Người di cư là những người khá giả?

• Nhói lòng hình ảnh "con đường chết chóc" của người di cư tới châu Âu
• Người di cư bị Mỹ trả về Mexico nguy cơ rơi vào vòng xoáy buôn người
• "Địa ngục trần gian" trong những trại giam giữ người di cư ở Libya

Chương trình Phát triển LHQ (UNDP) đã dành một cuộc khảo sát và công bố kết quả dưới tiêu đề "Hàng rào mở rộng: Tiếng nói của người di cư châu Phi bất thường đến châu Âu". Khoảng 3.000 người trưởng thành từ 43 quốc gia châu Phi đã được khảo sát. 

Cuộc khảo sát không bao gồm những người nói phải ra đi vì chiến tranh hoặc đàn áp chính trị. Các nhà nghiên cứu gặp họ sống trong các "thành phố lều" ở thị trấn Lepe của Tây Ban Nha, nơi họ sống trong nhà kính - hoặc trong các căn hộ cho thuê với vợ/chồng và con cái ở những nơi như Madrid, Rome và Frankfurt.

Những người nhập cư đến từ đâu?

Gần 3/4 (71%) những người nhập cư được khảo sát đến từ khu vực tương đối thịnh vượng và hòa bình ở Tây Phi, chủ yếu là Nigeria và Senegal. Ngoài ra, hầu hết người nhập cư được giáo dục tốt hơn so với những người đồng trang lứa ở quê nhà. 58% có việc làm thường xuyên ở nước họ hoặc đang theo đuổi một nền giáo dục trước khi họ đi châu Âu. 

Và thu nhập của họ cao hơn mức trung bình quốc gia. Họ đã kiếm được nhiều hơn đáng kể - nhiều hơn 60% - so với những người cùng đất nước của họ, và do đó tương đối khá giả. Tuy nhiên, một nửa trong số những người có thu nhập ổn định nói rằng thu nhập đó không đủ sống.

Đại đa số người di cư từ 20-29 tuổi khi họ lên đường đến châu Âu, và 1/4 trong số họ đã kết hôn hoặc tương tự. Khoảng 1/3 đàn ông và hơn một nửa số phụ nữ (58%) đã có một hoặc nhiều con. Vì vậy, các nhà nghiên cứu đã đi đến kết luận rằng di cư là một bước chỉ có thể thực hiện được khi người ta có những cải thiện kinh tế và xã hội đáng kể. Khi sự thịnh vượng tăng lên, người ta lại khao khát cơ hội mới và bắt tay vào cuộc hành trình của họ.

Những nhân tố quyết định đi hay ở

Một tỷ lệ lớn những người di cư tìm cách vào châu Âu để có việc làm và một nền giáo dục tốt. Nhưng tình hình kinh tế vẫn không thể chịu đựng được đối với nhiều người trong số họ. Không có gì đáng ngạc nhiên, 60% số người được hỏi trích dẫn công việc và khả năng gửi tiền về cho gia đình ở quê nhà là lý do quan trọng nhất để đến châu Âu.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng điều này gần như không bao giờ là lý do duy nhất. Gần như tất cả trong số họ chỉ ra 2 hoặc nhiều lý do - và thứ hạng của các yếu tố ảnh hưởng này rất thú vị. Lý do thứ hai thường được trích dẫn nhất - tức là sau khả năng kiếm tiền - là cho 26% số người được hỏi về "bối cảnh chính quyền/an ninh" nghèo nàn ở nước họ.

Châu Âu đã thiết lập một loạt các biện pháp bảo vệ biên giới gây khó khăn cho người di cư châu Phi vào lục địa này. Thực tế không có phương tiện pháp lý nào, ngoài việc theo đuổi các nghiên cứu hoặc tìm kiếm một công việc lương rất cao được sắp xếp trước. Do đó, hơn 1.000 người đã bị chết đuối vào năm 2019 trong khi cố gắng vượt Địa Trung Hải trên các tàu không an toàn. Và nhiều người đang chết khát ở Sahara, sa mạc mà những người di cư từ hầu hết các quốc gia châu Phi phải băng qua.

Hầu như tất cả những người di cư đã trải qua một hành trình khủng khiếp. Hơn một nửa biết điều đó, chính xác là 56% cho biết họ đã dự báo những nguy hiểm trong cuộc hành trình của họ. Tuy nhiên, hơn một nửa số đàn ông và 2/3 phụ nữ nói rằng những nguy hiểm của chuyến đi đến châu Âu tồi tệ hơn dự kiến. Điều này đặt ra câu hỏi: Điều gì sẽ ngăn cản họ thực hiện hành trình gian khổ, tốn kém và nguy hiểm này?

