Dự án hơn 31 tỷ đồng "chết yểu" trên cánh đồng muối

Với hơn 266.000 tấn, năm 2010, Bạc Liêu là địa phương sản xuất muối chiếm đến 34% trên tổng sản lượng muối của cả nước. Sở NN&PTNT tỉnh Bạc Liêu cho biết, diện tích muối của tỉnh tập trung chủ yếu tại huyện Đông Hải với 2.222ha/2.800ha.

Cách nay 12 năm, trên cánh đồng muối huyện Đông Hải, cụ thể là xã Long Điền Tây, nay là xã Điền Hải, Bộ NN&PTNT chọn là một trong 4 điểm của cả nước để đầu tư xây dựng thí điểm mô hình phát triển KT - XH nông thôn vùng muối. Hay tin trên cánh đồng muối của mình có một dự án quy mô, diêm dân và chính quyền địa phương rất phấn khởi. Tiếc rằng, dự án đã không được thực hiện một cách nghiêm túc, khiến cho tiền tỷ bỏ ra nhiều năm nay chẳng những không phát huy tác dụng, mà còn gây khó ngược lại cho việc sản xuất của hàng trăm diêm dân…

Cánh đồng muối Long Điền Tây nổi tiếng một thời bây giờ ngổn ngang.

Khi nghe chúng tôi hỏi đến dự án muối, không riêng gì diêm dân mà dường như cán bộ của xã, huyện tại Đông Hải đều bày tỏ sự ngao ngán và đặc biệt là rất mù mờ về dự án này. Một cán bộ cho biết, địa phương chỉ là nơi đặt dự án, còn lại, từ khảo sát, thiết kế, đến xây dựng, giám sát,… đều "ở trên về làm". Và chúng tôi đã phải đi góp nhặt từ nhiều tài liệu, của nhiều cơ quan khác nhau mới có thể sơ lược về dự án.

Cụ thể, năm 1999, sau khi được chọn là điểm đầu tư xây dựng thí điểm mô hình phát triển KT - XH nông thôn vùng muối, Ban QLDA Phát triển Muối Bạc Liêu - thuộc Sở NN&PTNT Bạc Liêu được thành lập để làm chủ đầu tư, thực hiện mô hình trên diện rộng hơn 600ha, tổng kinh phí đầu tư ban đầu là 25 tỷ đồng.

Sau thời gian triển khai, mô hình đã không hoàn thành như kỳ vọng của bao diêm dân. Và nó thật sự "chết yểu" khi mới chỉ hoàn thành được 1/3 khối lượng công việc. Tiếp theo đó là sự "im lặng" khó hiểu của chủ đầu tư. Đến cuối tháng 5/2004, không thể tiếp tục thực hiện mô hình do gặp nhiều khó khăn, thiếu vốn, UBND tỉnh Bạc Liêu đã có văn bản (số 768/UB) gửi và đã được Bộ NN&PTNT chấp nhận cho chuyển chủ đầu tư từ Ban QLDA phát triển muối Bạc Liêu sang Tổng Công ty Muối để tiếp tục thực hiện mô hình.

Sau khi Tổng Công ty Muối giải thể, dự án này được giao cho Tổng Công ty Lương thực miền Bắc. Theo Quyết định 2895/QĐ/BNN-CB ngày 24/10/2005, tên gọi của mô hình được đổi thành "Dự án nâng cấp cải tạo cơ sở hạ tầng đồng muối Long Điền Tây" và diện tích dự án rút gọn lại chỉ còn 400ha. Tiếp theo đó, ngày 20/6/2008, Bộ NN&PTNT có Quyết định số 1872/BNN-CB phê duyệt điều chỉnh bổ sung dự án với tổng kinh phí 31.168.179.000 đồng.

Một cán bộ xã Điền Hải kể, trước đây, khi quy hoạch, mô hình muối này gần như ôm hết diện tích sản xuất muối của xã. Chính vì vậy, hầu hết các dự án đầu tư làm đường sá của địa phương cũng không thể làm được. Cấp tỉnh, cấp huyện khi đưa dự án đầu tư cơ sở hạ tầng về đều "vấp" phải mô hình này. Vậy là có một khoảng thời gian chừng 4-5 năm, xã (bấy giờ là Long Điền Tây) như bị bỏ ngỏ về đầu tư cơ sở hạ tầng. Có lúc, những mô hình sản xuất hiệu quả như nuôi cá kèo, bán nước ót cho vuông tôm… có giá trị thu nhập cao nhưng vì "kẹt" dự án muối nên dù bà con 3 ấp Bờ Biển, Doanh Điền và Gò Cát có muốn cũng không thực hiện được.

Theo báo cáo của Chủ tịch UBND huyện Đông Hải, 4 hạng mục của Dự án này được chính thức thi công vào cuối năm 2007 đầu năm 2008. Thế nhưng, đến nay, mới chỉ có 10/11 tuyến kênh thủy lợi, tổng chiều dài 14.288m được thi công và hiện hầu hết các kênh đều bị bồi lắng do đều nằm ở cuối nguồn nước biển. Hạng mục 3 trạm bơm nước sau khi thi công xong từ cuối năm 2008 nhưng do khu vực mặt cống cũng bị bồi lắng nghiêm trọng (hiện như trên bờ) nên trạm nằm phơi mưa, phơi nắng từ đó đến nay và đang xuống cấp. Hai trạm biến áp và đường dây điện cấp cho trạm bơm đã thi công xong, tổ chức đóng thử tải nhưng không vận hành được. Còn hạng mục 2 tuyến giao thông, mới xong tuyến lộ nhựa hương lộ 9 - cầu Trại Sò (trên 4km), tuyến còn lại ngổn ngang…

Để tiền tỷ của Nhà nước phát huy tác dụng, lãnh đạo huyện Đông Hải cũng đưa ra nhiều kiến nghị cụ thể, phù hợp với đặc thù địa phương. Cụ thể, để các Trạm bơm 1 và 2 không phải chết trên cạn, cần đầu tư làm cống trên kênh 81 (qua hương lộ 9) và đê biển Đông, đồng thời nạo vét kênh 81 thông ra biển để lấy nước. Tương tự, để phát huy vai trò của Trạm bơm số 3, cần làm cống trên lộ Giồng Nhãn - Gò Cát và nạo vét đến kênh 130. Song song đó, phải nạo vét 10 tuyến kênh và khu vực 2 mặt cống của cả 3 trạm bơm;…

Kênh đào chưa sử dụng đã cạn.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Bùi Minh Túy nói: "Dự án thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ, của Bộ NN&PTNT đối với vùng chuyên canh muối của huyện. Tiếc rằng, quá trình thực hiện đã chưa tập trung, khẩn trương, đến nơi đến chốn nên dù đã đầu tư cơ bản các hạng mục nhưng vẫn không phát huy được tác dụng, mang lại lợi ích cho diêm dân".