Điện ảnh Việt Nam 2006: Chuông mãi không ngân
Ai đó nói, đem phim dự liên hoan phim là đem chuông đi đánh nước người. Nhưng đã đến lúc chúng ta cần nghĩ đến điều sâu xa hơn, rằng cần đem cái chuông nào đi và đánh ở những nơi nào. Bởi nếu không, chúng ta đã bỏ tiền của và công sức vào những việc làm không hiệu quả. Để rồi chuông ngàn năm đem đánh mà danh tiếng mãi không ngân vang...
Có thật nhiều câu chuyện không bình thường từ những chuyến đi nước ngoài của các nghệ sỹ điện ảnh. Dự liên hoan phim, dự chợ phim... tất cả các chuyến đi đều thành công tốt đẹp và diễn viên được ca ngợi, phim tạo được dấu ấn. Để rồi không một giải thưởng lớn nào được đem về. Cũng không có liên hoan phim lớn nào có tên phim Việt
Vậy nhưng khi về nước, các nghệ sỹ đã tự ve vuốt bản thân mình bằng những câu chữ đao to búa lớn và ngọt ngào hơn bao giờ hết. Một số nhà báo vì quá yêu... nghệ sỹ nên cũng không ngần ngại làm phương tiện cho các nghệ sỹ tự tung hô mình và tác phẩm của mình.
Người ta từng nhớ rằng, điện ảnh thể thao từng có một vụ "giải thưởng quốc tế" không có trong thực tế, gây ra không biết bao nhiêu chuyện bi hài trên báo chí. Hay mới đây, sự việc diễn viên Minh Tiệp trả lời báo chí rằng, anh có tên trong danh sách đề cử 10 diễn viên trình diễn xuất sắc nhất của Liên hoan phim Bách Hoa - Kim Kê (Trung Quốc) cũng đã tạo nên những giai thoại cười ra nước mắt.
Minh Tiệp là lựa chọn muộn màng của đạo diễn Bùi Tuấn Dũng và Lý Vỹ trong "Hà Nội, Hà Nội". Sau khi bộ phim này đóng máy, đạo diễn Bùi Tuấn Dũng đã không có phát biểu gì về diễn xuất của Minh Tiệp. Nhưng khi được hỏi, tại sao anh không chọn Minh Tiệp cho bộ phim "Vũ điệu tử thần" của mình thì Bùi Tuấn Dũng nói rằng, phim của anh cần những diễn viên làm việc chuyên nghiệp và Minh Tiệp không phải là lựa chọn số một. Nói ra điều đó để thấy rằng, Minh Tiệp diễn xuất không quá xuất sắc ngay cả trong mắt các đạo diễn trong nước.
Thế nên, việc anh có tên trong đề cử 10 diễn viên xuất sắc của giải Kim Kê cũng làm không ít người ngạc nhiên, ngay cả ông Hà Phạm Phú, người đi trong đoàn. Ông Phú có đưa ra những văn bản chính thức từ Ban tổ chức liên hoan phim để chứng minh rằng không có tên Minh Tiệp trong bất cứ đề cử nào. Lúc đó, Minh Tiệp lại đính chính rằng, không phải anh được đề cử đó mà là đề cử "10 diễn viên được bình chọn diễn xuất hay nhất". Minh Tiệp vẫn khẳng định, anh nghe thông tin đó từ cô bạn gái Can Đình Đình.
"Ở Trung Quốc, việc đề cử cho diễn viên riêng và đề cử cho phim lại là chuyện khác" - Minh Tiệp giải thích. Nhưng bộ phim "Hà Nội, Hà Nội" mà Minh Tiệp tham gia không dự giải, chỉ là chiếu trong liên hoan phim này, nên việc anh được đưa vào đề cử diễn xuất xuất sắc là điều hơi khó hiểu. Khi được hỏi anh có xin lỗi công chúng vì sự nhầm lẫn này không thì Minh Tiệp nói rằng anh đã chính thức nghe thấy và không việc gì phải xin lỗi! Việc phát ngôn với báo chí chỉ từ việc nghe loáng thoáng thông tin từ đâu đó để gây hiểu nhầm đã cho thấy một thái độ nóng vội với danh tiếng của diễn viên trẻ này.
Nhưng Minh Tiệp chỉ là một ví dụ. Còn không ít nghệ sỹ khác khi nghe thông tin từ phía nước ngoài, do hạn chế về ngoại ngữ nên đã không hiểu được mình có gì và được gì. Rất nhiều thông tin từ một liên hoan phim nhưng lại được hai nghệ sỹ cùng đoàn kể trái ngược nhau. Và không ít người đã không hiểu (hoặc cố tình không hiểu) ý nghĩa những nhận định và sự kiện từ các liên hoan phim, khi về nước đã tung hỏa mù với công chúng. Họ đưa những điều đó ra như một bằng chứng rằng, phim của mình kén khán giả. Chỉ có những công chúng có văn hoá (như người nước ngoài?!) mới có thể hiểu được và đánh giá cao mà thôi!