Các chiến dịch châu Âu đặc biệt quan tâm đến việc trả lời câu hỏi này, với mong muốn ngăn chặn người di cư ngay cả trước khi họ rời đi. Tuy nhiên, câu trả lời trên thực tế lại khiến họ thất vọng. Trả lời cho câu hỏi "Điều gì sẽ khiến bạn thay đổi suy nghĩ về việc đến châu Âu?", hầu hết những người được hỏi trả lời là "Không có gì". Câu trả lời phổ biến thứ hai là "hoàn cảnh kinh tế tại quê nhà được cải thiện".

Điều này cũng đáng kinh ngạc, vì cuộc sống ở châu Âu vô cùng khó khăn đối với những người di cư châu Phi buộc phải tìm ra một sự tồn tại bấp bênh vì họ là những người nhập cư bất hợp pháp. Bất chấp nguyện vọng của hầu hết người di cư để kiếm tiền và gửi về nước giúp đỡ gia đình, chỉ có số ít trong số họ có thể xoay sở để tham gia vào thị trường việc làm.

Điều này chủ yếu là vì hầu hết bị cấm làm việc. Mặc dù nghiên cứu cũng khảo sát những người di cư sống ở Đức hơn 10 năm, nhưng phần lớn (64%) cho biết họ không được phép làm việc tại nước sở tại. Những người có thể tìm một công việc thường là nhờ được đánh giá quá cao. 1/5 đàn ông làm nghề hái trái cây và hơn 1/3 phụ nữ có công việc liên quan đến dọn dẹp hoặc làm người giúp việc gia đình. Và nếu họ có thể kiếm được một công việc, mức lương trung bình của họ thường thấp hơn mức lương tối thiểu của các quốc gia sở tại.

Một yếu tố thúc đẩy quan trọng là hỗ trợ gia đình họ ở quê nhà, điều mà 78% người di cư làm việc ấn tượng có thể làm được - và họ gửi khá nhiều tiền về nhà như họ đã kiếm được trước đây ở nước họ. 

Mặc dù mức lương trung bình 1.020 đô la một tháng được tính toán bởi nghiên cứu này có vẻ xa xỉ với người thân ở quê nhà, nhưng điều này tất nhiên không phải là rất nhiều tiền với giá cả châu Âu. 

Nhưng các nhà nghiên cứu cũng tính toán rằng, khi được điều chỉnh theo sức mua, những người có thu nhập thấp ở châu Âu vẫn kiếm được nhiều tiền hơn so với ở nước họ.

Để có "vòng tuần hoàn di cư"

Từ góc độ châu Âu, tình hình nhà ở của người nhập cư là đáng báo động. Về mặt tích cực, gần 2/3 số người nhập cư trong giai đoạn 2005-2010 đã có thể ở trong căn hộ cho thuê, nhiều trong số đó được nhà nước trợ cấp. Nhưng, khoảng một thập kỷ sau khi họ đến, 1/6 vẫn sống trong một nơi trú ẩn hoặc lều trại. Và hơn 1/10 là vô gia cư.

Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc ở châu Âu gần như luôn luôn tấn công người nhập cư châu Phi một cách tồi tệ, vì họ dễ dàng bị nhận ra là người di cư. Trong 6 tháng trước các cuộc khảo sát, 13% là nạn nhân của một tội ác; trong đó hơn 50% bị mạt sát bằng lời nói và gần 30 % bị tấn công vật lý.

Nhưng dù gặp những khó khăn như vậy, hầu hết những người được hỏi vẫn thích sống ở châu Âu, ít nhất là về tình hình tài chính và an ninh cá nhân của họ. Gần như tất cả đều thấy rằng cuộc sống của họ tốt hơn về mặt này so với ở châu Phi. Tuy nhiên, họ gặp phải những khó khăn về tình cảm và xã hội, khiến 1/3 nói rằng cuộc sống ở châu Âu tồi tệ hơn ở nước họ.

Dựa trên những phản hồi này, các nhà nghiên cứu kết luận rằng châu Âu nên khẩn trương thay đổi chính sách đối với người dân từ các nước châu Phi. Những người cố gắng kiếm tiền gửi về nhà nói rằng họ dự định trở lại châu Phi trong trung hạn. Một số người cũng tuyên bố rằng tình trạng bất hợp pháp của họ thực sự ngăn cản họ trở về nhà, ngay cả khi họ muốn quay trở lại đất nước của họ.

Nếu dễ dàng có được trạng thái chính thức và tìm được việc làm, các nhà nghiên cứu lập luận, cơ hội người di cư quay trở lại sẽ tăng lên, do đó mở đường cho cái gọi là "di cư tuần hoàn". Ngược lại, những người không kiếm được tiền do phân biệt đối xử và tình trạng không có giấy tờ cố gắng ở lại châu Âu mãi mãi.