Tổng thống chiếm đoạt của công “thứ dữ”

• Cựu Tổng thống Gambia biển thủ 11 triệu USD
• Phát hiện hệ thống hầm ngầm bí ẩn, lợi hại của IS
• Gambia xét xử 10 kẻ âm mưu lật đổ chính phủ

Theo báo Guardian (Anh) ra ngày ngày 23-2 vừa qua, vị cựu lãnh đạo quốc gia Tây châu Phi này đã “rút ruột” ít nhất 50 triệu USD từ các quỹ an sinh xã hội, các cảng biển, công ty viễn thông nhà nước. Đó là thông tin của hai bộ trưởng trong chính phủ của tân Tổng thống Adama Barrow.

Hiện chưa rõ số tiền bị ông Jammeh chiếm đoạt ở đâu, nếu nó chưa được ông ta chi xài. Các bộ trưởng nói họ trông cậy những Mạnh thường quân giúp trả lương và sẽ truy đòi Jammeh trả lại số tiền, dù có phải đến tận nơi ông ta ẩn náu. 

Bộ trưởng Nội vụ Mai Fatty thừa nhận tình hình kinh tế Gambia hiện đang rất khó khăn, ông nói: “Chính phủ và đảng APRC của Jammeh đã đẩy nền kinh tế Gambia xuống vực thẳm. Họ đã phản bội lại nhân dân Gambia, những người phải gánh món nợ khổng lồ 48 tỉ dalasi” (tiền Gambia, tương đương 1 tỷ USD”.

Ông Fatty nhận trách nhiệm thu hồi toàn bộ công quỹ bị chiếm đoạt, hứa sẽ lập tức hành động và Bộ Nội vụ sẵn sàng đến Guinea Xích đạo để truy tìm Jammeh. Ông Fatty khẳng định, Jammeh đã sử dụng sắc lệnh Tổng thống “tràn lan” để rút tiền của các cơ quan chính quyền. Các trợ lý của ông ta như chỉ huy Vệ binh Cộng hòa Saul Badjie là những người được cho là thi hành các sắc lệnh này, sử dụng chúng để “rút ruột” công quỹ.

Dùng chuối trị bệnh SIDA!

Amadou Sanneh là một cựu tù chính trị thời Jammeh cầm quyền, được chỉ định làm Bộ trưởng Tài chính một ngày sau khi được chính phủ mới trả tự do. Ông nói sẽ còn phải làm nhiều việc để chính phủ xác định rõ số tiền công quỹ đã bị Jammeh chiếm đoạt. Ông Sanneh cho biết, còn nhiều thông tin khác mà Bộ chưa thể điều tra; đồng thời nói rằng tháng tới đây chính phủ sẽ có thể trả lương bởi các Mạnh thường quân đã tỏ ý sẵn sàng ủng hộ ngân sách.

Ông Jammeh đã khiến đất nước Gambia chỉ còn 615.000 USD trong các nguồn quỹ quốc tế. Ông Sanneh nói đảng APRC đã phản bội nhân dân  và là một thảm họa quốc gia về nhân quyền, chính trị, tài chính, tiền tệ, kinh tế, thuế khóa”. Ông cho biết Tổng thống Barrow sẽ làm hết mình để thu hồi lại số tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát để trả lại cho nhân dân Gambia.

Bộ trưởng Sanneh nói rằng hơn 50 triệu USD tiền lương cấp cho Công ty Viễn thông quốc gia Gamtel đã được chuyển vào hai tài khoản ở Ngân hàng Trung ương Gambia, sau đó bị rút gần hết, chỉ còn lại 110.000 USD.

Khoảng 67.000 USD của các đơn vị quản lý cảng biển bị rút để Jammeh chi tiêu riêng, gồm: mở các đại tiệc hoành tráng và tặng áo thung cho người ủng hộ ông ta, trả công cho nông dân làm ruộng trên đất của ông ta và cho nhân viên bệnh viện của Jammeh, nơi mà ông ta khoe là có thể chữa hết dịch HIV gây bệnh SIDA!

Ông Jammeh đã ra lệnh bỏ tù các nhà báo, đối thủ chính trị, truy lùng những người bị gán là “phù thủy” và buộc các bệnh nhân ngưng dùng thuốc để ông ta có thể thử nghiệm cách chữa bệnh SIDA “nhà làm” là dùng cỏ, một trái chuối và cầu nguyện trên đầu người bệnh.   

Dân Gambia rất sợ vị cựu Tổng thống nên hàng ngàn người đã trốn ra nước ngoài, gây thêm tổn thất cho một nền kinh tế vốn đã suy yếu. Khi Jammeh  sống lưu vong, có thông tin là ông đã cài chất độc trong nhà khách chính phủ để đầu độc vị Tổng thống kế nhiệm. Nhưng theo cơ quan chức năng Gambia đó là tin thất thiệt.

Chiếc máy bay riêng của Jammeh được mua giá 4,5 triệu USD từ chiếm đoạt tiền trợ cấp hưu trí. Và khoảng 40 triệu USD khác cũng bị rút từ quỹ hưu trí này.

