Vua Trần Nhân Tông và sách lược ngoại giao “cây tre”

14:28 24/09/2023

Sách lược ngoại giao “cây tre”, thực ra là sách lược ngoại giao “Nội cương ngoại nhu” (Trong cứng, ngoài mềm) rất khôn khéo của nước ta, vốn đã có từ thời Triệu Vũ Đế, vua nước NAM VIỆT lãnh đạo các tộc Bách Việt, khi phải đối diện với người láng giềng “to béo” hơn ta.

Các vua nhà Trần nước Đại Việt đã tiếp thu và thực hiện rất thành công sách lược ngoại giao đặc sắc, để giữ vững hòa hiếu và độc lập của đất nước mình. Bài thơ “Tiến sứ Bắc Ma Hợp, Kiều nguyên Lãng” của vua Trần Nhân Tông là một trong rất nhiều những bài thơ tiếp sứ, tiễn sứ của người xưa.

tiễn sứ 1.jpg -0
Tiễn sứ.

TỐNG BẮC SỨ MA HỢP, KIỀU NGUYÊN LÃNG

Thiều tinh lưỡng điểm chiếu thiên Nam,
Quang dẫn thai triền dạ nhiễu tam.
Thượng quốc ân thâm tình dị cảm,
Tiểu bang tục bạc lễ đa tàm.
Tiết lăng chướng vụ thân vô dạng,
Tiên phất xuân phong mã hữu tham.
Đỉnh ngữ nguyên ôn Trung Thống chiếu,
Miễn giao ưu quốc mỗi như đàm.

Dịch nghĩa:

TIỄN BẮC SỨ MA HỢP, KIỀU NGUYÊN LÃNG

Hai ngôi sao sứ thần chiếu xuống trời Nam,
Ánh sáng dẫn theo cung độ mỗi đêm chiếu quanh ba vòng.
Ơn thượng quốc sâu sắc dễ cảm tình người,
Phong tục nước nhỏ đơn giản, thẹn lễ nghi có phần sơ suất.
Cờ tiết mao vượt qua lam chướng, ngài vẫn bình an.
Ngọn roi quất trong gió xuân, ngựa có ngựa kèm.
Xin hãy ôn lại lời nói “chuông vạc” trong tờ chiếu năm Trung Thống,
Để tránh cho nhau khỏi mối phiền “lo nước” luôn luôn nung nấu trong lòng.

Dịch thơ:

Hai ngôi sao chiếu trời Nam,
Theo cung độ, sáng muôn vàn ánh sao.
Cảm tình thượng quốc ơn sâu,
Nước Nam tục đạm, lễ hầu thẹn ghê.
Bình an cờ tiết quay về,
Gió xuân phơi phới, ngựa quê tiễn ngài.
Nhớ năm Trung Thống đừng sai,
Để xua đi những đêm dài nấu nung!

                (VŨ BÌNH LỤC dịch)

Sách "An Nam chí lược" của Lê Tắc có chép việc vua nhà Nguyên sai quan Thượng thư Ma-cáp-ma (Ma Hợp) và quan Thị lang bộ Lễ Kiều Tông Lượng (Kiều Nguyên Lãng) mang chiếu thư sang nước ta, chỉ dụ vua nhà Trần cứ theo lệ 3 năm sang “Thượng quốc” cống một lần, nhà Nguyên sẽ không sai sứ sang nữa. Đó là năm 1301. Bài thơ này vua Trần Nhân Tông viết nhân dịp tiếp sứ thần trong bữa tiệc tiễn đưa sứ thần nhà Nguyên năm ấy.

Bài thơ nhìn chung vẫn chỉ là ngôn ngữ xã giao như chúng ta vẫn thường thấy. Tác giả ca tụng hai vị sứ thần “thượng quốc”, tài đức sáng như sao Khuê, sao Đẩu, chiếu rọi khắp nhân gian. Chưa hết, tác giả lại còn kể lại cái “ơn sâu” của thượng quốc đối với nước Đại Việt nhỏ bé, đồng thời khiêm nhường vì “nước nhỏ lễ mọn”. Mừng hai vị sứ thần đường xa vạn dặm vẫn bình an với cỗ xe ba ngựa kéo oai phong. Thực ra, “xe có ngựa kèm” chính là xe ba ngựa kéo, có hai con ngựa kèm hai bên, chỉ dành cho những quan chức quý tộc cao cấp.

Tinh thần chủ đạo của bài thơ thể hiện ở hai câu cuối. Vua Trần Nhân Tông chân thành nói với hai vị sứ thần nhà Nguyên, rằng:

Xin (các ngài) hãy ôn lại lời nói “chuông vạc” trong tờ chiếu năm Trung Thống,
Để tránh cho nhau khỏi mối phiền “lo nước” luôn luôn nung nấu trong lòng.

Lời “chuông vạc” là gì vậy? Đó chính là lời nói hết sức hệ trọng, có quan hệ đến vận mệnh quốc gia. Xưa đã có câu: “Nhất ngôn cửu đỉnh” (Một lời nói nặng hơn chín vạc). Vua Trần Nhân Tông khôn khéo nhắc nhở hai vị sứ thần thượng quốc, rằng các vị nhớ giùm cho lời nói của ngài Hốt Tất Liệt từng nói, vào năm Trung Thống nhà Nguyên (1260-1263). Thế là sao?

Theo sách "Đại Việt sử ký toàn thư", tháng 6 năm Trung Thống thứ 2 (1261), nhà Nguyên sai sứ sang dụ vua Trần, đại ý, các phong tục và quy chế về mũ áo cho các quan, nước ta được theo lệ cũ của mình mà sử dụng. Nhà Nguyên cũng đã răn bảo các viên tướng ở Vân Nam không được đem binh lấn cướp vùng biên giới và quấy nhiễu nhân dân nước ta nữa.

