Chuyển đổi xanh nhìn từ các khu công nghiệp
Để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh yêu cầu các sở, ngành cần phải tư duy "vượt khung" bằng sự linh hoạt, mạnh dạn đổi mới cách làm, tận dụng cộng nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số để tham mưu tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ chế, chính sách, quy định pháp lý nhằm giải phóng nguồn lực xã hội cho đầu tư xanh...
“Không gian TP Hồ Chí Minh được mở rộng với trung tâm sản xuất công nghiệp tại Bình Dương, sản xuất năng lượng tại Bà Rịa - Vũng Tàu rất cần thúc đẩy chuyển đổi xanh để gia tăng năng lực cạnh tranh. Trong bối cảnh đó, chuyển đổi xanh không đơn thuần là bảo vệ môi trường mà còn là chiến lược để đảm bảo an ninh kinh tế, thu hút đầu tư, thu hút đơn hàng xuất khẩu, tiền đề đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và duy trì vị thế đầu tàu kinh tế của TP Hồ Chí Minh” - Đó là khẳng định của Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được trong diễn đàn “Chuyển đổi xanh và ngày hội tái chế 2025”.
Cũng theo ông Nguyễn Văn Được, về phát triển công nghiệp, TP Hồ Chí Minh phải chuyển từ thu hút đầu tư sang thu hút vốn đầu tư chất lượng cao và công nghệ nguồn. Định hướng phát triển, chuyển đổi các khu chế xuất, khu công nghiệp (KCN) theo chiều sâu, ưu tiên công nghệ cao, kinh tế số, kinh tế xanh và tuần hoàn, sinh thái. Muốn vậy thì cộng đồng doanh nghiệp hãy xem việc tuân thủ các quy định về môi trường, các tiêu chuẩn xanh không phải là rào cản, mà là cơ hội để đổi mới sản phẩm, chinh phục thị trường và nâng tầm thương hiệu.
Chính quyền thành phố cam kết sát cánh cùng doanh nghiệp trên hành trình này; luôn xem doanh nghiệp là nguồn lực, là động lực của sự phát triển. Đây là cơ hội để Thành phố tái cấu trúc chiến lược phát triển theo hướng tích hợp xanh hóa, lấy chất lượng môi trường và phát triển bên vững, tăng trưởng xanh làm thước đo cho sự thịnh vượng và bên vững. Hành trình này, đòi hỏi sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và sự tham gia của toàn xã hội, đặc biệt là vai trò tiên phong đổi mới của cộng đồng doanh nghiệp và cư dân thành phố.
Từ thực tiễn cho thấy, TP Hồ Chí Minh có lợi thế rất lớn trong chuyển đổi xanh khi hai địa phương sáp nhập vào là Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũng đã xem chuyển đổi xanh không chỉ là xu thế của thời đại, mà là đòi hỏi sống còn để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường sống cho các thế hệ mai sau. Trong những năm qua, tỉnh Bình Dương cũ đã tập trung phát triển hạ tầng giao thông kết nối vùng và phát triển hệ thống các KCN mới theo tiêu chuẩn KCN sinh thái, thu hút ngành nghề công nghệ cao. Đồng thời, nghiên cứu các phương án nâng cấp, chuyển đổi các KCN hiện hữu sang KCN sinh thái, KCN - đô thị - dịch vụ phù hợp với định hướng mới.
Nổi bật trong số này là khởi công xây dựng KCN Cây Trường, KCN Bàu Bàng mở rộng giai đoạn 2. Với tổng vốn đầu tư hơn 5.459 tỷ đồng, KCN Cây Trường được quy hoạch trên diện tích 700 ha tại huyện Bàu Bàng cũ đang được định hướng trở thành khu công nghiệp sinh thái đầu tiên theo tiêu chuẩn quốc tế hướng đến 4 giải pháp đột phá, ưu tiên thu hút các ngành công nghệ cao, thân thiện với môi trường, đó là: Sử dụng tài nguyên và năng lượng hiệu quả; giảm thiểu chất thải và phát thải carbon; xây dựng cộng sinh công nghiệp; đảm bảo phát triển bền vững. KCN dự kiến tạo việc làm cho khoảng 35.000 lao động. Còn KCN Bàu Bàng mở rộng giai đoạn 2 bổ sung 380 ha quỹ đất sạch liền kề KCN hiện hữu, mang đến hạ tầng đồng bộ và hiện đại, sẵn sàng phục vụ các nhà đầu tư sản xuất công nghiệp quy mô lớn và thân thiện với môi trường.
