Rộ trào lưu NK xe tải kiểu dáng du lịch để… "lập lờ" trốn thuế

Từ đầu năm 2009 đến nay, thị trường xe ôtô du lịch giá rẻ các tỉnh miền Bắc xuất hiện ngày càng nhiều 2 loại xe bán tải kiểu dáng du lịch giống hệt xe Kia Morning và Daewoo Matiz đang rất thịnh hành dòng xe giá rẻ.

Gọi là bán tải (chỉ 2 chỗ ngồi, tính cả người lái), nhưng người mua sẽ được chỉ dẫn tận tình cách thức để biến thành 5 chỗ sau khi đăng ký lưu hành chỉ với vài công đoạn hoán cải rất đơn giản.

Đáng nói, hiện tượng này đã từng xảy ra, hàng trăm chiếc xe bán tải kiểu dáng du lịch Korando, Inovation đã từng bị giữ tại cảng Hải Phòng suốt nhiều năm liền. Đến nay việc truy thu thuế nhập khẩu vẫn đang lùng nhùng. Nay Morning van và Matiz van lại chạy đầy đường. Liệu có phải là "bổn cũ soạn lại" về chiêu thức trốn thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt?

"Đội lốt" van để trốn thuế?

Theo số liệu của Hải quan, tính đến nay đã có hàng ngàn chiếc mini van thuộc hãng Kia và Deawoo đã qua sử dụng nhập khẩu nguyên chiếc chủ yếu qua cảng Hải Phòng và TP Hồ Chí Minh. Tại các điểm kinh doanh, giá chào bán các loại xe này dao động từ 8.000 - 9.000 USD, tùy theo độ mới.

Tham chiếu với loại 5 chỗ nhập nguyên chiếc, cùng thương hiệu, kiểu dáng, giá từ 15.000 - 19.000 USD, mới thấy độ lệch quá lớn. Tương ứng với đó là toàn bộ hồ sơ nhập khẩu do doanh nghiệp xuất trình đều thể hiện đó là xe  "Kia Morning Van, Daewoo Matiz Van" hoặc "Kia Morning 2 Van, Daewoo Matiz 2 Van".

Nhìn bên ngoài, không thể phân biệt chiếc Matiz van này khác với Matiz chở người.

Quy trình kiểm tra của Hải quan cửa khẩu cũng xác định chỉ có 2 ghế trước tương ứng với 2 chỗ ngồi. Phía sau là khoảng trống để chở hàng. Đối chiếu với quy định quản lý nhà nước hiện hành, không có lý do gì để không thông quan.

Tuy nhiên, khi phân tích từ góc độ thuế suất mới thấy rõ sự chênh lệch. Xe van chỉ nộp thuế suất nhập khẩu 80% tính trên giá CIF của hợp đồng ngoại thương (thấp hơn nhiều so với xe chở người). Trong khi đó xe 5 chỗ cùng kiểu dáng ngoài việc phải nộp thuế nhập khẩu trên 80% tính trên giá mua rất cao còn phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt mức 40%. Có thể đây là lý do khiến dòng xe van đột nhiên ồ ạt nhập khẩu, tiêu thụ và lưu thông tại nội địa.

"Giải phẫu" xe van

Trở lại với mối nghi ngờ xe du lịch "đội lốt" van, trước hết phải xem xét mọi khía cạnh, cấu thành so sánh chúng với xe chở người cùng kiểu dáng. Nhìn bên ngoài, có tài thánh cũng không thể phân biệt đâu là van, đâu là xe du lịch. Bởi lẽ chúng có cùng cấu trúc, kích thước, khoảng cách 2 trục bánh, cỡ lốp, trang trí mặt tiền, mặt hậu, và đều thiết kế với 5 cánh cửa (4 cửa hông, 1 cửa hậu). Về ký hiệu sản phẩm, quan sát kỹ đến mấy cũng không thấy có tem, mác, logo để phân biệt xe van với xe chở người.

Mở cửa bước vào trong, trừ những thứ  do người dùng lắp thêm, còn lại thì van hay car cũng hệt như nhau. Mọi nghi vấn được tập trung vào vị trí tương ứng hàng ghế sau của xe chở người. Với xe van, toàn bộ khoảng trống này được dán một lớp nỉ cứng xuống sàn. Nhưng nếu lật lớp nỉ này lên thì rất dễ dàng nhìn thấy các lỗ bắt vít trùng khớp với chân ghế sau của xe chở người...

Đây là những chi tiết cơ sở để nói rằng, van mà các doanh nghiệp đang nhập khẩu chính là xe chở người bị tháo ghế, chế sàn và nguỵ trang nhằm che mắt lực lượng kiểm hoá, đăng kiểm. Điểm khác biệt duy nhất là bộ khung sắt ngăn một cách tượng trưng giữa khoang chở hàng và phần chở người. Song, khi đã xuất bán cho người tiêu dùng, chỉ một vài động tác đơn giản là đã dễ dàng tháo bỏ toàn bộ phần khung mang tính "ngụy trang".

Thực ra, trong khoảng thời gian tháng 5 và 6 năm 2009, một số đơn vị CSGT cũng đã phát hiện nhiều mối nghi ngờ xe van được hoán cải từ xe du lịch nên đã tạm dừng việc cấp giấy đăng ký. Song, do doanh nghiệp phản ứng, trong khi đó, CSGT không nhận được sự phối hợp cần thiết từ các cơ quan liên quan nên vẫn phải tiếp nhận hồ sơ cấp giấy phép lưu hành.

Về lý thuyết, CSGT có thể kiểm tra trong quá trình phương tiện tham gia giao thông, nếu phát hiện xe van chở quá 2 người hoặc có lắp thêm hàng ghế sau sẽ xử phạt như một hành vi vi phạm Luật Giao thông. Nhưng Matiz và Kia Morning chở người là loại xe quá  nhiều, quá phổ biến, trong khi đó, xe van nhìn bên ngoài không thể phân biệt, chẳng lẽ phải ra tín hiệu dừng tất cả các loại xe nêu trên để kiểm tra?

Quan trọng hơn, khi cấp Giấy phép đăng ký lưu hành, CSGT sẽ ghi rõ là "xe tải mui kín chỉ chở hàng" hoặc "xe tải mui kín vừa chở người vừa chở hàng". Đặc biệt, các ngành đề nghị CSGT cần tăng cường kiểm soát phương tiện loại này khi tham gia giao thông, nếu phát hiện xe van hoán cải không theo đúng kết cấu ban đầu khi đi đăng ký, ngoài việc xử lý theo thẩm quyền, sẽ phối hợp với các ngành Hải quan, Đăng kiểm kiến nghị Bộ Tài chính xử lý về thuế, truy thu thuế.

Với những biện pháp mới này, trước mắt sẽ ngăn chặn được làn sóng tái diễn tình trạng nhập khẩu xe van kiểu dáng du lịch