TP HCM: Thấy làm mứt tết, hết dám ăn!

Tuỳ theo nhu cầu của thị trường mà vẫn tồn tại "nhiều dòng" sản phẩm mứt khác nhau. Đáng lo ngại nhất là có không ít sản phẩm mà chất lượng vì nhiều lý do mà cơ quan chức năng vẫn chưa  kiểm soát được.

Sơ chế nguyên liệu cạnh nơi gom rác

Trong vai một thương nhân từ Đồng Nai xuống lấy hàng tại "vựa" SX mứt Xóm Đất, quận 11, chúng tôi được một chị phụ nữ bán nước ngay đầu đường chỉ: " Ở đây các cô thích loại mứt nào cũng có. Nhưng loại hảo hạng, tầm thường hay loại "dở dở ương ương" để tôi biết đường mà chỉ!". Theo lời người phụ nữ này thì khu vực Xóm Đất là địa điểm nhiều năm chuyên SX các loại mứt: mứt bí, mứt gừng, mứt củ năng, mứt khoai… Trong đó "nổi đình đám" như các cơ sở H.K, T.H.P, T.T… nhưng đều có một đặc điểm chung là tận dụng mặt bằng vốn là khu gom rác phế thải ngày xưa.

Khắp nơi từ đầu ngõ tới...trong bếp đều trở thành "vựa" làm mứt Tết (ảnh chụp tại một cơ sở làm mứt gừng khu vực quận 3, TP HCM).

"Ghê lắm! có tận mắt chứng kiến tôi mới thấy người ta làm mứt như thế nào, thôi thì khoai lang, me, mãng cầu… được chất đống trên nền đất ao tù nước đọng, dòng nước đen kịt hôi thối, còn người làm vừa thu gom rác xong liền cho tay sục ngay vào thùng phi quậy mứt, bọt mứt sủi lên bồng bềnh cùng những chấm đen mà có khi có cả phân gián…". Bà Ba buôn bán tạp hóa trên đường Xóm Đất, quận 11 TP Hồ Chí Minh "trần tình" với chúng tôi.

Tại bất cứ cơ sở sản xuất nào khu Xóm Đất đều dán một thông báo: "Không phận sự miễn vào!". Phía sau những cánh cửa gỗ là hàng chục những thùng phi nhựa, lu, khạp được xếp chồng lên nhau trong những gian nhà thấp lụp sụp, bụi bậm cáu bẩn, mạng nhện giăng kín. Các  thùng phi mở nắp bên trong đầy nguyên liệu đang giai đoạn ngâm nước để chuẩn bị đưa vào sơ chế, ngâm đường, chủ yếu tạo độ trắng qua giai đoạn ngâm nước ấy. Dưới nền nhà ngổn ngang là những vòi nước vứt bừa bãi trên nền nhà ướt át, bẩn thỉu, lâu lâu vài chú chuột chạy qua lại như chốn… không người. Một vài chỗ là những rổ lớn gừng, củ năng sau ngâm chảy nước tong tong đặt ngay trên nền nhà lênh láng, hôi hám, nhếch nhác. Toàn cảnh về một "vựa" cung ứng mứt Tết cho các tỉnh miền Tây và khu vực chợ Lớn TP Hồ Chí Minh là như vậy.

