Chạy nước rút giải ngân đầu tư công
Để hoàn thành mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công 95%, các địa phương sẽ phải rốt ráo vào cuộc, đồng bộ các giải pháp để gỡ khó, gắn trách nhiệm cụ thể cho từng cá nhân, tạo sức ép thực thi liên tục.
Giải ngân vẫn nơi cao, nơi trì trệ
Số liệu từ Bộ Tài chính cho biết tổng kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ giao là 899.180,2 tỷ đồng, nếu tính cả số kế hoạch vốn cân đối ngân sách địa phương thì tổng kế hoạch giao năm 2025 là 1.060.631,4 tỷ đồng. Đến thời điểm này, tổng số vốn đã phân bổ chi tiết là 871.041,6 tỷ đồng, đạt 96,9% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao.
Số vốn còn lại chưa phân bổ chi tiết là 28.138,6 tỷ đồng, chiếm 3,1% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Số giải ngân thực tế từ đầu năm đến hết ngày 23/10 là 464.828 tỷ đồng, đạt 51,7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Như vậy, so với mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 ít nhất 95%, thì trong hơn 3 tháng còn lại, gồm 2 tháng cuối năm 2025 và 1 tháng đầu năm 2026 (tính theo năm tài chính), áp lực giải ngân vốn đầu tư công sẽ còn rất nặng nề, và các bộ ngành, địa phương sẽ phải vào cuộc quyết liệt triển khai hiệu quả các giải pháp đề ra để dòng vốn không chỉ chảy vào dự án mà còn phải chảy vào đời sống người dân.
Chỉ ra những khó khăn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân, Bộ Tài chính cho rằng có 3 nhóm chính về cơ chế chính sách và công tác tổ chức thực hiện. Đáng chú ý, liên quan đến sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và chuyển sang mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp: Một số địa phương sau sáp nhập chưa kịp thời kiện toàn đầy đủ bộ máy, nhân sự, không có Ban Quản lý dự án chuyên trách; một số xã mới hình thành hoặc hợp nhất chưa có người phụ trách đầu tư công, cán bộ phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ mới. Một số công trình, dự án chưa được chuyển giao nhiệm vụ chủ đầu tư, hồ sơ bàn giao chậm; việc sáp nhập các tỉnh dẫn tới cùng một địa phương song có nhiều bảng giá đất, ảnh hưởng đến việc xây dựng phương án bồi thường giải phóng mặt bằng…
Về công tác tổ chức thực hiện, việc bồi thường, giải phóng mặt bằng vẫn là vướng mắc lớn nhất, tồn tại kéo dài, gây chậm trễ dây chuyền cho dự án, làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công và giải ngân vốn. Bên cạnh đó, nhiều dự án ODA gặp khó khăn trong thủ tục đàm phán, ký kết, thanh toán quốc tế; thời gian phê duyệt hiệp định vay kéo dài 12-18 tháng do phải tuân thủ cả quy định bên cho vay; một số dự án phải tạm dừng do yếu tố khách quan như thay đổi nhà tài trợ. Một số ban quản lý dự án, chủ đầu tư và nhà thầu chưa chủ động, thiếu quyết liệt trong tổ chức thi công; năng lực hạn chế, chưa bố trí đủ nhân lực, máy móc, phương tiện; công tác lập tiến độ, dự toán chưa sát thực tế; phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị còn thiếu gắn kết; còn biểu hiện e ngại, sợ sai, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm... Ngoài ra, điều kiện thời tiết diễn biến bất lợi, phức tạp đã tác động trực tiếp đến tiến độ thi công các dự án, đặc biệt là các dự án giao thông trọng điểm.