Nhắc lại việc này, vua Trần Nhân Tông muốn nhắc nhở hai vị sứ thần thượng quốc hãy nên nhớ nội dung tờ chiếu của ngài Hốt Tất Liệt, xem đó là lời nói có giá trị “Nhất ngôn cửu đỉnh” không thể bỏ qua. Người quân tử chính danh, tất phải hiểu biết ý nghĩa của lòng trung tín. Như thế, là để “tránh cho nhau khỏi mối phiền “lo nước” luôn luôn nung đốt trong lòng.

Cũng nên biết rằng, sau khi đánh bại giặc Nguyên Mông, triều Trần đã thực hiện sách lược ngoại giao “nội cương ngoại nhu” rất tài tình. Mong mỏi thế là rất chân tình. Còn như Hốt Tất Liệt có chịu “buông tha” cho nước Đại Việt nhỏ bé mà “ương ngạnh” hay không, phải chờ xem đã!

Khiêm nhường, mềm dẻo, tình lý buộc chặt vào nhau đầy sức thuyết phục, đó chính là giá trị căn cốt của bài thơ này!

Vũ Bình Lục

Tiếp tục điều tra mở rộng chuyên án ma túy cần sa trên không gian mạng, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Ninh đã khởi tố, bắt giữ tổng số 26 đối tượng trong đường dây với số lượng ma túy cần sa mua bán, tiêu thụ đặc biệt lớn.

Ngày 21/6, Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị lấy ý kiến về Nghị định quy định cơ chế, chính sách hợp tác công - tư trong khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chủ trì hội nghị. Dự kiến khi được thông qua, đây sẽ là cơ sở pháp lý hết sức quan trọng trong hợp tác công - tư, động lực mới cho phát triển KHCN quốc gia.

Từ công tác quản lý địa bàn, quản lý đối tượng ma túy trên địa bàn tỉnh, lực lượng CSĐT tội phạm về ma túy Công an tỉnh Quảng Ninh đã phát hiện và triệt phá một đường dây vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy liên tỉnh, xuyên quốc gia. Đường dây này tổ chức vận chuyển ma túy tổng hợp từ biên giới Lào đến Kon Tum rồi về Quảng Ninh tiêu thụ.

Liên quan đến vụ việc hàng loạt bao bì chai nước mắm mang nhãn hiệu “Chắt cá cơm”, “Cá cơm vàng”, “Thơm ngon tinh khiết”, trên các bao bì có ghi rõ nơi sản xuất tại tỉnh Thanh Hóa bị vứt bỏ tại xã Tam Thái, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam, gây dư luận không tốt và ảnh hưởng đến uy tín sản phẩm nước mắm truyền thống của địa phương, Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh Thanh Hóa đã nhanh chóng vào cuộc, tiến hành kiểm tra, xác minh làm rõ vụ việc…

Hội Báo toàn quốc năm 2025 với chủ đề "Báo chí Việt Nam Trung thành, Sáng tạo, Bản lĩnh, Đổi mới vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” đã chính thức bế mạc tại Hà Nội vào chiều 21/6. Hội Báo không chỉ là ngày hội lớn của giới báo chí cả nước mà còn là dịp để những người làm báo cùng ôn lại truyền thống vẻ vang, tự hào; tôn vinh xứng đáng những thành quả, đóng góp và sự hy sinh thầm lặng của người làm báo trong suốt một thế kỷ.

Ngày 21/6, tại Đồng Nai, Trường Cao đẳng ANND I (Bộ Công an) đã tổ chức Chung kết cuộc thi “Hùng biện Tiếng Việt” lần thứ II cho học viên là cán bộ Bộ nội vụ Vương quốc Campuchia và tổ chức Lễ bế giảng khóa Q3TC – Khóa Đào tạo Trung cấp, Ngành Trinh sát an ninh cho cán bộ Bộ nội vụ Vương quốc Campuchia, niên khóa 2023-2025.

Từ ngày 1/7/2025, cá nhân là người Việt Nam được cấp số định danh cá nhân theo quy định của pháp luật về căn cước công dân thuộc trường hợp sử dụng số định danh cá nhân thay cho mã số thuế. Đồng thời, số định danh cá nhân của người đại diện hộ gia đình, đại diện hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh cũng được sử dụng thay cho mã số thuế của hộ gia đình, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đó.

Từ trưa 20/6 đến sáng 21/6, trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên có mưa lớn diện rộng, nước ở các sông dâng cao, nhiều khu vực trũng thấp đã bị ngập úng, một số điểm có nguy cơ sạt lở. Trước tình hình trên, Công an tỉnh Thái Nguyên đã triển khai các biện pháp để ứng phó với ngập úng, sạt lở.

Liên quan vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra trên cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi làm 2 người tử vong tại chỗ và nhiều người bị thương, ngày 21/6, Đại tá Nguyễn Hà Lai, Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Nam cho biết, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh đã tạm giữ hình sự tài xế xe container; đồng thời tiếp tục củng cố hồ sơ để xử lý theo quy định.

Sáng 21/6, tại Cung Thể thao Quần Ngựa (Hà Nội), Đại sứ Ấn Độ tại Việt Nam Sandeep Arya đã cùng với các nhà ngoại giao, thành viên liên đoàn Yoga, các câu lạc bộ và cá nhân tập luyện Yoga tham gia buổi đồng diễn quy mô lớn dành cho những người yêu mến Yoga.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.