Đến dự buổi lễ khởi công này, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính cho biết, khu công nghiệp thế hệ mới, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0, tích hợp công nghệ số và ưu tiên các ngành công nghệ cao, thân thiện với môi trường. Đây là một mô hình kiểu mẫu, đáng để các tỉnh, thành phố trên cả nước học hỏi và nhân rộng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế xanh, bền vững của Việt Nam. Mô hình này không chỉ đảm bảo nguồn điện ổn định, liên tục cho các nhà đầu tư mà còn giảm phụ thuộc vào lưới điện truyền thống, góp phần quan trọng vào cam kết quốc gia về chống biến đổi khí hậu.
Thời điểm sáp nhập vào TP Hồ Chí Minh, tỉnh Bình Dương cũ có 29 KCN, trong đó 28 khu đã hoạt động, đạt tỷ lệ lấp đầy 93,77%; thu hút 4.342 dự án FDI với tổng vốn hơn 41 tỷ USD, đứng thứ hai cả nước. Tuy nhiên, địa phương này cũng đối mặt thách thức giảm phát thải khí nhà kính; lượng khí thải đạt 14,192 triệu tấn CO2/năm, chủ yếu từ năng lượng và giao thông.
Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ cũng đã đề ra 30 danh mục là các nhiệm vụ triển khai thực hiện chương trình chuyển đổi xanh trong các KCN hướng tới phát triển bền vững, giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Trong đó, tập trung triển khai hỗ trợ ứng dụng khoa học, kỹ thuật, chuyển giao công nghệ để doanh nghiệp trong KCN cải tiến quy trình quản lý và vận hành, đổi mới công nghệ sản xuất để giảm các nguồn gây ô nhiễm, tái sử dụng nguyên liệu, vật liệu, nước, năng lượng, chất thải, phế liệu, sử dụng hiệu quả tài nguyên. Đến năm 2030, phấn đấu có 3 KCN hiện hữu được cấp giấy chứng nhận KCN sinh thái; 2 KCN mới (ngay từ giai đoạn quy hoạch xây dựng) được cấp giấy chứng nhận khu công nghiệp sinh thái; có 50% doanh nghiệp trong khu công nghiệp được cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp sinh thái. Ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet vạn vật (IoT) để giảm tiêu hao nguyên liệu, tối ưu hóa sản xuất tại các nhà máy trong KCN; kinh tế tuần hoàn vào chuyển đổi xanh trong KCN nhằm giảm phát thải khí nhà kính hướng tới phát triển bền vững.
Để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh yêu cầu các sở, ngành cần phải tư duy "vượt khung" bằng sự linh hoạt, mạnh dạn đổi mới cách làm, tận dụng cộng nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số để tham mưu tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ chế, chính sách, quy định pháp lý nhằm giải phóng nguồn lực xã hội cho đầu tư xanh, đặc biệt là các dự án năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn. Đồng thời phải xem khoa học công nghệ là động lực dẫn dắt. Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo định hình để khẳng định được vai trò hạt nhân, tạo xung lực mới, khí thế mới trong toàn xã hội về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, hướng tới phát triển bền vững.
Thành phố sẽ ưu tiên nguồn lực cho các trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế (CoE), các start-up phát triển giải pháp công nghệ trong lĩnh vực môi trường, năng lượng và vật liệu mới… Vấn đề cốt lõi khác là nhận thức của người dân phải là nền tảng. Bởi chuyển đổi xanh phải bắt đầu từ những công dân, những cộng đồng dân cư với thói quen tiêu dùng bền vững, lối sống thân thiện môi trường…