Thất thoát tại dự án Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn
Nhiều thiết bị đắt tiền của dự án được đặt mua theo tiêu chuẩn châu Âu đã bị "hô biến" thành những thiết bị "made in China" hoặc không có nhãn mác. Dù Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn đang trong giai đoạn chạy thử nghiệm nhưng nhiều thiết bị hoen gỉ, phải gia cố, chắp vá.
Dự án đầu tư xây dựng Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 126/QĐ-TTg ngày 12/2/1999; chủ đầu tư là Tổng Công ty Than Việt Nam (nay là Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam, tên viết tắt là TKV).
Đây là nhà máy nhiệt điện chạy than theo công nghệ tiên tiến, đáp ứng tiêu chuẩn môi trường với công suất thiết kế 100MW; tổng mức đầu tư trên 1.700 tỷ đồng, trong đó vốn tự có của Than Việt Nam chỉ có 15%, còn lại là vốn vay.
Lại chỉ định thầu trái quy định
Báo cáo thanh tra mới đây của Bộ Kế hoạch - Đầu tư cho thấy, dự án có sai phạm trong tất cả các khâu, các giai đoạn, từ chuẩn bị đầu tư đến thực hiện đầu tư, làm ảnh hưởng tới chất lượng công trình, giảm hiệu quả đầu tư. Kết quả thanh tra cho thấy, nhiều gói thầu có giá trị hợp đồng hơn 1 tỷ đồng như gói thầu mở rộng mặt bằng nhà nghỉ khách, nhà đi ca; gói thầu kè cừ bờ sông Cầu phía hạ lưu nhà máy... đều được chỉ định thầu mà không có lý do chính đáng.
Không chỉ dừng lại ở những sai phạm trên, TKV còn tự ý thay đổi thông số kỹ thuật trong hồ sơ mời thầu đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt (thay đổi giá trị áp suất hơi quá nhiệt); hồ sơ mời thầu nêu chung chung, thiếu tiêu chí quy định.
Khi lựa chọn và phê duyệt danh sách nhà thầu hạn chế, chủ đầu tư đã để lọt vào những nhà thầu không đầy đủ tư cách pháp nhân, không đáp ứng năng lực, kinh nghiệm. Đặc biệt là gói thầu số 5, trong kế hoạch đấu thầu chỉ có giá trị là 3 tỷ đồng, nhưng khi thực hiện nó lại được chia là 2 (5a và 5b) với tổng trị giá được đẩy lên thành 14,45 tỷ đồng...
Thiết bị Trung Quốc đội lốt châu Âu
Điều rất đáng ngạc nhiên trong dự án này là các chuyên gia xét thầu, rồi BQL dự án tự ý "biến" những thiết bị có xuất xứ Trung Quốc thành thiết bị của Mỹ, châu Âu.
Tiêu biểu là một số hạng mục như máy phát điện diesel khẩn cấp, quạt gió sơ cấp và quạt gió thứ cấp lò hơi, các thiết bị đo lường, điều khiển. Mặc dù theo hợp đồng thì xuất xứ máy phát điện diesel nói trên là của hãng Dale (Anh) hoặc MTU (Đức) có giá 125.000 USD, nhưng thực tế lắp đặt thì lại là thiết bị của Trung Quốc, có giá chỉ bằng 1/4.
Còn quạt gió sơ cấp và quạt gió thứ cấp lò hơi là những thiết bị chính và có giá trị lớn (tổng giá trị tới 560.000 USD) theo hợp đồng thì đây là thiết bị của các hãng nổi tiếng của Anh, Mỹ, nhưng thực tế lại bị "hô biến" thành thiết bị của Trung Quốc.
Còn về chất lượng thì kiểm tra thực tế cho thấy, các thiết bị này bị gỉ sét rất nhiều dù mới lắp đặt chạy "rốt-đa". Quạt gió thứ cấp sau khi lắp đặt, chạy thử có độ rung quá lớn, phải hàn táp thêm các miếng thép để tăng cường độ cứng cho vỏ quạt.
Ngoài ra, các thiết bị như motor quạt gió thứ cấp, thiết bị đo lường điều khiển, quạt khói lò hơi CFB và nhiều máy móc quan trọng khác có tính chất ảnh hưởng tới chất lượng của nhà máy đều đã được hoán đổi từ hàng của các nước G7 sang hàng không nhãn mác, xuất xứ, nhiều thiết bị đã hoen gỉ...!
Dường như chưa "thỏa mãn" với những thiệt hại này, Ban Quản lý dự án còn tự cho mình làm một nhà thầu phụ (thay thế việc làm của nhà thầu khác đã trúng thầu) trong phần cung cấp trang thiết bị cho nhà khách, nhà đi ca (thuộc gói thầu 5b). Tuy nhiên, khi thực hiện gói thầu, Ban Quản lý dự án đã "quên" không cung cấp đầy đủ các thiết bị quan trọng nhất như máy điều hòa, ghế, nhưng rồi vẫn được duyệt chi tới gần tỉ bạc.
Theo kế hoạch, tháng 6/2006, nhà máy sẽ chính thức vận hành và phát điện lên lưới. Thế nhưng, đến nay dự kiến đó vẫn chưa thực hiện được, do quá trình chạy thử đã xảy ra nhiều sự cố về thiết bị.
Sau khi có kết quả thanh tra, mới đây Bộ Kế hoạch - Đầu tư đã yêu cầu Hội đồng quản trị TKV tổ chức kiểm điểm làm rõ để xử lý trách nhiệm của Tổng Giám đốc, Phó Tổng Giám đốc của TKV và các tập thể, cá nhân trong việc để xảy ra sai sót, sai phạm trong dự án này. Đồng thời, yêu cầu loại bỏ, thay thế tất cả các thiết bị không đúng nguồn gốc xuất xứ, không đảm bảo chất lượng