Thi ca Cần Thơ và một cuộc điểm danh thú vị

Thời gian qua mặc dầu chưa tương ứng với sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế nhưng văn học nghệ thuật, trong đó có thi ca, đã có những dấu ấn đáng ghi nhận mà Cuộc thi Sáng tác thơ năm 2025 do Hội Nhà văn Cần Thơ tổ chức như một cuộc điểm danh thú vị về đội ngũ...

Cần Thơ từng sản sinh và hội tụ nhiều tài năng văn học. Vào cuối thế kỷ XIX đầu XX, ở đây xuất hiện những nhà Nho yêu nước đồng thời cũng là những nhà thơ danh tiếng như Bùi Hữu Nghĩa, Phan Văn Trị, Lê Quang Chiểu. Trước và sau ngày đất nước hòa bình thống nhất năm 1975, Cần Thơ có những tên tuổi đáng chú ý như: Lê Chí, Trần Thanh Giao, Nguyễn Bá, Phù Sa Lộc, Võ Minh Đường, Trúc Linh Lan, Lê Xuân, Nguyễn Thanh, Huỳnh Duy Lộc, Nguyễn Thị Thanh Huệ và sau nữa là những Nhật Hồng, Nguyễn Trung Nguyên, Cao Thanh Mai, Đặng Hoàng Thám, Nguyễn Kim Thanh, Nguyễn Lam Điền, Nguyễn An Bình, Dũng Trần, Nắng Xuân, Nguyễn Thị Thanh Ngọc, Huyền Văn,…

Đặc biệt, vào cuối thế kỷ XX đầu XXI, ngoài những người sinh trưởng ở Cần Thơ thì có nhiều bạn trẻ về đây sinh sống, làm việc, học tập lập nghiệp nên hình thành một đội ngũ sáng tác mới hùng hậu cho văn học Tây Đô như: Hồ Kiên Giang, Huệ Thi, Bảo Bình, Nguyễn Hoàng Viện, Nguyễn Minh Ca, Tạ Đức Tú, Hoàng Khánh Duy, Phan Duy, Khét, Phát Dương, Kim Nhiên, Huỳnh Ngọc Huy Tùng, Lưu Gia Kiệt, Minh Ngọc,…

Có bạn đã xuất bản nhiều đầu sách, được nhận các giải thưởng trung ương và địa phương. Có bạn mới chập chững bước vào con đường văn chương nhưng thể hiện được phẩm chất sáng tạo và sự nhiệt huyết chân thành. Nhiều bạn không lập thân bằng văn chương nhưng xem trang viết như người bạn tri âm để giãi bày, cứu cánh, lan tỏa những vẻ đẹp từ đời sống bộn bề phức tạp.

Vừa qua, nằm trong chuỗi hoạt động tổng kết 50 năm nền văn học nghệ thuật Việt Nam, Hội Nhà văn Cần Thơ đã tổ chức Cuộc thi Sáng tác thơ 2025 dành riêng cho người Cần Thơ. Với thời gian diễn ra chỉ trong vòng một tháng, đề tài giới hạn, nhưng ban tổ chức đã nhận 104 bài thơ của 34 tác giả gửi về tham dự, từ đó chọn ra 18 tác phẩm vào chung khảo và 11 tác phẩm của 10 tác giả được trao giải. Một cuộc thi marathon hiếm có về thơ nhưng đã thu về những thành quả tích cực.

Có thể nói Cuộc thi Sáng tác thơ 2025 là cuộc điểm danh thú vị về đội ngũ đang còn sáng tác sung sức của thành phố. Ngoài những bậc lão thành và những thành viên gạo cội trong ban tổ chức, ban giám khảo thì hầu hết những cây bút thơ còn lại đều nhiệt tình tham gia hưởng ứng cuộc thi, nhất là các cây bút trẻ giàu tiềm năng. Tất nhiên, một cuộc thi ngắn như vậy chưa thể phản ánh đầy đủ diện mạo đời sống sáng tác thi ca của Cần Thơ và từng gương mặt thơ cụ thể, nhưng phần nào cũng cho thấy sự phong phú về đội ngũ, năng lực sáng tạo của các cá nhân và niềm hy vọng mở ra cho những vẻ đẹp ở phía trước.

Đại diện cho thế hệ trên dưới thất tuần tham gia và đoạt giải cuộc thi là các nhà thơ Đặng Hoàng Thám, Nhật Hồng, Nguyễn An Bình và Sáu Nghệ. Là cây bút đa năng, viết nhiều thể loại và xuất bản nhiều đầu sách, Đặng Hoàng Thám vẫn da diết với thi ca. Thường xuất hiện trên báo chí với những bài thơ ngắn vần điệu nhịp nhàng, nhưng lần này với bài thơ dài hơi "Bên dòng sông Hậu" được trao giải nhì, Đặng Hoàng Thám cho thấy một sự bứt phá ngoạn mục về tư duy thơ lẫn sự thẩm thấu kiến văn về hành trình cha ông khẩn hoang mở cõi và giữ nước:

Tôi đứng trên cầu dây văng
Mênh mang hùng tráng Cửu Long Giang
Như thấy thuở tiền nhân đi mở đất
Về phương Nam
Có nhớ Huyền Trân thuở ấy?
Rưng rưng nước mắt theo chồng!

