Những biến động giá lúa gạo trong nước thời gian qua đã ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của người trồng lúa, của doanh nghiệp xuất khẩu cũng như lợi ích quốc gia. Văn phòng Chính phủ, Bộ Thương mại, Bộ NN&PTNT và các ngân hàng… đã ngồi lại với nhau để tìm giải cho vấn đề an ninh lương thực.
Theo Hội Lương thực Việt Nam (VFA), trong tháng 7/2005, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam đã lỗ nặng do các doanh nghiệp đua nhau ký hợp đồng khi giá xuất khẩu gạo trên thị trường chỉ 240 USD/tấn. Nhưng sau đó, giá gạo tăng vọt lên 260 USD/tấn. Vì vậy, có doanh nghiệp lỗ đến cả chục tỷ đồng. Từ những thua thiệt đó, đến nay hầu hết các doanh nghiệp không còn nhiều vốn để thu mua lúa của nông dân. Ông Trương Văn Ảnh - Giám đốc Công ty XNK lương thực Long An (Long An food) cho biết: "Trung bình, công ty thu gom 700-800 tấn lúa/ngày, nhưng hiện nay chỉ có khả năng thu mua 50 tấn/ngày".
Trong khi doanh nghiệp đang gặp khó khăn về vốn thì ngân hàng lại siết quá chặt. Doanh nghiệp muốn vay được tiền ngân hàng thì phải có hợp đồng bán hàng hoặc L/C… Trong khi đó, các đối tác mua hàng của doanh nghiệp Việt Nam cũng đã biết doanh nghiệp trong nước yếu vốn nên ép mua giá thấp. Vì vậy, muốn vay được tiền, doanh nghiệp đã chấp nhận chịu lỗ để ký hợp đồng. Ông Doãn Tấn Thành - Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Công thương Việt Nam cho rằng: Ngân hàng khi xem xét cho doanh nghiệp vay vốn phải căn cứ vào hiệu quả thu hồi nợ và có lãi. Ông Đoàn Duy Thanh - Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Vietcombank cũng khẳng định: Ngân hàng sẽ đáp ứng mọi yêu cầu về vốn cho doanh nghiệp nhưng ngân hàng không dám mạo hiểm cho vay vốn khi doanh nghiệp chưa có hợp đồng hoặc L/C…
Theo ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch VFA, diễn biến thị trường gạo hiện rất bất thường. Giá gạo chào bán tại Việt Nam liên tục giảm. Hiện các loại gạo Việt Nam thấp hơn giá cùng loại so với Thái Lan và cũng đã có những doanh nghiệp đang chào bán giá gạo thấp hơn so với giá thành. Ông Phong cho biết, sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ việc này và đề nghị không cho phép ký hợp đồng. Đồng thời đưa ra giải pháp căn cơ nhất để bình ổn thị trường gạo là đề nghị Chính phủ cho phép các doanh nghiệp được vay vốn mua ngay 500.000 tấn gạo dự trữ xuất khẩu. Đây là thời điểm thu hoạch rộ nhất vụ đông xuân, nếu doanh nghiệp không thu mua thì chắc chắn giá lúa gạo vẫn còn tiếp tục giảm