Bài cuối: Hải quan Việt Nam đẩy mạnh hợp tác quốc tế, phòng chống tội phạm

Thành công của Chiến dịch “Con rồng Mekong”

Tổng cục Hải quan cho biết, để đấu tranh phòng chống tội phạm ma tuý (PCTPMT) hiệu quả, ngoài nỗ lực của toàn lực lượng và công tác phối hợp trong nước, hoạt động hợp tác quốc tế về trao đổi thông tin kiểm soát hải quan luôn được xem là một trong những kênh thông tin hữu hiệu phục vụ hoạt động động nghiệp vụ về kiểm soát hải quan. Điều này cũng thể hiện thái độ tích cực và cam kết của Hải quan Việt Nam trong việc tham gia sâu rộng vào các hoạt động hợp tác quốc tế về hải quan.

Chiến dịch "Hành động kiểm soát chung về đấu tranh chống buôn lậu và vận chuyển trái phép ma túy, tiền chất trong khu vực Tiểu vùng sông Mekong mở rộng" (gọi tắt là Chiến dịch Con rồng Mekong) do Hải quan Việt Nam và Hải quan Trung Quốc đồng sáng lập vào năm 2018.

Chiến dịch là một loạt hoạt động chung chống buôn bán bất hợp pháp ma túy, tiền chất và các loài được kê trong CITES với sự tham gia của 26 cơ quan Hải quan và cơ quan thực thi pháp luật trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương với 4 giai đoạn và 1 giai đoạn mở rộng. Thông qua đó đã bắt giữ 1.362 vụ, trong đó có 1.267 vụ bắt giữ ma túy, 17 vụ bắt giữ tiền chất...

Riêng đối với Hải quan Việt Nam, đã chủ trì và phối hợp phát hiện, bắt giữ, xử lý 874 vụ buôn bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy, bắt giữ 843 đối tượng. Chiến dịch đã đạt được kết quả rất đáng ghi nhận; thể hiện vai trò, khẳng định sự tích cực, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của Hải quan Việt Nam trong việc nêu sáng kiến và phối hợp với cơ quan, tổ chức nước ngoài và quốc tế tăng cường các nỗ lực hợp tác quốc tế nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát ma túy, tiền chất.

Tổng cục Hải quan cho biết, chiến dịch Con rồng Mekong 5 được triển khai từ ngày 15/4/2023 đến ngày 16/11/2023 với sự tham gia của 25 cơ quan hải quan, các cơ quan thực thi pháp luật và tổ chức quốc tế. Tổng số vụ bắt giữ được các nước thành viên báo cáo trong giai đoạn 5 là 1.715 vụ, tăng 111% so với Chiến dịch giai đoạn 4. Trong thời gian tổ chức triển khai Chiến dịch Con rồng Mekong 5, lãnh đạo Bộ Tài chính và lãnh đạo Tổng cục Hải quan đã sát sao chỉ đạo toàn ngành Hải quan nghiêm túc triển khai Chiến dịch, đảm bảo vai trò của nước sáng kiến và điều hành chiến dịch.

Song song với đó, Cục CSĐT tội phạm về ma túy và Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường thuộc Bộ Công an đã cùng đồng hành, tích cực triển khai Chiến dịch, phối hợp với lực lượng hải quan trao đổi thông tin, điều tra, bắt giữ nhiều vụ việc ma túy, động vật, thực vật hoang dã và đóng góp nhiều ý kiến quý báu, hiệu quả cho Chiến dịch. Chiến dịch “Con rồng Mekong 5” tại Việt Nam với 40 đầu mối quốc gia, trong đó 38 đầu mối quốc gia thuộc lực lượng hải quan và 2 đầu mối thuộc lực lượng Công an đã cập nhật tổng số 123 vụ việc bắt giữ ma túy và động, thực vật hoang dã, tăng 2,15 lần so Chiến dịch giai đoạn 4.

