Ca sĩ Lê Cát Trọng Lý: Lựa chọn là một thái độ sống

• Lê Cát Trọng Lý: Danh vọng mong manh

Một Lý phiêu diêu, lãng tử với những nỗi buồn chênh vênh thuở du ca đã được thay thế bằng một Lý khác, sâu sắc hơn, sang trọng hơn trong âm nhạc và quyết liệt hơn trong các dự án mà cô theo đuổi, để mang tiếng nói tích cực đến cho cộng đồng.

- Lý ''mất tích'' khá lâu nhưng hai đêm concert của Lý “Con chim già ngất ngư” tại Học viện Âm nhạc Quốc gia vẫn cháy vé. Lý nghĩ sao về độ “hot” của mình?

+ Lý may mắn được mọi người ủng hộ và chắc là cũng thương mình vì xa nhà. Lý cũng bất ngờ và rất vui khi nhận được sự ủng hộ quá lớn từ phía khán giả. Là nghệ sĩ, Lý vẫn muốn có những buổi diễn thường niên để cống hiến cho khán giả. Vừa rồi vì khán giả thương nên Lý có 2 đêm ở Manzi chơi cùng với Pianist Cao Thanh Lan, Oboeist Nguyễn Hoàng Tùng và Cellist Nguyễn Thanh Tú. 

Các anh chị đều là những nghệ sĩ được đào tạo rất tốt ở trong nước, ngoài nước, có tâm hồn và kĩ thuật rất tuyệt vời. Lý thực hiện dự án “Những câu đố” với họ ở bên Pháp và cho đến nay, đấy là dự án tốt nhất mà Lý từng thực hiện được.

- Lần này về Việt Nam, Lý công bố khá nhiều tác phẩm mới. Những sáng tác ở nước ngoài của Lý có gì khác?

+ Âm nhạc lần này vẫn giữ màu chủ đạo là dân gian và được chị Nguyễn Thanh Tú chuyển soạn phối khí theo màu sắc cổ điển viết cho dàn dây, kèn gỗ và bộ gõ. Lý khai thác mạnh mẽ chất liệu dân gian trong văn hóa Việt Nam đưa vào âm nhạc. Có thể nói, đó là một bước chuyển biến mới trong sáng tác của Lý ở giai đoạn này.

- Tôi thấy Lý chia sẻ về “Những câu đố” định phát hành vào dịp hè, ý tưởng của “Những câu đố” đến từ đâu?

+ Ý tưởng đến từ việc Lý mong âm nhạc có thể kéo vợ chồng, bố mẹ và con cái lại gần nhau hơn. Nếu như cả gia đình hoặc một hội bạn thân đi nghe nhạc và giải đố cùng nhau thì hẳn là rất vui. 

Lý vốn rất thích những câu đố cổ. Năm ngoái, Lý bắt đầu dự án ca khúc cho thiếu nhi. Nếu thiếu nhi chơi với bố mẹ thì thường chơi gì, giải đố rất hấp dẫn. Thế nên Lý viết những câu đố để mọi người có thể trò chuyện với nhau quanh nội dung bài hát. Đó cũng là một cách kết nối mọi người gần nhau hơn.

- Một Lê Cát Trọng Lý thuở du ca và một Lê Cát Trọng Lý bây giờ, sau một hành trình đi và khám phá khác nhau như thế nào?

+  Âm nhạc của Lý có những chuyển biến khá rõ trong phong cách sáng tác và cách sử dụng ngôn ngữ, nội dung. Về nội dung, bây giờ Lý tập trung vào các câu chuyện ngụ ngôn, cổ tích, thiếu nhi và câu đố; nó mang tính hình tượng hơn là tự sự nội tâm cá nhân. 

Về hình thức âm nhạc, Lý khai thác mạnh mẽ yếu tố dân gian với những âm giai đặc trưng của Việt Nam kết hợp với phần chuyển soạn phối khí đậm chất cổ điển cho dàn nhạc thính phòng nhỏ. Vì vậy, nên có thể chất du ca đã được thay thế bằng chất thính phòng có phần trang trọng hơn.

- Tôi khá tò mò khi một nghệ sĩ như Lý sang Đan Mạch học một khóa học về môi trường và phát triển, để theo đuổi các hoạt động cộng đồng chứ không phải học âm nhạc?

+ Lý thích được học thêm và mở mang thêm kiến thức ở những lĩnh vực khác nữa, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến phát triển bản thân và cộng đồng. Việc học, đọc và tìm hiểu thêm về con người, môi trường và thiên nhiên khiến Lý được vui, đời sống phóng khoáng rộng mở hơn. Và điều đó cũng giúp ích cho Lý rất nhiều trong sáng tạo.

- Một năm ở nước ngoài chắc hẳn mang lại cho Lý những trải nghiệm thú vị?

+ Lý học được nhiều điều ở nước ngoài. Đặc biệt là sự trân trọng những việc có ích nhỏ bé như rửa bát, quét dọn, hay nhặt rác, hạn chế mua thêm chai nhựa, túi nhựa… Nói là học nhiều thứ nhưng những thứ ảnh hưởng sâu sắc đến mình lại là những việc rất bé như vậy. Mà ở trường Lý, thầy hiệu trưởng cũng quét dọn và rửa bát cùng mọi người.

- Nhiều người băn khoăn, tưởng Lý ra nước ngoài để học nhạc và tìm cơ hội phát triển hơn nữa sự nghiệp của mình? Với Lý, âm nhạc như thế là đủ rồi chăng?