Rốt ráo vào cuộc
Điều đáng nói, mặc dù trong bối cảnh chuyển giao mô hìnhchính quyền địa phương 2 cấpvà ảnh hưởng của điều kiện thời tiết diễn biến đặc biệt bất thường trong các tháng gần đây tại khu vực Bắc Trung Bộ và miền núi phía Bắc, nhưng một số địa phương đã có tỷ lệ giải ngân rất cao tính đến đầu tháng 10/2025. Cụ thể, tỉnh Thanh Hóa đạt 92%, Ninh Bình đạt 91%, Lào Cai đạt 81%, Thái Nguyên đạt 74%... Tuy nhiên, bên cạnh đó, còn 29 bộ, cơ quan trung ương và 16 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới bình quân chung cả nước. Thực tế này cho thấy, cùng một cơ chế, cùng trong điều kiện thời tiết, nhưng nơi nào chỉ đạo sát sao, theo dõi thường xuyên và linh hoạt điều phối vốn, nơi đó tiến độ giải ngân tốt hơn, trong khi các nơi chậm trễ vẫn đối mặt với “nút thắt” thủ tục và năng lực chủ đầu tư. Có thể lấy ví dụ như tại Thanh Hóa và Lào Cai là 2 địa phương có tỷ lệ giải ngân cao, địa phương cho biết đã quyết liệt triển khai các giải pháp mạnh mẽ như: Kiện toàn Ban chỉ đạo, đôn đốc chủ đầu tư, linh hoạt điều chuyển vốn từ dự án chậm sang dự án nhanh, giải phóng mặt bằng, giám sát nhà thầu và gắn trách nhiệm cụ thể cho từng cá nhân, tạo sức ép thực thi liên tục…
Theo Bộ Tài chính, để phấn đấu mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, hướng tới tăng trưởng kinh tế 8,3–8,5%, cùng với những chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, cần có sự chung tay góp sức và hành động quyết liệt của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương để hoàn thành mục tiêu chung trong thời gian tới: Triển khai kịp thời, quyết liệt, hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công theo chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ; Phát huy hơn nữa vai trò người đứng đầu các Bộ, cơ quan, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện; Khẩn trương khắc phục các tồn tại, hạn chế đã được nhận diện, tham khảo các bài học hay, kinh nghiệm quý của các bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân cao. Được biết, hiện nay, Bộ Tài chính đang thực hiện báo cáo tình hình thực hiện giải ngân đầu tư công định kỳ hàng tuần gửi Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban kiểm tra Trung ương. Do đó, các bộ, ngành, địa phương cần thường xuyên rà soát, đánh giá tình hình giải ngân đối với từng dự án; xây dựng kế hoạch thực hiện theo tuần; kịp thời điểm chuyển ngay vốn nội bộ từ các dự án giải ngân chậm sang các dự án giải ngân tốt; lập hồ sơ thanh toán ngay đối với khối lượng hoàn thành đã được nghiệm thu tránh dồn vào thời điểm cuối tháng…
Từ phía các địa phương, lãnh đạo chính quyền cũng đang rốt ráo vào cuộc. Ví dụ tại Quảng Ninh, tính đến cuối tháng 10, tổng giá trị giải ngân vốn đầu tư công trên toàn tỉnh Quảng Ninh đạt 6.394 tỷ đồng, tương đương 54% kế hoạch Chính phủ giao đầu năm và 38,2% so với kế hoạch điều chỉnh. Để đẩy mạnh giải ngân, với mục tiêu khoảng 2.000 tỷ đồng mỗi tháng trong quý cuối năm, UBND tỉnh Quảng Ninh đã yêu cầu các chủ đầu tư tranh thủ điều kiện thời tiết thuận lợi trong mùa khô, huy động nhân lực, máy móc, đồng thời đôn đốc nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công. Lãnh đạo các đơn vị được giao nhiệm vụ cụ thể để theo dõi, tháo gỡ khó khăn cho từng dự án. Kết quả giải ngân sẽ là căn cứ quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ năm 2025 của từng tập thể và cá nhân. Tương tự, tại Hà Nội, áp lực giải ngân 2 tháng cuối năm là rất lớn bởi thành phố cần hoàn thành thêm hơn 43.000 tỷ đồng để đạt 100% kế hoạch vốn trung ương giao và hơn 62.700 tỷ đồng để hoàn thành kế hoạch vốn do thành phố phân bổ. Vì vậy, thành phố đã phát động đợt thi đua cao điểm 75 ngày, tính từ đầu tháng 11/2025 đến giữa tháng 1/2026, huy động toàn bộ hệ thống chính trị “vào cuộc đồng bộ, hành động quyết liệt”, phấn đấu hoàn thành 100% kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2025…