Mahathir Mohamad: Sẽ quay lại sau 15 năm
Từng là Thủ tướng suốt 22 năm
Với việc nhà lãnh đạo đối lập nổi tiếng nhất Anwar Ibrahim đang ngồi tù, ông Mahathir được coi là mối đe dọa lớn nhất đối với Thủ tướng Malaysia Najib Razak, người đang bị cáo buộc dính líu vào bê bối tham nhũng.
Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất của ông Mohamad hiện nay chính là tuổi già. Hiện ông đã 93 tuổi và trông đã rất “hom hem”. Liên minh trên cũng chọn vợ của Anwar là Wan Azizah Ismail, Chủ tịch đảng Công lý nhân dân (PKR), làm ứng viên phó thủ tướng.
Liên minh PH gồm 4 đảng: đảng Người dân bản địa Malaysia thống nhất (PPBM) do ông Mahathir làm Chủ tịch, PKR, đảng Dân chủ hành động (DAP) và đảng Niềm tin quốc gia (PAN).
| Cựu Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad (Ảnh: Getty). |
Ông Mahathir bin Mohamad sinh ngày 10-7-1925, từng làm Thủ tướng 22 năm (từ 1981 đến 2003). Trong thời gian tại vị, ông Mahathir đã thúc đẩy tiến trình hiện đại hóa nền kinh tế Malaysia bằng cách chuyển đổi trọng tâm phát triển từ việc khai thác tài nguyên sang hướng sản xuất thiết bị điện tử và ô tô. Được biết, ông Mahathir là Thủ tướng Malaysia đầu tiên xuất thân từ tầng lớp bình dân.
Ông được đánh giá có công vạch ra quá trình hiện đại hóa nhanh chóng cho Malaysia và đề xướng "các giá trị châu Á". Nhưng ông cũng bị chỉ trích là có phong cách chuyên quyền và đưa nhiều bạn bè vào làm việc dưới trướng mình. Tước hiệu chính thức của ông Mahathir là "Yang Amat Berbahagia Tun Dr. Mahathir bin Mohamad", nhưng được những người ủng hộ gọi trìu mến là "Tiến sĩ M", và cách gọi này cũng được các phương tiện truyền thông sử dụng. Hơn 20 năm cầm quyền, ông Mahathir tham gia vào chính phủ với vai trò Cố vấn cho nhiều tập đoàn đa quốc gia của Malaysia như Petronas và Malaysia Proton.
Quyết ngăn chặn Najib
Trong cuộc phỏng vấn với Hãng AP vào tháng 9-2017, cựu Thủ tướng Mahathir nói rằng ông không muốn lại trở thành thủ tướng và mục đích của ông đơn thuần là ngăn chặn Thủ tướng Najib và khôi phục danh tiếng của Malaysia.
"Ra tranh cử là nghĩa vụ mà tôi phải làm. Tôi không thể chấp nhận và đứng nhìn đất nước này bị hủy hoại bởi những con người ích kỷ, chỉ biết nghĩ cho bản thân họ" - ứng cử viên thủ tướng của liên minh đối lập Mahathir nói với CNN.
Mahathir là một nhân vật gây tranh cãi cả trong và ngoài nước Malaysia. Ông có thói quen khi can dự và chỉ trích những người kế nhiệm ngay cả lúc đã về hưu. Nhưng không một ai hứng chịu sự cuồng nộ của ông nhiều như đương kim Thủ tướng Najib.
"Họ làm sai thì tôi chửi. Tôi biết chuyện liên minh đối lập muốn lợi dụng tôi để kiếm phiếu nhưng tôi không ngại chuyện đó. Tôi muốn những kẻ đục khoét tiền của quốc gia phải bị hạ bệ" - cựu Thủ tướng Mahathir nhấn mạnh.
Năm 2016, ông Mahathir quyết định gác qua một bên những hiềm khích cũ với cựu Phó thủ tướng Anwar Ibrahim để cùng ngăn chặn Thủ tướng Najib chiến thắng nhiệm kỳ thứ 3. Năm 1998, chính ông Mahathir đã sa thải cấp phó Anwar. Ông Anwar đang thụ án tù 5 năm vì quan hệ đồng tính nhưng vẫn được xem là lãnh đạo không chính thức của đảng Công lý Nhân dân.
Trong cuộc phỏng vấn với Đài CNN, ông Mahathir đã dành nhiều lời khen đối với Anwar, người học trò sau đó trở thành kẻ thù một thời của ông. Kẻ thù của kẻ thù chính là bạn, câu nói này dường như lại đang đúng khi áp vào liên minh Mahathir - Anwar.
