Kinh tế khởi sắc “ghìm” nợ công trong giới hạn

• Nợ công dự kiến giữ mức 61,4% GDP
• Người dân đòi nợ công ty mía đường Sóc Trăng
• Phấu đấu GDP tăng 6,7%, kiểm soát chi tiêu, nợ công, giảm 2,5% biên chế

Vay vốn để bù đắp bội chi và trả nợ gốc

Số liệu công bố từ Bộ Tài chính cho thấy trong năm 2018, Chính phủ đã huy động vốn vay trong nước 250,5 nghìn tỷ đồng để đáp ứng nhu cầu bù đắp bội chi ngân sách trung ương và trả nợ gốc, đạt 90,8% so với kế hoạch và chiếm 78,6% cơ cấu vay vốn của Chính phủ, trong đó kênh phát hành trái phiếu Chính phủ (TPCP) vẫn tiếp tục đóng vai trò chủ đạo. Với nguồn vốn vay nước ngoài, trong năm 2018 giải ngân vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ khoảng 3.010 triệu USD, chiếm 21,4% cơ cấu huy động vốn của Chính phủ.

Bộ Tài chính khẳng định: các chỉ tiêu nợ đến cuối năm 2018 đều đạt. Cụ thể, mục tiêu nợ công/GDP là nhỏ hơn hoặc bằng 65%, ước thực hiện ở mức 58,4%; nợ Chính phủ/GDP mục tiêu là dưới 54%, ước thực hiện đạt 50%; nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ/thu NSNN mục tiêu dưới 25%, ước đạt 15,9%; nợ nước ngoài quốc gia /GDP mục tiêu dưới 50%, ước đạt 46%. “Đạt được những mục tiêu trên, là nhờ 4 nguyên nhân. 

Hướng đến thị trường vay vốn trong nước để hạn chế rủi ro nợ công.

Thứ 2, điều hành chính sách tài khóa đạt được nhiều thành quả khả quan, thu cân đối ngân sách ước vượt 7,8% so với dự toán, dự kiến bội chi NSNN thấp hơn so với dự toán là 3,7% GDP, qua đó giảm nhu cầu huy động vốn vay của Chính phủ. 

Thứ 3, giải ngân vốn ODA, ưu đãi nước ngoài chậm hơn dự kiến và biến động tỷ giá được kiểm soát tốt đã góp phần giảm quy mô nợ nước ngoài của Chính phủ khi quy ra đồng Việt Nam. 

Thứ 4, kiểm soát chặt chẽ các khoản bảo lãnh của Chính phủ, không cấp bảo lãnh mới cho doanh nghiệp vay trong nước và khuyến khích người vay trả nợ trước hạn dẫn đến giảm dư nợ bảo lãnh nước ngoài”, đại diện Bộ Tài chính cho biết.

Rủi ro tỷ giá gây áp lực lên nợ công

Ông Võ Hữu Hiển, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại cho biết: Mặc dù quy mô danh mục nợ Chính phủ đến cuối năm 2018 được kiểm soát tốt ở mức 50,0% GDP (so với mức 52,7% vào năm 2016; 51,7% vào năm 2017), tuy vậy, cùng với ảnh hưởng của việc Việt Nam tốt nghiệp IDA kể từ năm 2017, các chỉ tiêu chi phí - rủi ro danh mục nợ Chính phủ, đặc biệt là nợ nước ngoài, có xu hướng kém thuận lợi hơn trước đây. 

Do đó, Chính phủ cần huy động các khoản vay mới với điều kiện kém ưu đãi hơn nhiều, sát với thị trường để bù đắp thiếu hụt cho cân đối NSNN và đầu tư công trung hạn. Rủi ro lãi suất danh mục nợ nước ngoài có xu hướng gia tăng do tỷ trọng các khoản vay có lãi suất thả nổi tăng. 

Tuy nhiên, nhìn chung mặt bằng lãi suất bình quân nợ nước ngoài của Chính phủ vẫn duy trì ở mức thấp (2,0%/năm) do trên 96% khoản vay nước ngoài có điều kiện ODA, vay ưu đãi. Yếu tố này góp phần quan trọng giúp duy trì chỉ tiêu trả nợ trên thu NSNN trong ngưỡng an toàn, và được Quỹ Tiền tệ Quốc tế cũng như các tổ chức xếp hạng tín nhiệm đánh giá tích cực khi phân tích tính bền vững danh mục nợ của Việt Nam. 

Còn đối với nợ trong nước, lãi suất bình quân gia quyền của danh mục nợ tính đến cuối năm 2018 ở mức 5,8%/năm, giảm đáng kể so với mức 6,6%/năm vào năm 2015. Tuy nhiên, do quy mô thị trường trái phiếu còn nhỏ, trong khi tiềm lực tài chính của các tổ chức tài chính phi ngân hàng còn hạn chế, việc tập trung phát hành TPCP kỳ hạn dài là tương đối khó khăn. Ngoài ra, việc không phát hành TPCP kỳ hạn ngắn dưới 5 năm cũng dẫn đến đường cong lãi suất chuẩn không đầy đủ, thiếu lãi suất ngắn hạn tham chiếu cho thị trường vốn...

Trước những khó khăn nói trên, Bộ Tài chính đưa ra danh mục những việc phải làm để tăng cường quản lý nợ công, đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững. 

“Trong điều hành nợ công, phải xác định 4 yếu tố. Thứ nhất là đảm bảo huy đông vốn để phục vụ phát triển. Thứ 2 là lựa chọn chi phí phù hợp, hạn chế rủi ro. Thứ 3 là đảm bảo chi tiêu an toàn nợ công và cuối cùng là hướng đến phát triển thị trường vay vốn trong nước và thị trường TPCP, hạn chế các khoản vay nước ngoài để không ảnh hưởng đến an ninh tài chính quốc gia”, ông Võ Hữu Hiển, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại nói.