Nơi hồi sinh những phận đời lầm lỗi
Lặng lẽ ươm mầm thiện
Chúng tôi gặp phạm nhân Nguyễn Văn T. (SN 1990), quê ở TP Vinh, phạm tội cố ý gây thương tích, đang thụ án tại Trại tạm giam Công an Nghệ An khi đang chăm sóc vườn rau của đơn vị để tăng gia sản xuất. Phạm nhân T. xúc động chia sẻ, bản thân sinh ra trong một gia đình có điều kiện nhưng đã không biết trân trọng công sức lao động của bố mẹ nên đã sa vào hư hỏng dẫn đến vướng vào lao lý.
Vào trại giam, ban đầu T. rất hoang mang, chán chường nhưng được sự động viên của cán bộ quản giáo, sự quan tâm thường xuyên của bố mẹ, đến nay T. đã có niềm tin vào tương lai. Không chỉ nhận ra giá trị của cuộc sống, mà trong trại giam, T. còn được học nghề, được dạy cách biết quan tâm, sẻ chia với những người xung quanh.
"Môi trường trại giam giống như trường đại học của cuộc đời em vậy. Từ một công tử bột, sống hoàn toàn phụ thuộc vào gia đình, ngày trở về em, có thể làm tất cả mọi việc để khẳng định bản thân mình, cũng là cách để chứng minh đã phục thiện, hoàn lương", phạm nhân T. quả quyết.
Để cảm hóa, giáo dục những phận đời lầm lỡ đang tìm lại chính bản thân mình tại đây, ở Trại tạm giam không thể không nhắc đến những người đã hy sinh gần như cả phần đời của mình chỉ để thức tỉnh lương tri, lương năng trong mỗi con người phạm nhân.
Trong đó, phải kể đến Đại Tá Nguyễn Thị Liên, 48 tuổi đời nhưng chị đã ngót 1/4 thế kỷ gắn bó đời mình với nghiệp quản giáo, thậm chí nhiều năm làm quản giáo ở chốn biệt giam, canh giữ tử tù.
Trung bình, hằng năm chị làm nhiệm vụ canh giữ khoảng 30 can phạm nhân, và để làm tròn bổn phận của mình, chị đã phải luôn tâm niệm, phạm nhân cũng như người thân mình vậy, vì sa cơ, lỡ vận nên lỡ bước nhúng chàm, chứ bản tính họ luôn hướng thiện để quản lý, giáo dục. Bản thân Thiếu tá Liên thường xuyên thăm hỏi, động viên, phân tích để can phạm nhân hiểu ra đường lối, chính sách pháp luật của Nhà nước để họ hiểu ra, thành khẩn khai báo, hợp tác với cơ quan chức năng đặng nhận được sự khoan hồng của pháp luật.
Cũng chính bởi vậy, với những phạm nhân nổi tiếng chống đối như Hồ Thị Bích Khương, hay mới đây nhất là nữ phạm nhân bị kết án tử vì vướng vào ma túy là cựu sinh viên Lữ Thị Minh, quê ở huyện Tương Dương, chị đã bằng cả tấm lòng bao dung của một người mẹ, luôn sẵn sàng trải lòng để các phạm nhân này không chống đối hay buồn chán, thất vọng dẫn đến có những hành động tiêu cực.
Một tấm gương quản giáo khác, hết lòng vì phạm nhân là Thiếu tá Phạm Công Tiến, anh cũng là người đã nhiều năm gắn bó với tử tù chốn biệt giam nên rất hiểu và thông cảm với diễn biến tâm lý của những tử tù đang đếm ngược thời gian để lên chuyến đò trở về âm phủ.
Mới đây, vào dịp đặc xá dịp Quốc khánh 2-9 vừa qua, phạm nhân Lê Đăng H. (22 tuổi), quê ở Diễn Châu, thụ án 50 tháng về tội trộm cắp tài sản. Đủ điều kiện đặc xá sau khi thụ án được 30 tháng, song nhà quá nghèo, không đủ tiền trả nợ thi hành án dân sự (bồi thường cho bị hại) nên có nguy cơ không được đặc xá. Không nỡ để lỡ cơ hội về với gia đình trước thời hạn, biết chuyện, Thiếu tá Tiến đã bỏ tiền túi ra để cho phạm nhân H. vay với số tiền 5 triệu đồng. Nhờ vậy, dịp đặc xá vừa qua, phạm nhân Lê Đăng H. đã được đoàn tụ cùng gia đình, trở về với xã hội trong niềm vui sướng vô bờ bến.
Nỗ lực vì sự hoàn lương
Những việc làm thầm lặng nhưng vô cùng ý nghĩa của các cán bộ quản giáo như Nguyễn Thị Liên, Phạm Công Tiến đã thực sự góp phần tạo nên môi trường Trại tạm giam Công an tỉnh Nghệ An đậm tính nhân văn, thực sự là nơi ươm mầm thiện, thức tỉnh những mảnh đời lầm lỗi. Hy sinh hạnh phúc riêng tư bên gia đình, các anh, các chị đã lặng lẽ đến bên những phận đời lầm lỗi, kiên trì thức tỉnh họ đứng lên, rũ bỏ quá khứ để làm lại cuộc đời.
