩu đơn chiếc phục vụ cho các công trình, dự án, nhà máy sản xuất…, nên các thiết bị nhập về không phải để bán ở Việt Nam cũng phải làm một việc vô nghĩa là dán nhãn năng lượng, với rất nhiều thời gian và công sức chờ đợi. 

Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham) cho biết: để được dán nhãn năng lượng và chứng nhận tiêu thụ hiệu suất năng lượng tối thiểu, các nhà sản xuất hay các công ty nhập khẩu phải mất vài tuần, thậm chí vài tháng chờ đợi, phụ thuộc vào các sản phẩm và khối lượng công việc của những đơn vị kiểm tra. 

Trong hoàn cảnh hạn chế về số lượng và năng lực của các đơn vị kiểm tra, thì yêu cầu mẫu hàng hóa phải được kiểm tra với từng lô hàng và kết quả kiểm tra chỉ sử dụng một lần đã gây ra tình trạng chậm trễ nghiêm trọng khi thông quan đối với các sản phẩm cần được dán nhãn năng lượng và áp dụng hiệu suất năng lượng tối thiểu. 

Trên thực tế, hàng nghìn sản phẩm phải tồn kho hàng tháng vì đợi kết quả kiểm tra, gây tốn phí đáng kể cho các nhà sản xuất và nhập khẩu. 

AmCham cho rằng, hầu hết các hãng sản xuất thiết bị nổi tiếng trên toàn thế giới như Apple, Dells, Canon, Sony, HP, Samsung... đang áp dụng tiêu chuẩn quốc tế về hiệu quả năng lượng. Sản phẩm của các hãng trên đều đã được kiểm tra bởi các đơn vị được thế giới công nhận, trước khi đưa ra thị trường. 

Do vậy, qui định buộc các sản phẩm này phải kiểm tra lại là không cần thiết và không phù hợp, đặc biệt là trong điều kiện hạn chế về năng lực và nguồn lực của các tổ chức kiểm nghiệm tại Việt Nam.

Trước hàng loạt những bất cập này, Thông tư mới của Bộ Công Thương đã đẩy mạnh hậu kiểm, để DN tự công bố mức hiệu suất năng lượng và dán nhãn năng lượng trên thiết bị và tự chịu trách nhiệm về những thông tin đã công bố. Cho phép DN sử dụng kết quả thử nghiệm một lần đối với tất cả các lô hàng có cùng model, cùng nhà sản xuất, xuất xứ và cùng đặc tính kỹ thuật (không giới hạn thời gian hiệu lực của phiếu thử nghiệm). 

Cho phép việc thử nghiệm được thực hiện bởi các Tổ chức thử nghiệm độc lập hoặc các phòng thử nghiệm của nhà sản xuất trong nước và nước ngoài, không giới hạn về việc phải thử nghiệm tại các tổ chức thử nghiệm độc lập. Các DN đăng ký dán nhãn năng lượng chỉ cần gửi tài liệu chứng minh các phòng thử nghiệm mình chọn đáp ứng các điều kiện.