Suốt mấy năm qua, những người từng làm việc cho Chính phủ Jammeh chỉ được trả lương hưu 5 USD/tháng. Cụ Momodou Bajo, 80 tuổi, từng làm công chức 25 năm, mỗi tháng lãnh 30 USD, nhiều hơn những người khác nhưng cụ vẫn phải sống chật vật bởi với số tiền đó cụ không thể mua nổi một bao gạo.

Cụ Bajo kể: “Ba năm trước, cán bộ an sinh xã hội đến nhà hỏi thăm tình hình, hứa sẽ tăng lương hưu cho tôi nhưng mãi chẳng thấy gì. Chúng tôi sẽ không bao giờ tha thứ việc Jammeh cướp tiền của chúng tôi”.

Liên minh cầm quyền Gambia thề sẽ truy tố Jammeh vì những tội ác gây ra trong thời gian cầm quyền, đồng thời khẳng định ông ta “có pháo đài ngầm và kho báu” trong một trang trại ở vùng biên giới giáp Senegal, và ông ta có thể phát động một cuộc nổi loạn. Nữ chính khách Fatoumata Jallow-Tambajang là người khởi xướng liên minh  nói rằng Jammeh có thể đưa vũ khí ra nước ngoài. Bà nói chính phủ muốn truy tố Jammeh ngay, đề phòng ông ta bỏ ra nước ngoài.

Trước đó, Jammeh nói ông ta muốn trở về trang trại “ăn những thứ tôi trồng và trồng thứ tôi ăn”. Bà Jallow-Tambajang từng là tù chính trị, nói ông ấy đã “vơ vét hàng tỉ USD, vợ ông ta là “mụ đào mỏ, đục khoét công quỹ, thậm chí muốn chiếm đoạt đất của Sứ quán Anh”.

Nỗ lực ngoại giao tránh được “tắm máu”

Theo Guardian, Jammeh là nhà độc tài đã có 22 năm nắm quyền lực ở Gambia sau một cuộc đảo chính năm 1994, trước khi thất cử hồi tháng 12-2016. Ban đầu ông ta chấp nhận thất bại, nhưng sau không chịu thôi chức và không chịu ra nước ngoài sống. Mãi đến đêm 21-1-2017, ông ta mới bay đến Guinea Xích đạo trên một máy bay vận tải (chở theo nhiều xe hạng sang trong đó có một chiếc Roll Royce) để sống lưu vong.

Chuyến bay đêm kết thúc tình hình căng thẳng ở Gambia sau khi bất ngờ thất cử trước đối thủ Barrow ngày 1-12-2016, ban đầu Jammeh chấp nhận thất bại, nhưng vài ngày sau  ông ta đổi ý và không chịu rút lui, tuyên bố kết quả bầu cử vô hiệu và hứa dùng quân đội để duy trì quyền lực.

Các tổng thống châu Phi trong khối Cộng đồng kinh tế các nước Tây châu Phi (ECOWAS) gây sức ép mạnh, đưa một đạo quân liên minh vượt qua biên giới Gambia để lật đổ Tổng thống Jammeh (bị cáo buộc vi phạm nhân quyền) và đưa ông Barrow lên nắm quyền.

Nhưng một nỗ lực ngoại giao giờ chót đã giúp tránh được một cuộc “tắm máu”, các quan chức có thể “tiễn” Jammeh vào cuộc sống “hưu non” ở nước ngoài. ECOWAS cùng khối Liên hiệp châu Phi và LHQ ra thông báo chung, hứa sẽ tôn trọng “quyền lợi và an ninh tính mạng” cho Jammeh, hứa bất kỳ nước nào đón nhận Jammeh sẽ không bị trừng phạt. Guinea Xích đạo (cũng có “thành tích” vi phạm nhân quyền) trở thành “nhà dưỡng lão” cho Jammeh, người từng tuyên bố khi tranh cử rằng sẽ làm tổng thống Gambia suốt 1 tỷ năm!

Vì Jammeh lên truyền hình thách thức ECOWAS can thiệp, chỉ trích LHQ, Mỹ và EU, lãnh đạo ECOWAS dọa quân đội các nước trong khối sẽ lật đổ Jammeh nếu ông không chịu rút lui khi kết thúc nhiệm kỳ vào ngày 19-1-2017. 

Họ đồng ý mở đường thoát hòa bình cho ông, nếu không thì Senegal sẽ là người dẫn đầu chiến dịch lật đổ: “Nếu ông ta không ra đi, quân đội chúng tôi sẽ trong tình trạng báo động và họ sẽ can thiệp để phục hồi ước nguyện của người dân Gambia. Senegal đã được chọn, nhưng chúng tôi muốn không có một cuộc “tắm máu”. Nếu ông ta biết quý trọng dân, ông ấy có thể thương lượng để chọn con đường thoát  yên bình. Còn nếu không, ắt mọi biện pháp sẽ được áp dụng”.