Phân luồng xuất nhập khẩu qua cảng, 'kẽ hở' để buôn lậu

Gần đây nhất, ngày 10/9, Đội Kiểm soát chống buôn lậu khu vực Miền Nam – Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) phối hợp với Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hiệp Phước (Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh) cùng các đơn vị có liên quan tiến hành thực hiện lệnh khám xét 1 container hàng nhập khẩu có dấu hiệu nghi vấn. Lô hàng này do Công ty CP Hiệp Bình Phước (phường Hiệp Bình Phước, quận Thủ Đức TP Hồ Chí Minh) đứng tên mở tờ khai nhập khẩu.

Theo khai báo trên tờ khai hải quan điện tử, hàng nhập khẩu trong container trên gồm 9 danh mục mặt hàng gồm máy cắt cỏ, máy may công nghiệp, máy hàn, máy nghiền… tất cả đều qua sử dụng, trị giá trên 200 triệu đồng. Lô hàng được hệ thống điện tử phân “luồng vàng” – kiểm tra hồ sơ. Do thấy có dấu hiệu nghi ngờ, nên lực lượng chống buôn lậu đã dừng thông quan lô hàng trên và tiến hành khám xét thực tế. Kết quả kiểm tra cho thấy, toàn bộ hàng hóa chứa trong container là máy lạnh hiệu Panasonic.

Cơ quan chức năng tiếp tục kiểm mở 3 container hàng nhập khẩu của Công ty CP Hiệp Bình Phước và Công ty Nam Phương Luxyry, chưa thông quan đang tập kết tại cảng Hiệp Phước để kiểm tra thực tế.

Theo tờ khai hải quan điện tử, hàng hóa nhập khẩu trong 3 container là dụng cụ sử dụng điện 220v-50 HZ đã qua sử dụng, các lô hàng này cũng được hệ thống điện tử phân “luồng vàng” – kiểm tra hồ sơ. Tuy nhiên, khi kiểm tra thực tế thì hàng hóa trong container là máy nóng lạnh, máy điều hòa, thiết bị y khoa đã qua sử dụng... Theo ước tính ban đầu, lô hàng trị giá khoảng 6 tỷ đồng.

Trước đó,  Cơ quan CSĐT Công an TP Hồ Chí Minh đã khởi tố, bắt tạm giam Phạm Văn Thành về tội “Buôn lậu”. Theo kết quả thẩm định giá ngày 20/7/2015 của Công ty CP thẩm định giá và tư vấn đầu tư Việt Nam, lô hàng nhập lậu có trị giá hơn 1,5 tỷ đồng. 

Để nhập lô hàng này, khoảng đầu tháng 3/2014, Thành sang Thái Lan mua 36 mặt hàng các loại nhập về Việt Nam khai báo với Hải quan là “nhựa phế liệu” trọng lượng 21,5 tấn, tổng trị giá 2.150 USD. Tuy nhiên, khi kiểm tra thực tế, Chi cục Hải quan Cảng Sài Gòn KV I phát hiện chỉ có 1 mặt hàng, đó là phế liệu nhựa có trọng lượng 400kg là đúng với khai báo, còn 35 mặt hàng không khai báo với Hải quan, chủ yếu là phụ tùng ôtô đã qua sử dụng, thuộc diện hàng cấm nhập khẩu.

Việc xuất - nhập khẩu hàng hóa qua các Cảng thông qua việc “phân luồng” đang là kẽ hở, khiến các đối tượng buôn lậu lợi dụng. Theo quy trình xuất - nhập khẩu hàng hóa, khi doanh nghiệp khai hải quan điện tử thì hệ thống máy tính hải quan sẽ phân loại hàng hóa theo “luồng”. “Luồng vàng” thì lô hàng chỉ qua kiểm tra hồ sơ, chỉ khi nào thấy có dấu hiệu bất thường thì mới kiểm tra thực tế hàng hóa. Khi máy phân loại “luồng đỏ” thì lúc đó công chức hải quan mới trực tiếp kiểm tra hàng chứa trong contaner. Còn với “luồng xanh” thì hàng hóa sẽ được miễn kiểm tra, cho thông quan luôn. 

Để được máy “ưu ái” phân đi “luồng xanh” thì doanh nghiệp đó đã có “lịch sử” chấp hành tốt về nghĩa vụ thuế và các quy định về Hải quan. “Chính vì có sự phân loại như vậy, nên nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng được phân vào “luồng xanh” hoặc “luồng vàng” để buôn lậu. Cơ quan CSĐT đã từng thụ lý những vụ buôn lậu đối với hàng xuất khẩu- nhập khẩu mà đối tượng chính là các doanh nghiệp được ưu tiên phân luồng xanh, luồng vàng”.

Với nhập khẩu chính ngạch thông qua “cửa” hải quan, các đối tượng buôn lậu thường tìm những “kẽ hở” của pháp luật để nhập lậu hàng hóa. Thủ đoạn phổ biến nhất của các đối tượng nhập lậu theo đường chính ngạch đó là dùng pháp nhân công ty do mình đứng tên hoặc thuê công ty khác làm dịch vụ làm thủ tục khai báo hải quan để nhập khẩu hàng hóa. Tuy nhiên, mặt hàng khai báo trên tờ khai Hải quan bao giờ cũng có giá trị thấp, có mức thuế thấp. Trong khi đó, hàng hóa thực nhập có giá trị cao hơn hàng chục lần.

Để đề phòng hàng hóa bị kiểm tra thực tế, các đối tượng thường “ngụy trang” bằng cách chất ở phía ngoài cùng của container, nơi dễ thấy nhất là loại hàng hóa đúng theo khai báo trong tờ khai Hải quan. Còn những loại hàng có giá trị khác không qua khai báo thì được cất giấu ở phía bên trong. Vì vậy, để ngăn chặn tình trạng buôn lậu, điều cần thiết là hướng tới kiểm tra thủ công hàng hóa 100% trong các container hàng nhập khẩu. Các lực lượng chống buôn lậu cũng tăng cường kiểm tra tại các “cửa ngõ” biên giới để ngăn chặn các đối tượng tuồn hàng lậu về. 

Ngoài ra, ý thức của người tiêu dùng cũng vô cùng quan trọng. Nếu ai mua hàng cũng đòi hóa đơn chứng từ hàng hóa để chứng minh nguồn gốc sản phẩm thì chắc chắn hàng lậu sẽ hết “đất sống”.