Một nhà văn (xin giấu tên) kể rằng, trong một chuyến đi, tình cờ anh gặp được buổi chiếu phim Việt
Thế rồi, sau chuyến đi, về nước anh mới đọc báo và rất bất ngờ trước nhận định của vị đạo diễn nọ. Tốt đẹp, thành công, ấn tượng và hàng trăm mỹ từ khác được thêu ren cho tác phẩm của đạo diễn - tác phẩm thê thảm ngay trong các rạp chiếu Việt
Có lẽ chỉ có ở Việt Nam mới có tình trạng 5 năm 2 kỳ liên hoan phim, hầu hết các phim sản xuất đều nhằm đưa dự giải và không ít phim làm ra để dự liên hoan phim rồi cất vào kho. Thế nên cái từ "liên hoan phim quốc tế" bỗng chốc trở nên "hoành tráng" và tạo nên một giá trị mới cho một bộ phim nào đó.--PageBreak--
Thử làm một ví dụ, "Chuyện của Pao" đăng quang "Cánh diều vàng 2005" và ngay sau đó Ngô Quang Hải đã đưa bộ phim đi dự rất nhiều liên hoan phim và cũng nhận được một số giải thưởng nho nhỏ. Nhưng ngay tại Việt Nam, theo Fafilm, bộ phim này chỉ đạt trung bình 97 người xem trong một buổi chiếu, thậm chí có buổi chỉ có 6 vé và suất chiếu đã không thực hiện được. Nhưng thông tin về nó tại các LHP và tour chiếu tại Mỹ vẫn được cập nhật liên tục.
Thêm một giải thưởng là thêm một lần báo chí hoan hỉ. Nhưng thực tế, "Chuyện của Pao" chỉ là chuyện của Pao, không thể nào lớn lên được, dù nó có tham dự bao nhiêu liên hoan phim đi nữa. Cho nên bao nhiêu lời hoa mỹ về một sản phẩm không mới lạ cũng sẽ chỉ làm khán giả thêm nặng nề trong định kiến: phim Việt chỉ hay trên báo mà thôi.
Đạo diễn Lê Hoàng chua chát nói rằng, ngày nào mà trên thế giới này lại chẳng có một liên hoan phim quốc tế? Thậm chí, một tài liệu thống kê chưa đầy đủ cho rằng, không dưới 1.000 LHP trên thế giới tổ chức không theo mùa vụ nào mỗi năm. Vậy thì phim Việt
Cần phải khẳng định rằng, Việt
Đến bây giờ công chúng sẽ cười khẩy vào các "chiêu" cũ kỹ của các đạo diễn khi đi dự một liên hoan phim nhỏ bé xa lạ nào đó về và được một số nhà báo "cánh hẩu" tung hô, kiểu như "phim được công chúng đón nhận nồng nhiệt, khán giả chật kín rạp, nhiều người ở lại để trao đổi với nhà làm phim". Hay "Nhiều vị giám khảo đã không tiếc lời khen ngợi, cho rằng Việt
Điều đáng nói hơn, là điện ảnh trước hết, cần tìm sự đồng cảm của người xem trong nước chứ không phải đem đi làm những cái chuông rỗng vô nghĩa. Chúng ta đem tiền tỉ đóng thuế của dân ra làm phim, trước hết phải để phục vụ họ. Còn nếu phim không tìm được sự chia sẻ của họ, nghĩa là đã thất bại. Còn giải thưởng giống như một thứ trang sức của phim chứ người xem thực sự không có lợi gì.
Việc đem phim đi dự các liên hoan phim cũng là điều bình thường. Nhưng cũng không nên coi đó là cách quảng bá phim Việt
Điềm tĩnh hơn, nhà phê bình Ngô Phương Lan, người nhiều năm gắn bó với phim Việt thừa nhận, phim Việt chưa bao giờ nằm trong Top những phim dự giải hay bình chọn của các liên hoan phim lớn như Cannes, Berlin, Venice... hoặc Oscar, những giải thưởng mà bất cứ nhà làm phim nào trên thế giới đều mơ ước, mà chủ yếu là dự các liên hoan phim nhỏ lẻ.
Cần hiểu rằng, liên hoan phim quốc tế thực ra là sinh hoạt bình thường của điện ảnh. Và dường như năm nào cũng có các liên hoan phim mới ra đời. Nhưng chỉ có những LHP có được sức mạnh tiềm ẩn, có bản sắc riêng mới có sức sống. Ngoài ra, hiện nay cũng có một số liên hoan phim khu vực châu Á được chú ý như
Phim Việt
Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng, muốn tìm được sự đồng cảm của người nước ngoài, muốn phim mang sức sống quốc tế, cần có được ý tưởng độc đáo và tìm được ngôn ngữ điện ảnh chung với điện ảnh thế giới đương đại. Điều này lý giải vì sao rất nhiều phim Việt