Cũng theo lời chỉ của một anh xe ôm ngay đầu đường Xóm Đất, chúng tôi cũng tìm được tới khu chung cư Nguyễn Thiện Thuật (còn gọi khu cư xá Hỏa Sa), phường 1, quận 3 để tiếp cận với một vựa mứt khác. Khu chung cư này có khá nhiều các con hẻm rộng chừng 1m, tập trung khá nhiều hộ làm mứt. Chủ yếu là phụ nữ và trẻ em đang làm khâu sơ chế. Họ ngồi thành từng dãy dài. Hầu hết không đeo găng, mặc đồ bộ, ngồi phệt đất. Những đôi tay trần vô tư sục tay vào những chậu mãng cầu sủi bọt mà sục, mà quậy, tuốt hạt. Từng đống rác vỏ mãng cầu, vỏ me đã bóc, bao ni lông, và cả… rác của các hộ trong chung cư đổ ngay gần nơi các hộ làm mứt. Dưới ánh nắng chang chang, rác từ mấy ngày chưa có ai thu gom bốc mùi hôi thối. Những thau mãng cầu dập nát, héo úa, nhớp nhúa được gom vào những chiếc sọt tre đợi bóc tách, đôi lúc mãng cầu văng ra đất lại được họ nhặt vào và tiếp tục bóc tách…

Có giấy chứng nhận "đủ điều kiện" vẫn sản xuất mất vệ sinh

"Thực phẩm mùa Tết, tiếp tục nỗi lo". Đó là tâm trạng chung của những người làm công tác vệ sinh thực phẩm vào dịp này. Trong đó theo cơ quan quản lý VSATTP của TP Hồ Chí Minh,  liên quan nhiều nhất và phổ biến nhất vẫn là những kiểu làm ăn "dối trá", mà chưa có biện pháp nào dẹp nổi . Chỉ trong vài ngày đầu ra quân kiểm tra các cơ sở SX mứt Tết tại TP Hồ Chí Minh, ghi nhận cho thấy hầu như các cơ sở bị phạt, đình chỉ lại rơi vào những cơ sở đã có giấy "thông hành". Tức giấy chứng nhận đủ điều kiện VSATTP.

Hầu hết khi kiểm tra đều trong tình trạng công nhân không khẩu trang, không găng tay, không quần áo bảo hộ lao động. Không ít thợ làm mứt nhìn kỹ thấy móng tay để dài, cáu bẩn. Có thợ qua kiểm tra phát hiện cả hai bàn tay bị nấm ăn lột cả da. Như một cơ sở chuyên làm mứt mãng cầu, mứt me tại cư xá Hỏa Sa, quận 3 mà chúng tôi đã có dịp ghé thăm. Ông "thợ" chính trong "trang phục bảo hộ" là chiếc quần soọc ngắn, cởi trần, chân đất đứng nấu me, mồ hôi ướt sũng theo cánh tay chảy vào nồi me đang sôi sùng sục! Những chiếc bếp than nấu me được đặt dọc ngay con hẻm sình nước, mặc người đi qua kẻ đi lại. Những chiếc thùng nhựa, lu, khạp ngâm khoai lang, củ năng đều cáu bẩn bụi bậm, tất cả được tận dụng đặt khắp nơi từ góc hẻm gần các đống rác nặng mùi cho tới nhà vệ sinh.

Điều ngạc nhiên là những trái me đều có kích cỡ lớn hơn bình thường được đựng trong những chiếc chậu nhựa. "Họ ngâm đấy, không biết ngâm chất gì mà sau một ngày quả me trở nên căng mọng, trắng ra, còn những miếng gừng thì trắng xóa, cứng dòn". Một cụ bà ở cư xá giải thích cho chúng tôi.

Riêng công đoạn sấy sản phẩm thì sau bao năm khi quay trở lại đây chúng tôi vẫn thấy áp dụng một kiểu như vậy. Các loại nguyên liệu đều được mang lên sấy bằng gió trời và bụi trên các mái nhà. Bụi và bồ hóng bốc lên từ bếp đun hàng ngày thành… mứt khoai, mứt me.

Thị trường hàng Tết tại TP Hồ Chí Minh đang bước vào những ngày sôi động bên cạnh những mặt hàng được cơ sở SX quan tâm tới chất lượng, đảm bảo ATVSTP thì có không ít những cơ sở SX coi thường sức khoẻ người tiêu dùng. Điều ngạc nhiên là các cơ sở chúng tôi "đột kích" nói trên đều đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện VSATTP!