Thử thách chồng chất sau một năm cháy Nhà thờ Đức Bà Paris
Một nhà thờ Đức Bà hoang vắng, u tối, ở chính giữa là một ban thờ nhỏ được dựng tạm, bên trên đặt vòng gai của chúa Giêsu - báu vật được kịp cứu khỏi ngọn lửa dữ dội cách đây tròn một năm, ngày 15/4/2019.
Tổng giám mục Tổng giáo phận Paris Michel Aupetit và đoàn cử lễ tiến vào nhà thờ, đầu đội mũ bảo hiểm trắng. Đứng chờ bên ban thờ là nghệ sĩ violon nổi tiếng người Pháp Renaud Capucon và hai nghệ sĩ Philippe Torreton và Judith Chemla, đi ủng, mặc trang phục bảo hộ chống chì như những phi hành gia.
Buổi lễ thứ Sáu tuần Thánh chỉ có khoảng 10 người, không một giáo dân tham dự vì toàn nước Pháp bị phong tỏa do dịch COVID-19. Thử thách chồng chất thử thách đối với Nhà thờ Đức Bà Paris. Sau trận hỏa hoạn, giờ thêm dịch bệnh, nhưng Tổng giám mục Tổng giáo phận Paris Michel Aupetit tin rằng “cuộc sống vẫn còn đó”.
Một năm trước, tối 15/4/2019, cả nước Pháp bàng hoàng nhìn hình ảnh Nhà thờ Đức Bà Paris bốc cháy, được truyền hình trực tiếp, với tâm trạng bất lực. Những cột khói đen bỗng biến thành ngọn lửa ngùn ngụt. Rồi cả nước Pháp sững sờ, đau xót nhìn ngọn tháp sụp xuống. Rất nhiều người đã thức trắng cả đêm. Họ tập trung trên quảng trường Saint-Michel, sát sông Seine, thẫn thờ nhìn sang nhà thờ bốc cháy.
Ngay lập tức, Tổng thống Mỹ Donald Trump chia sẻ nỗi đau mà vụ hỏa hoạn kinh hoàng gây ra cho nước Pháp. “Ngọn lửa dữ dội đã tàn phá Nhà thờ Đức Bà. Đó là một trong những kho báu lớn của nhân loại, có thể là một trong những viện bảo tàng lớn nhất thế giới, đang bị cháy dữ dội.
Dường như ngọn lửa sắp phá hủy tất cả. Điều này hơn cả tầm quốc gia, vượt quá tất cả. Nhà thờ là một phần văn hóa của chúng ta, một phần cuộc sống của chúng ta. Đó là một nhà thờ quan trọng! Tôi đã đến thăm giáo đường này và tôi có thể nói rằng không có công trình nào tương xứng như thế trên thế giới. Thật đau lòng khi nhìn thấy hình ảnh đó”.
| Sau 1 năm hỏa hoạn, Nhà thờ Đức Bà Paris vẫn ngổn ngang. |
Một năm trước, hình ảnh Nhà thờ Đức Bà chìm trong ngọn lửa đã tác động mạnh đến tâm thức người dân toàn thế giới. Dù là công trình được tham quan nhiều nhất nước Pháp, nhưng Nhà thờ Đức Bà không có đủ kinh phí để trùng tu, do luôn để ngỏ cửa cho khách thập phương.
Vì vậy, thời điểm ấy đã có rất nhiều lời hứa hẹn ủng hộ việc tu sửa lại nhà thờ với số tiền lên tới hơn 900 triệu euro, nhưng sau 1 năm, số tiền thực nhận được chỉ bằng 1/5 số đó. Tuy nhiên nhà chức trách cho biết vẫn tin tưởng rằng các nhà tài trợ sẽ giữ lời.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ban đầu cam kết sẽ xây dựng lại nhà thờ trong vòng 5 năm, nhưng những cản trở mới khiến mọi chuyện thay đổi. Trước tiên, do tiến độ chậm trễ từ bước khử độc chì. Sau vụ cháy, bụi chì bám chặt vào nền quảng trường trước cửa nhà thờ dù đã được tẩy rửa bằng áp lực cao; sau đó là thời tiết xấu vào mùa thu rồi mùa đông, đôi khi gió giật đến 40 km/giờ.
Tuy nhiên, trước khi xảy ra dịch COVID-19, nhà thờ cho biết “95% vấn đề liên quan đến độc chì đã được giải quyết” để người dân Paris có thể đến quảng trường dự thánh lễ Phục Sinh. Nhưng giờ đây, dịch COVID-19 làm tê liệt toàn bộ hoạt động.
Đã 1 năm trôi qua, giờ đây công trình vẫn ngổn ngang, nhà thờ ẩn sau giàn giáo chằng chịt như mạng nhện. Trục cần cẩu sừng sững cũng ngừng lại vì mọi hoạt động bị đình trệ từ ngày 16/3/2020 do dịch COVID-19. Khu quảng trường đằng trước, nơi có cột mốc số không, vẫn bị rào xung quanh, khiến du khách chỉ còn biết chụp hình từ xa.
Một vấn đề khác vẫn đang được tranh luận là làm lại ngọn tháp theo phong cách gô-tich hay cách tân theo kiến trúc đương đại. Tổng thống Pháp Macron muốn có nét hiện đại hòa vào công trình cổ, nhưng như vậy sẽ có nguy cơ vi phạm quy định của Unesco vì Nhà thờ Đức Bà Paris được xếp hạng Di sản Văn hóa thế giới từ năm 1991.
Còn ông Philippe Villeneuve, Kiến trúc sư trưởng công trình trùng tu, cũng như đa số người dân Pháp, ủng hộ việc giữ lại bản sắc ngọn tháp được kiến trúc sư Viollet-le-Duc thiết kế vào thế kỷ XIX. Công tác điều tra nguyên nhân vụ cháy vẫn giậm chân tại chỗ. Điều tra sơ bộ thiên về nguyên nhân tai nạn, do một mẩu thuốc lá chưa tắt hết hoặc do chập điện. Cơ quan điều tra không phát hiện yếu tố tội phạm nào.
Tướng Jean-Louis Georgelin, chỉ huy công trường, cho biết ý định khởi động lại việc trùng tu và huy động một phần trong số 60-70 công nhân trước mùa dịch để tiếp tục công việc. Trên nguyên tắc, công việc dọn dẹp, vứt bỏ gạch vụn được dự tính hoàn thiện vào mùa hè, còn bộ đàn ống lớn sẽ được tháo dỡ và lau chùi từ nay đến năm 2024. Công việc trùng tu thực sự “có thể sẽ được bắt đầu vào năm 2021”.
Còn hiện tại, như bao công trình khác ở Paris, cũng như trên khắp thế giới, Nhà thờ Đức Bà trầm mình trong im lặng của một thành phố không bóng người vì dịch COVID-19.