Và như chia sẻ của Đại tá Nguyễn Thị Liên, nhìn thấy một phạm nhân hết án, trở về với xã hội là cán bộ quản giáo lại quay đi, len lén gạt nước mắt vì vui sướng. Hạnh phúc còn nhân lên gấp bội khi thi thoảng, có những người sau nhiều năm rời trại giam, đã quay trở lại, mang theo con gà, cân thóc hoặc đơn giản là nải chuối, bó rau để tri ân cán bộ quản giáo. Giá trị vật chất không tính đến, nhưng đó là sản phẩm do chính họ làm ra, được đắp đổi bằng chính mồ hôi, công sức sau bao ngày hoàn lương, phục thiện.
| Công tác chăm sóc sức khỏe cho can phạm, phạm nhân tại Trại tạm giam Công an Nghệ An. |
Đại tá Trần Sỹ Phàng, Giám thị Trại tạm giam Công an tỉnh Nghệ An cho biết, đến thời điểm này, Trại tạm giam Công an Nghệ An quản lý, giam giữ và giáo dục, cải tạo 597 phạm nhân. Trong đó, thành phần phức tạp chiếm tỷ lệ lớn hơn so với những năm trước khi có 24 đối tượng bị kết án tử hình; 20 phạm nhân bị kết án từ 20 năm tù trở lên, 150 đối tượng trong các vụ án, chuyên án lớn và 23 đối tượng thuộc diện giám sát đặc biệt.
Cùng với đó, tư tưởng phạm nhân không ổn định, đòi tự tử xảy ra thường xuyên, gần đây có thêm hàng trăm lượt can phạm nhân bị các bệnh nguy hiểm được nhập trại, một số đối tượng phạm tội đặc biệt nguy hiểm bị kết án tử hình, bị nhiễm HIV giai đoạn cuối và số phụ nữ mang thai, nuôi con nhỏ bị áp dụng biện pháp tạm giam tiếp tục gia tăng… là những khó khăn, thách thức đối với cán bộ quản giáo làm công tác canh giữ, giáo dục hướng thiện nơi đây.
Đại tá Trần Sỹ Phàng chia sẻ, trong môi trường giam giữ như vậy, Ban Giám thị trại giam đã có nhiều cách làm thiết thực để phạm nhân yên tâm cải tạo. Không chỉ gắn trách nhiệm cho cán bộ quản giáo phụ trách, mà bản thân anh cũng như Hội đồng giám thị, thường xuyên quan tâm, động viên, thăm hỏi các phạm nhân, đặc biệt là những phạm nhân có tư tưởng chống đối, ý định tự sát để giúp họ nhận chân ra lầm lỗi của mình, để từ đó yên tâm cải tạo.
Đơn cử như đối tượng Phan Công Trọng, phạm nhân thụ án ở Trại giam số 3, trong khi chữa bệnh đã gây ra vụ giết người ở Bệnh viện Đa khoa Nghệ An nhưng không thừa nhận hành vi, thường xuyên viết đơn kiến nghị. Hay như phạm nhân Vương Đình Khánh (SN 1994), trú tại xã Nghi Phong (Nghi Lộc), can tội giết người nhưng có dấu hiệu bị tâm thần, đã 7 lần lao đầu vào tường để tự sát; Phạm nhân Trần Mạnh Tài (SN 1985), trú phường Hồng Sơn (TP Vinh) có hành vi dùng dây chun quần treo cổ tự sát trong nhà giam…
Đối với các đối tượng này, để cảm hóa và giáo dục, một mặt Ban Giám thị thường xuyên động viên, gặp gỡ, giải thích về hành vi phạm tội của các đối tượng; mặt khác thông qua gia đình, người thân để tác động. Từ đó, tâm lý của các phạm nhân này mới ổn định trở lại để ngoan ngoãn chấp hành các quy định, nội quy giam giữ của đơn vị.
Đại úy Nguyễn Công Dung, Phó Giám thị Trại tạm giam cho biết thêm, giam giữ là môi trường đặc thù, với mỗi cán bộ chiến sỹ công tác tại đơn vị, hằng năm để không xảy ra sự cố nào liên quan đến phạm nhân đã là một thắng lợi lớn của cả tập thể. Thế nhưng, ở Trại tạm giam Công an Nghệ An, trong nhiều năm trở lại đây, không chỉ làm tốt công tác tư tưởng, xây dựng lực lượng, với nhiều giải pháp bảo đảm an toàn tuyệt đối mà còn đặc biệt quan tâm đến chế độ, chính sách cho can phạm nhân.
Mùa đông giá rét, Ban Giám thị tạo điều kiện cấp phát và cho can phạm nhân mượn các loại chăn chiếu, tư trang để đảm bảo điều kiện sinh hoạt. Mùa hè, vào thời điểm nắng nóng nhất, đơn vị đã nỗ lực để giúp phạm nhân chống nóng. Đối với 7 can phạm nhân nữ đang mang thai và 4 người đưa con vào trại thi hành án, công tác chăm sóc, khám sức khỏe thường xuyên được quan tâm.