Hải Phòng: Lách luật để tiếp tục nghề phá dỡ tàu cũ

Nhằm giúp các doanh nghiệp có thời gian chuyển đổi sản xuất, giảm thiểu thiệt hại, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Sinh Hùng đã có công văn linh động cho phép các doanh nghiệp từng có hợp đồng nhập khẩu tàu cũ trước ngày 1/7/2006 được làm thủ tục và phá dỡ đến hết tháng 11/2006 với điều kiện phải tuân thủ nghiêm các nguyên tắc về bảo vệ môi trường.

Nhưng qua công tác kiểm tra của liên bộ Tài nguyên Môi trường - Công an và UBND TP Hải Phòng thì có đến 85% cơ sở phá dỡ tàu cũ không thực hiện theo cam kết. Trong đó có trường hợp lách luật, biến tướng với ý đồ vẫn tiếp tục nhập khẩu tàu cũ về phá dỡ dưới tên gọi khác.

Hải Phòng từng được biết là khu vực tập trung các doanh nghiệp chuyên ngành phá dỡ tàu cũ. Cho đến trước ngày Chính phủ nghiêm cấm việc nhập khẩu tàu cũ và hoạt động phá dỡ theo Luật Bảo vệ môi trường thì địa bàn thành phố có khoảng 300 doanh nghiệp chuyên ngành với năng lực phá dỡ từ 100.000-120.000 tấn/năm.

Với năng lực phá dỡ này đủ để gọi đây là một "ngành" từng đem lại sự thịnh vượng cho các ông vua phế liệu. Nhưng cũng đủ để biến cả một vùng công nghiệp ven sông phía Tây Bắc thành phố trở thành bãi rác công nghiệp khổng lồ, phát tán và tích tụ rất nhiều loại chất thải rắn vô cùng độc hại ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe con người và môi trường sinh thái.

Theo Luật Bảo vệ môi trường, từ 1/7/2006, hoạt động nhập khẩu tàu cũ và phá dỡ tàu cũ chính thức bị nghiêm cấm để trả lại môi trường trong sạch vốn có. Nhưng Chính phủ cũng đã mở ra một cơ hội nhằm giúp các cơ sở phá dỡ tàu cũ có cơ hội chuyển đổi nghề nghiệp bằng tổn thất thấp nhất.

Theo đó, tại Công văn số 1884, Thủ tướng cho phép các doanh nghiệp có hợp đồng nhập khẩu tàu cũ trước ngày 1/7/2006 được phép làm thủ tục thông quan và phá dỡ cho đến tháng 11/2006 là ngừng vĩnh viễn. Đi kèm theo sự linh động này là các nguyên tắc mới, yêu cầu hoạt động phá dỡ bảo đảm không gây ô nhiễm môi trường và đặt dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt của các Bộ, ngành chức năng.

Tuy nhiên, theo phản ánh của người dân, việc phá tàu chưa bao giờ được thực hiện với cường độ cao như giai đoạn hiện nay.

Trước tình hình đó và cũng là thời điểm kiểm tra việc thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng tại Công văn số 1844, liên bộ Tài nguyên Môi trường, Công an và UBND TP Hải Phòng đã tiến hành kiểm tra thí điểm tại 7 cơ sở có liên quan đến hoạt động phá dỡ tàu cũ trên địa bàn Hải Phòng.

Kết quả kiểm tra cho thấy, 85% số cơ sở vi phạm nghiêm trọng các nguyên tắc bảo vệ môi trường, không thực hiện đúng theo cam kết của chính họ trước đó.

Cụ thể, có tới 4 cơ sở không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường (BVMT), 6 đơn vị vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại và cả 7 đơn vị đều không có hệ thống thu gom, xử lý chất thải theo quy định; dầu cặn, giẻ lau nhiễm dầu, amiăng đều chôn lấp chung với chất thải thông thường, đốt hoặc bán cho người dân, cơ sở không có chức năng thu gom và xử lý chất thải nguy hại.

Đặc biệt, đoàn đã khẳng định việc Công ty TNHH Quý Hải nhập khẩu "thân vỏ tàu VIKTOR STRELTSOV" dưới dạng nhập khẩu phế liệu là hành vi lách luật, lợi dụng cơ chế linh động của Chính phủ để tiếp tục nhập khẩu tàu cũ về phá dỡ.

Kết quả cho thấy 6/7 cơ sở còn hoạt động trong lĩnh vực này vi phạm quy định BVMT. Trong đó, Công ty TNHH Quý Hải có dấu hiệu vi phạm pháp luật trong việc nhập khẩu....

Đoàn kiểm tra và thanh tra đã lập biên bản các vi phạm hành chính của các cơ sở phá dỡ tàu cũ, chuyển Sở TN&MT Hải Phòng xử phạt 6 cơ sở với tổng số tiền phạt là 66.500.000 đồng; yêu cầu các cơ sở khắc phục ngay vi phạm, báo cáo về Bộ TN&MT trước ngày 31/12/2007.

Đoàn cũng đã có văn bản báo cáo Chính phủ kết quả đợt kiểm tra, thanh tra trên. Đồng thời với tư cách là Bộ chủ quản, Bộ TN&MT đã kiến nghị UBND TP Hải Phòng, các tỉnh, thành phố có hoạt động phá dỡ tàu cũ chỉ đạo các Sở, ban, ngành liên quan tăng cường kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý kịp thời việc nhập khẩu tàu cũ hoặc thân vỏ tàu cũ trái với quy định của Luật BVMT.

Đặc biệt, Bộ đã kiến nghị tiếp tục tổ chức kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm trong lĩnh vực BVMT đối với các cơ sở phá dỡ tàu cũ trong nước... Đồng thời kiến nghị Bộ Công an phối hợp với UBND TP Hải Phòng điều tra, làm rõ trách nhiệm của các bên có liên quan trong việc nhập khẩu "thân vỏ tàu VIKTOR STRELTSOV" về để phá dỡ của Công ty TNHH Quý Hải.

Kiên quyết không để bất cứ trường hợp nào lợi dụng chính sách linh động của Chính phủ để lách luật, biến tướng hoạt động nhằm "tái sinh" nghề phá dỡ tàu cũ