Qua cơ chế của Chiến dịch đã có nhiều thông tin trao đổi giữa các nước để góp phần thực hiện bắt giữ thành công nhiều vụ việc buôn lậu và vận chuyển trái phép lớn. Sự thành công của chiến dịch Con rồng Mekong thể hiện vai trò chủ động của Hải quan Việt Nam trong các vấn đề kiểm soát khu vực, được cộng đồng hải quan quốc tế và các tổ chức thực thi pháp luật đánh giá cao về chất lượng hợp tác, thái độ làm việc nghiêm túc, trách nhiệm, góp phần nâng cao hình ảnh của Hải quan Việt Nam trong cộng đồng quốc tế. 

Tổng cục Hải quan cho biết, trong 5 giai đoạn, Hải quan Việt Nam đã tham gia xây dựng và phổ biến 96 cảnh báo và 5 báo cáo tổng kết đánh giá hoạt động triển khai các giai đoạn của chiến dịch cho toàn bộ các thành viên.

Thời gian qua, Tổng cục Hải quan tiếp tục tích cực tham gia các dự án của Ủy ban Kiểm soát Ma túy Quốc tế (INCB), như: Dự án OPIODS, dự án GRIDS. Thường xuyên cập nhật, khai thác và tiếp nhận thông tin về các vụ bắt giữ ma túy, tiền chất của các quốc gia thông qua hệ thống IONICS, PICS, tích cực trao đổi thông tin có liên quan đến hoạt động phòng, chống và kiểm soát ma tuý với Văn phòng tình báo Hải quan khu vực châu Á - Thái Bình Dương (RILO A/P), Văn phòng liên lạc qua biên giới BLO, cơ quan phòng, chống ma túy của Mỹ (DEA) để kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi vận chuyển trái phép qua biên giới. Đồng thời, phối hợp với Văn phòng Cơ quan phòng chống ma túy và tội phạm Liên Hợp Quốc (UNODC) tại Hà Nội thực hiện triển khai chương trình kiểm soát container toàn cầu tại một số cảng biển.

Phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn Ngành

Ông Nguyễn Văn Hoàn, Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan cho biết, tội phạm ma túy trên các tuyến, địa bàn trọng điểm tiếp tục diễn biến phức tạp, gây ra nhiều thách thức, khó khăn đối với công tác đấu tranh phòng, chống ma túy. Cơ quan Hải quan nhận thức rõ yêu cầu về việc tiếp tục nỗ lực, chủ động, đẩy mạnh triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác tham mưu và trực tiếp đấu tranh phòng, chống ma túy và kiểm soát tiền chất. 

Một điểm nổi bật trong công tác đấu tranh PCTPMT là, hầu hết các vụ việc, chuyên án ma túy thực hiện thành công thời gian qua đều có sự tham gia, phối hợp kịp thời, chặt chẽ giữa lực lượng Hải quan và các lực lượng chuyên trách PCTPMT. Trong đó, lực lượng Hải quan và Công an đã cùng phối hợp dựng và khám phá thành công nhiều chuyên án chung về ma túy, bắt giữ được đồng thời tang vật và đối tượng, triệt phá tận gốc nhiều đường dây ổ nhóm ma túy hoạt động xuyên quốc gia.

Bên cạnh đó, dựa trên kết quả đấu tranh và bám sát, đánh giá tình hình thực tiễn, công tác trao đổi, cập nhật thông tin về tình hình, phương thức thủ đoạn, xu hướng mới, điểm nóng về ma túy… ngày càng được quan tâm trao đổi giữa cơ quan Hải quan và các lực lượng chức năng nhằm phục vụ công tác cảnh báo, hướng dẫn nghiệp vụ và tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức đấu tranh PCTPMT của mỗi lực lượng; từ đó nâng cao hiệu quả công tác PCTPMT đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và tình hình mới.

Ngoài ra, quan hệ phối hợp giữa các lực lượng còn được thể hiện trên bình diện phối hợp tham gia các dự án, chương trình hợp tác quốc tế nhằm tăng cường hợp tác, trao đổi thông tin và phối hợp kiểm soát chung về ma túy, tiền chất nhằm phòng ngừa từ xa, từ sớm, kiểm soát từ điểm nguồn, qua điểm trung chuyển và tới điểm đích đối với hoạt động tội phạm về ma túy.