Sông Hậu ơi
Có thương người trung liệt
Chống Tây cãi lệnh triều đình
Những Trương Định, Thủ Khoa Huân tuẫn tiết
Những Nguyễn Trung Trực, Trần Văn Thành, Thiên Hộ Võ Duy Dương…
Đánh Tây tới cùng!

Cũng đa năng như Đặng Hoàng Thám, những năm gần đây Nhật Hồng liên tục xuất bản các tập văn xuôi, nhưng ông lại bất ngờ đoạt giải ba cuộc thi với bài "Nắng tháng tư" mang tính đồng hiện giữa chiến tranh và hòa bình.

Anh đưa em qua những cánh đồng lúa chín
Mùi thơm rơm rạ với bếp cơm chiều
Bàn tay mẹ tiễn con bàn tay vuốt khói
Cho ấm đêm dài trong cảnh quạnh hiu

Nhẹ nhàng, tinh tế mà sâu sắc. Chiến tranh đi qua nhưng nỗi đau quạnh hiu vẫn còn giữa vui tươi sum họp. Cùng được nhận giải ba như Nhật Hồng là Nguyễn An Bình với bài thơ "Bản tình ca phương Nam" đầy sống động về "Người đồng bằng lòng hào sảng trắng trong/ Mỗi cây đước cây bần cũng làm nên lịch sử". Và rồi khi đất nước hòa bình, mỗi mùa xuân đến:

Ly rượu đế em ơi xóm làng vui như hội
Lại thơm lừng nồi bánh chưng bánh tét cuối năm
Câu vọng cổ xuồng xề ngọt theo nhịp song loan
Ai đó vỗ mạn thuyền hát bài tình ca châu thổ.

Kế thừa lớp nhà thơ đi trước, các cây bút trẻ Huệ Thi, Phan Duy, Khét, Lư Gia Kiệt (Lư Giang) và Minh Ngọc được trao giải cuộc thi chứng tỏ Cần Thơ đang có đội ngũ sáng tác giàu tiềm năng. Trong đó, Huệ Thi với bài thơ "Cảm ơn đất nước hòa bình" đã được trao giải nhất. Trong 8 tập thơ của Huệ Thi đã xuất bản, tình yêu là đề tài chủ đạo trong thơ người phụ nữ trẻ gốc Quảng đa năng, đa cảm và đa đoan, nhưng quê hương đất nước cũng là mạch nguồn cảm hứng lặng lẽ trong thơ Huệ Thi với những trăn trở, day dứt và lòng biết ơn sâu nặng trước "cái giá của hòa bình là vạn vạn hy sinh":

Con sinh ra không còn cảnh đưa pháo qua sông
Nghe bà hát khúc à ơi ngày nuôi quân đánh giặc
Đêm trở gió giữa hầm sâu vẫn một đời son sắt
Năm mươi năm rồi, giai điệu vẫn âm vang.

Ý thức công dân của Huệ Thi làm ấm lòng những người đã ngã xuống. Đó cũng là ý thức trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với cha anh. Có hai cây bút xuất hiện gần như cùng lúc với Huệ Thi là Phan Duy (giải ba) và Khét (giải khuyến khích). Bài thơ "Chiều phương Nam" của Phan Duy được trao giải ba tái hiện hình ảnh đời thương hồ trong một bức tranh sinh động lạ thường của tình yêu lứa đôi giản dị thanh bần:

Theo con nước xuôi dòng về phương Nam
đời thương hồ
chiếc ghe là vốn liếng
từng bông lục bình tim tím
cây bẹo chòng chành máng cả mặt trời lên

Một trong những dấu ấn thành công Cuộc thi Sáng tác thơ 2025 của Cần Thơ là sự tham gia của nhiều cây bút sinh viên, trong đó có hai tác giả đoạt giải là Lư Gia Kiệt (bút danh Lư Giang, giải nhì) và Minh Ngọc (giải khuyến khích). Họ là sự bổ sung quan trọng vào đội ngũ sáng tác không chỉ của thành phố mà cả Đồng bằng sông Cửu Long. Đặc biệt, Lư Gia Kiệt với bài thơ "Lời sông Cần Thơ" được trao giải nhì đầy thuyết phục. Từ những trang viết đầu tay đã cho thấy sự chắt chiu về kiến văn, cảm xúc, lập tứ, thi ảnh, hình tượng thơ và phương cách diễn ngôn của một cây bút mới có thể tiến xa.

Năm mươi năm, một dòng trôi lặng lẽ
Sông vẫn kể chuyện xưa với lúa vàng
Từ vết thương hóa thành bông hoa nhỏ
Nở dịu dàng trên ngực đất miên man
Tôi lắng nghe tiếng phù sa thầm gọi
Trong câu hò, lời ru của mẹ tôi
Mỗi ánh mắt quê hương là ngọn khói
Bay lên trời từ ký ức không nguôi…