Phỏng vấn Chí Phèo

Chí Phèo: Do tôi thấy mình chưa xấu lắm.

Phóng viên: Ái chà, vậy anh đẹp hơn ai?

Chí Phèo: Hơn một số ông giám đốc nhà hát.

Phóng viên: Gớm, đẹp hơn ở điểm nào?

Chí Phèo: Ai cũng biết tôi là một thằng ăn vạ. Hành động ấy đương nhiên chả cao quý gì.

Phóng viên: Rõ ràng.

Chí Phèo: Nhưng ai cũng biết, tôi chỉ ăn vạ lão Bá Kiến, một cường hào gian ác. Một cá nhân. Còn hiện nay, tôi quá buồn cười khi thấy một số vụ giám đốc nhà hát đang ăn vạ Nhà nước.

Phóng viên: Ăn vạ Nhà nước?

Chí Phèo: Phải!

Phóng viên: Ăn vạ kiểu gì?

Chí Phèo: Kiểu la làng như thế này: "Nếu không chịu tiếp tục cấp tiền cho chúng tôi, thì chúng tôi hư đấy!".

Phóng viên: A, hư là sao?

Chí Phèo: Là chạy theo thẩm mỹ thấp kém. Là chạy theo những tiết mục ăn khách đơn thuần, rời xa định hướng. Ý cái vụ ấy nói thế.

Phóng viên: Khoan, dừng lại đã anh Chí. Ăn khách hay nói đúng hơn, làm cho các tác phẩm văn hóa được công chúng đón nhận thì có gì xấu nào?

Chí Phèo: Chả có gì xấu. Nhưng các ông ấy vẫn rêu rao là nó không sang.

Phóng viên: Nhưng thôi, chuyện ấy dài lắm, và nói mãi rồi. Còn việc Nhà nước muốn ngừng bao cấp, tức xã hội hóa các ngành nghệ thuật, là một chủ trương đúng đắn, thiết tưởng chẳng có gì để bàn.

Minh họa của Tả Từ.

Chí Phèo: Về quan điểm thì họ không bàn, vì thừa biết, bàn cũng không sao cãi lại được. Nhưng về cụ thể, họ ra sức giằng co, với mục đích câu giờ và câu tiền tới tận cùng.

Phóng viên: Cụ thể?

Chí Phèo: Các ông giám đốc nhà hát ấy cứ suốt đời bắt Nhà nước phải đưa ra một lộ trình, nhưng thực tế, bất cứ một lộ trình nào rồi họ cũng thấy là chưa phù hợp.

Phóng viên: Đúng vậy. Chủ trương xã hội hóa đã 5 năm rồi mà có thấy ai nhúc nhích bao nhiêu.

Chí Phèo: Hễ Nhà nước định làm quyết liệt một chút là họ không ăn vạ cũng la làng. Nào là tôi hư đây này (cứ làm như xưa nay họ vốn rất ngoan), nào là tôi chết đây này (mặc dù đời sống của nghệ sĩ dưới quyền  của họ bao lâu nay đều gần như nửa sống nửa chết cả).

Phóng viên: Tại sao thế nhỉ?

Chí Phèo: Tại lãnh đạo không ít đoàn nghệ thuật quốc doanh đều rất kém năng động, rất nghèo chuyên môn, rất độc tài về ban phát. Tất cả những khuyết điểm ấy muốn duy trì thì phải có ngân sách nhà nước che đi. Mất nguồn nhân sách đó, họ mất một nồi cơm nấu sẵn.

Phóng viên: Hỡi ôi, theo thống kê chính thức, cả nước có tới 132 đoàn nghệ thuật quốc doanh, trong đó có 12 đoàn trung ương. Vậy mà 12 đoàn này mỗi năm dựng 15 vở diễn, nghĩa là trung bình một vở một năm với lượng khán giả rất lèo tèo nhưng ngốn của ngân sách không biết bao nhiêu tỷ.

Chí Phèo: Đúng thế! Không biết bao nhiêu tỷ ném ra nhưng sân khấu không đỏ đèn, khán giả Thủ đô có rất nhiều người mấy chục năm không hề xem kịch tại rạp.

Phóng viên: Trong khi tại TP Hồ Chí Minh kịch nói đang ào ào phát triển…

Chí Phèo: Thôi, thôi. Đừng nói tới TP Hồ Chí Minh, kẻo các ông nhà hát Thủ đô lại kêu lên rằng "trong ấy khác" bây giờ.

Phóng viên: Khác cái gì? Đấy là đất cải lương vậy tại sao kịch tư nhân đang sống được, chưa kể có những vở đứng đắn tuyệt hay, lại không nhận một xu tiền ngân sách nào?

Chí Phèo: Có ông giám đốc hét: "Tôi không biết, và đừng nói chuyện Sài Gòn. Ngoài này thiên hạ khác!".

Phóng viên: Chà! Sao không thấy rằng chính ông mới khác!

Chí Phèo: Cái chủ nghĩa "Chúng ta thì khác" là một chủ nghĩa mang nặng vẻ… Chí Phèo. Nó vừa cùn, vừa gàn, vừa hư không chịu nổi, nhưng họ vẫn cứ dùng.

Phóng viên: Buồn cười thật!

Chí Phèo: Buồn cười nhất là họ cứ quên một điều cơ bản: Nghệ sĩ cần nhất là khán giả, mà khán giả thì có ai tước được của họ đâu, chỉ có tự các vị đánh mất đi đấy chứ. Còn tất cả cái thứ các vị đòi Nhà nước, suy cho cùng mạnh nhất vẫn là tiền.

Phóng viên: Thật ra bao nhiêu năm nay, cấp tiền mà vẫn hư rồi.

Chí Phèo: Bây giờ, các ông ấy chỉ nhấn mạnh thêm: Không tiền sẽ còn hư hơn nữa. Đúng là các ông ấy chả khác Chí Phèo!