Liệu vẫn đủ mạnh?
Một lợi thế cho ông Mahathir là đương kim Thủ tướng Najib bị cáo buộc liên quan đến bê bối tham nhũng quỹ nhà nước 1Malaysia Development Berhad (1MDB). Trong vụ kiện dân sự, Bộ Tư pháp Mỹ cáo buộc rằng khoảng 4,5 tỷ USD đã bị chiếm dụng từ 1MDB. Mặc dù chính quyền Malaysia phủ nhận mọi cáo buộc nhưng ông Najib cũng hứng chịu làn sóng chỉ trích và mất tín nhiệm mạnh do không đưa ra được các bằng chứng cụ thể.
Tuy nhiên, giới phân tích đang chia rẽ liệu ông Mahathir có phải là nhân tố bí ẩn đủ sức hạ bệ Barisan Nasional, liên minh các đảng cầm quyền liên tục kể từ năm 1957. Cần nhớ, cựu Thủ tướng Mahathir từng là thành viên của Tổ chức Dân tộc Mã Lai thống nhất (UMNO), một đảng nòng cốt trong Barisan Nasional, do ông Najib đứng đầu. Quyết định đứng về phe đối lập Pakatan Harapan, chống lại chính đảng mà mình đã từng dẫn dắt không phải là chuyện dễ, nhưng Mahathir cho thấy ông đã làm được điều đó như thế nào.
Theo ông Wan Saiful Wan Jan, người đứng đầu Viện Các vấn đề dân chủ và kinh tế ở Kuala Lumpur, ông Mahathir là một người có sức ảnh hưởng, dẫn ra việc các đảng đối lập đã nhanh chóng chấp nhận ông như thế nào. Tỷ lệ ủng hộ dành cho liên minh đối lập Pakatan Harapan đang tăng dần tại các bang do Barisan Nasional nắm quyền.
Nếu đắc cử, ông Mahathir sẽ trở thành vị thủ tướng cao tuổi nhất trong lịch sử thế giới. Tuy nhiên, vấn đề sức khỏe của ông khiến nhiều người cảm thấy lo ngại. Hiện ông đã 93 tuổi và từng trải qua 2 lần phẫu thuật tim. Mahathir bin Mohamad có tiền sử bệnh tim. Ông đã trải qua một cuộc giải phẫu tạo đường tắt năm 1989.
Tuy nhiên, ông vẫn giữ một lịch trình hoạt động chính trị dày đặc với sự kiện chính trị diễn ra ở khắp cả nước. Khi vụ bê bối với quỹ 1MDB nổ ra, ông đã dùng blog cá nhân để phản đối Thủ tướng Najib và tham dự các cuộc diễu hành ở thủ đô Kuala Lumpur để kêu gọi ông Najib từ chức.
Xuất thân bình dân
Ông Mahathir bin Mohamad sinh tại Alor Setar, thủ phủ bang Kedah, miền Bắc Malaysia. Mahathir là con út trong gia đình có 9 anh em. Thân sinh ông là thầy giáo Mohamad Iskandar (có cha là tín đồ đạo Hồi Malaysia gốc Ấn di cư từ Kerala, Ấn Độ). Mẹ của ông là bà Wan Tampawan, người Malaysia.
Mahathir học tại Trường trung học Sultan Abdul Hamid, Alor Star. Năm 1953, ông tốt nghiệp Đại học Y khoa King Edward VII Singapore (nay là Đại học Quốc gia Singapore). Sau đó ông Mahathir tham gia chính phủ với tư cách là chuyên viên y tế.
Năm 1956, ông kết hôn với bác sĩ Siti Hasmah Mohd Ali, là bạn thời đại học. Họ có với nhau 3 con trai và 2 con gái.
Ngày 16-7-1981, Mahathir bin Mohamad trở thành Thủ tướng thứ tư khi ông Hussein Onn nghỉ hưu vì vấn đề sức khỏe. Ông là Thủ tướng Malaysia đầu tiên xuất thân từ tầng lớp bình dân, trong khi các thủ tướng tiền nhiệm đều là thành viên hoàng tộc hoặc dòng dõi ưu tú.
Trong thời gian ông Mahathir giữ chức Thủ tướng, Malaysia trải qua thời kỳ hiện đại hóa và tăng trưởng kinh tế nhanh, và chính phủ của ông đã khởi xướng một loạt các dự án cơ sở hạ tầng đậm nét. Ông Mahathir là một nhân vật chính trị nổi bật, giành được 5 cuộc tổng tuyển cử liên tiếp và vượt qua hàng loạt đối thủ để lãnh đạo UMNO.