Thời gian qua, lực lượng Hải quan và các lực lượng chức năng đã phối hợp xác lập, khám phá thành công nhiều chuyên án lớn về ma túy liên quan đến hầu hết các tuyến và nhiều địa bàn trong cả nước. Kết quả thu được từ các chuyên án cho thấy sức mạnh và yếu tố then chốt quyết định thành công của các vụ việc, chuyên án ma túy nói riêng và công tác đấu tranh PCTPMT nói chung. Đó chính là sức mạnh của niềm tin và tinh thần hiệp đồng tác chiến vì mục tiêu chung, vì sứ mệnh chung là phòng ngừa từ sớm, từ xa và đấu tranh đến cùng, triệt phá tận gốc đối với tội phạm liên quan đến ma túy.

Điển hình có thể kể đến Chuyên án HK668: ngày 19/5/2021, Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan đã chủ trì, phối hợp với Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Bộ Công an) bắt giữ 5 đối tượng người Đài Loan (Trung Quốc) và Việt Nam, thu giữ khoảng 180 kg Ketamine được cất giấu trong các máy mô tơ điện. Mở rộng điều tra, Ban Chuyên án tiếp tục thu giữ 100 kg ketamine được cất giấu trong các thùng xốp chứa dạ dày lợn đông lạnh, chuẩn bị vận chuyển đi Trung Quốc để tiêu thụ. Mở rộng Chuyên án HK668, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Bộ Công an) phối hợp với Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) và Công an TP Hồ Chí Minh vừa triệt phá thành công chuyên án, bắt giữ 5 đối tượng, thu giữ 270 kg ketamine. Chiêu thức của các đối tượng hết sức tinh vi khi chia nhỏ ma túy nhét vào dạ dày lợn, cấp đông rồi trà trộn, giấu cùng với thịt lợn không có ma túy, sau đó gắn thiết bị định vị vận chuyển ra nước ngoài tiêu thụ.

Đây là chuyên án ma túy lớn do Cục Điều tra chống buôn lậu – Tổng cục Hải quan và lực lượng Công an phối hợp triệt phá đường dây trung chuyển ma túy vào Việt Nam, đi nước thứ ba với số lượng lớn từ trước tới nay. Đường dây vận chuyển trái phép chất ma túy nói trên do các đối tượng người Đài Loan (Trung Quốc) điều hành đã vận chuyển trái phép số lượng Ketamine lớn, có giá trị khoảng gần 300 tỷ đồng. Hay như trên tuyến đường bộ, có thể kể đến vụ việc ngày 7 – 8/3/2023, Chi cục HQCK La Lay – Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị chủ động phát hiện, tiếp đó chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng gồm Công an, Biên phòng trên địa bàn triệt phá thành công 2 vụ vận chuyển trái phép các chất ma túy từ Lào vào Việt Nam qua CKQT La Lay, tỉnh Quảng Trị. Bằng các biện pháp nghiệp vụ KSHQ, lực lượng Hải quan đã phát hiện ma túy các loại được gia cố rất tinh vi trong lòng các nồi nướng điện, trong các cuộn lá xanh giả dạng các đòn chả, trong các bao cà phê, trong các bao gói nhựa với nhiều kích cỡ…, bọc kỹ trong nhiều lớp nilon. Sau rất nhiều nỗ lực, ngày 9/3/2023, các lực lượng phối hợp đã bắt một đối tượng tại địa bàn huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế, thu giữ tang vật gồm khoảng 2,1kg ma túy đá, 3kg ma túy Ketamine và 1,4kg ma túy tổng hợp khác.

Tổng cục Hải quan nhìn nhận, tham gia thực hiện thành công chuyên án góp phần khẳng định vai trò, vị trí của lực lượng Hải quan là một trong các đơn vị chủ công trên mặt trận đấu tranh với tội phạm ma túy, thể hiện hiệu quả trong công tác phối hợp của các lực lượng chức năng.