+ Âm nhạc là một chặng đường dài trong sự tìm tòi, học hỏi và sáng tạo. Lý không giỏi về nhạc và cũng không được đào tạo chuẩn mực. Tuy vậy, Lý có cơ may được làm việc và học hỏi từ nhiều anh chị nghệ sĩ rất giỏi và tử tế nên mình cũng được ít nhiều thay đổi và tiến bộ theo cách riêng. Cũng không dám nói là đã đủ, vì mình biết mình chỉ ở mức độ cơ bản.

- Dù có những thay đổi về tư duy, nhưng tôi cảm nhận trong âm nhạc của Lý vẫn giữ nguyên sự trong trẻo, thánh thiện của một tâm hồn nghệ sĩ không vướng bận những bon chen của đời sống. Phải chăng Lý chủ động lựa chọn con đường đó?

+ Lý thích những gì tình cảm và hiền lành. Đời sống cũng có nhiều lúc khó khăn nhưng mình cứ cố gắng vượt qua thôi và làm tốt nhiệm vụ của bản thân. Lý nghĩ công việc nào cũng có thử thách, tuy vậy, lựa chọn là một thái độ sống.

- Lý đang theo đuổi những dự án cộng đồng, Lý có thể chia sẻ về dự án sắp tới là gì?

+ Lý đang xây dựng một không gian giới thiệu về tiêu dùng bền vững tại Hội An. Nơi đó sẽ giới thiệu một số mô hình bền vững như kiến trúc tái sử dụng đồ cũ, khuyến khích mọi người sửa chữa khi đồ hỏng, biết trân trọng đồ cũ khi còn dùng được và giới thiệu một số sản phẩm thực phẩm sạch của người Việt đến với người tiêu dùng… 

Ví dụ, đồ dùng hư hỏng mình ít chỉnh sửa mà mua mới, một mặt mình để nhiều đồ trong nhà, không cho ai cũng không bán đi. Một mặt mình mua thêm. Hay mình thích mua đồ rẻ nhưng tuổi thọ thấp vì thời trang. Khi những đồ đó ra bãi rác sinh khí gaz, làm nóng trái đất, ô nhiễm không khí, rất nhiều vấn đề. Lý muốn giới thiệu cho các bạn trẻ cách tiêu dùng thông minh. 

Làm sao mình suy nghĩ kỹ trước khi mua đồ hoặc sử dụng đồ cũ cũng không xấu hổ. Nhóm của Lý cho thiết kế lại, nâng cấp tái sử dụng quần áo cũ. Lý mặc những đồ đó luôn. 

Rồi hạn chế sử dụng bao nylon. Vẫn là những việc linh tinh mà một số người đang làm nhưng Lý sẽ thêm vào đó các yếu tố như tự tập sáng tạo và sửa chữa đồ cũ, làm hội thảo cho trẻ em sáng tạo từ đồ cũ- những việc rất đơn giản thay vì hỏng là mua mới. Không gian sẽ ra mắt vào cuối tháng 3 này.

- Một dự án rất thú vị hướng tới sự phát triển bền vững nhưng chắc không dễ triển khai rộng rãi ở Việt Nam. Lý có nghĩ nghệ sĩ sẽ có lợi thế và sức ảnh hưởng tốt hơn khi tham gia các dự án cộng đồng. Mong muốn của Lý là gì khi thực hiện những dự án này?

+ Nghệ sĩ có thể chỉ có lợi thế lúc ban đầu vì được nhiều người biết đến. Tuy nhiên, một dự án sống được thì cần nội dung và sức mạnh nội tại chứ không thể dựa vào danh tiếng từ nguồn khác bên ngoài. 

Mong muốn của Lý là có thể chia sẻ và kết nối được những người quan tâm đến vấn đề tự phản tỉnh bản thân bên trong môi trường bên ngoài để chúng ta có được thêm thông tin hữu ích cho cuộc sống tốt đẹp và vui hơn. 

Điểm đầu tiên Lý thực hiện dự án này là Đà Nẵng. Sau đó, hy vọng sẽ có dịp làm ở các thành phố lớn như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Đó hẳn sẽ là một hành trình khá dài và Lý mong dự án vẫn tiếp tục phát triển và được nhân rộng dù có Lý hay không.

- Một Lê Cát Trọng Lý mà tôi gặp cách đây 7 năm giờ đã chín chắn hơn, sâu sắc hơn, nhiều trải nghiệm hơn. Lý có hình dung ra con đường mình đang đi?

+ Lý không thể hình dung nổi. Hồi xưa chưa bao giờ nghĩ mình sẽ làm những việc này. Nhưng mà Lý vẫn còn khù khờ lắm chứ không nhiều trải nghiệm như chị nói đâu. Mình vừa đi vừa sửa thôi. Có một lời dạy từ một người thầy đáng kính mà Lý luôn giữ trong tâm là “Cầu tiến chứ đừng cầu toàn”.

- Lý có chia sẻ rằng, Lý không tin vào số phận hay năm sinh, tướng mạo vì như thế Lý sẽ bị tự giới hạn mình. Vậy Lý tin vào điều gì?

+ Lý tin vào những kết quả tất yếu của ý nghĩ, lời nói hay hành động. Nếu mình cố gắng làm việc lành thì kết quả tốt lành sẽ đến. Và ngược lại. Đó là điều Lý tin.