Hàng triệu phụ nữ đang dùng kem độc hại làm da trắng
Pereira hy vọng có làn da mịn đẹp. Shiroma kể: "Nhưng một tuần sau khi bôi kem, da mặt tôi bị bạc đi. Da tôi bị cháy, chứ không hề có màu sáng ra". Vì sự cố đó, người phụ nữ 31 tuổi đã phải bỏ tiền ra chữa trị da thay cho việc tập trung vào lo khách khứa, mua sắm cho đám cưới.
Kem trắng da mà Shiroma nhận được từ tiệm sắc đẹp kia không nằm trong danh sách dược phẩm, mỹ phẩm được chính quyền Sri Lanka thông qua. Đó là loại hàng nhập khẩu bất hợp pháp, bán ngoài chợ đen. Một năm sau khi bôi loại kem đó, các vết đen vẫn còn trên cổ và gáy của người dùng.
| Nhiều phụ nữ Ấn Độ sẵn sàng bỏ tiền ra cho dịch vụ làm trắng da - ảnh chụp từ một salon sắc đẹp ở New Dehli. |
Sau khi nhận được nhiều khiếu nại, nhà chức trách Sri Lanka hiện nay tìm cách truy bắt, phạt bất cứ ai bán các loại kem trắng da không theo chuẩn y tế. Nhưng đây không chỉ là vấn đề của Sri Lanka. Hàng triệu người, nhất là phụ nữ ở châu Á và châu Phi đang tìm mọi cách để có làn da sáng hơn.
Công nghệ làm trắng da trên toàn cầu ước tính là khoảng 4,8 tỷ USD năm 2017 và sẽ tăng gấp đôi lên 8,9 tỷ năm 2027. Nhu cầu lớn đến từ giới trung lưu châu Á và châu Phi. Các sản phẩm ăn khách bao gồm xà phòng, kem, thuốc viên, thậm chí cả thuốc tiêm nhằm làm giảm việc sản xuất sắc tố melanin.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 4/10 phụ nữ ở châu Phi dùng sản phẩm trắng da. Ở châu Phi, Nigeria đứng đầu danh sách với 77% phụ nữ dùng kem trắng da, tiếp theo là Togo (59%) và Cộng hòa Nam Phi (35%). Ở châu Á, 61% phụ nữ Ấn Độ và 40% phụ nữ Trung Quốc dùng các sản phẩm làm trắng da.
Nhu cầu của người tiêu dùng tăng lên thì thách thức cũng lên theo. Năm 2018, chính quyền Ghana cảnh báo phụ nữ có thai không nên dùng thuốc viên "trắng da" vì có chứa chất glutathione. Phụ nữ Ghana tin rằng uống thuốc sẽ làm làn da của con trong bụng mẹ cũng trắng lên. Nam Phi đã có luật khắt khe chống lại các loại sản phẩm "làm trắng da".
Gambia, Bờ Biển Ngà và gần đây là Rwanda đã cấm các loại thuốc làm trắng da có chứa hydroquinone, chất làm giảm sắc tố đen trong da nhưng cũng gây hại vĩnh viễn cho da người. Hội Da Anh quốc cho hay "các loại chất chứa hydroquinone chỉ an toàn và có tác dụng tốt khi dùng có chỉ dẫn của bác sĩ da liễu nhằm chữa trị các vùng da thiếu sắc tố". Hội này cũng nói một số sản phẩm làm trắng da có giá trị y tế. Nhưng Hội Da Anh quốc cũng nhấn mạnh "hiện chưa có phương pháp nào tổng thể để làm trắng da trên toàn cơ thể người".
Bác sĩ có thể ghi đơn để bạn mua sản phẩm làm trắng da nhằm chữa một số bệnh như melasma. Đây là bệnh ở người lớn, với các mảng màu nâu hoặc xám xuất hiện trên da, thường ở mặt. Phụ nữ có mang cũng dễ bị chứng này.
Người phát ngôn của Hội Da Anh quốc Alexandroff nói: "Bác sĩ chuyên khoa có thể giúp phục hồi da và có các loại kem chuyên dụng cho việc chữa trị đó. Vấn đề là đa số phụ nữ mua kem làm trắng da như mỹ phẩm, không theo chỉ dẫn y tế gì hết". WHO cảnh báo: "Chất làm trắng da có thủy ngân rất nguy hiểm cho sức khoẻ con người".
Thế nhưng, thủy ngân vẫn tiếp tục được đưa vào sản phẩm làm ở Trung Quốc, Cộng hòa Dominican, Lebanon, Mexico, Pakistan, Philippines, Thái Lan và cả Mỹ" - theo WHO. Sản phẩm có thủy ngân đúng là làm chậm lại quá trình hình thành sắc tố melanin nhưng Liên minh châu Âu (EU) và một số chính phủ châu Phi đã cấm mọi sản phẩm dùng cho da người có chứa thủy ngân.
Tuy thế, Mỹ, Canada và Philippines và một số quốc gia khác vẫn tiếp tục cho phép sản phẩm chứa thủy ngân nồng độ thấp. "Thủy ngân là chất độc", Alexandroff nói và dùng nó có thể gây ra các tác hại cho thận, gây mất màu da, giảm sức đề kháng của da và có thể gây bệnh tâm thần, trầm cảm.
Bác sĩ da liễu ở Mỹ, Shuai Xu, bình luận: "Thái độ của nhiều người rằng kem trắng da là an toàn đang gây ra rủi ro về y khoa. Chúng ta cần thực sự lo ngại về việc đó. Tôi rất ngạc nhiên khi thấy nhiều bệnh nhân cho tôi xem các loại kem mà họ mua không có đơn thuốc". Bác sĩ Xu giảng dạy ở Trường Y Feinberg và nghiên cứu về tác động xấu của các sản phẩm về da. Một số kem có chứa chất steroid có thể gây hại nếu bệnh nhân dùng không đúng.
Bác sĩ Xu yêu cầu có các tiêu chuẩn nghiêm khắc hơn để loại bỏ những sản phẩm nguy hại. "Ngành mỹ phẩm không được quản lý tốt như ngành dược phẩm. Các nhà sản xuất hàng đầu thì tránh dùng các chất độc hại, nhưng chúng ta gặp vấn đề khá nghiêm trọng với hàng nhập khẩu".
Thị trường hiện nay đầy các loại hàng giả và thật khó phát hiện. Nhà sản xuất cũng khó cạnh tranh với các băng đảng chuyên làm hàng giả. Bác sĩ Xu nhận định một số sản phẩm còn không ghi thành phẩm là gì. Ông cảnh báo về ham muốn tìm giải pháp nhanh chóng: "Đa số các sản phẩm thì an toàn nhưng nếu bạn mua các loại thuốc, kem làm trắng da cực mạnh thì phải cẩn thận".