Liz Murray: Từ trẻ vô gia cư đến diễn giả truyền cảm hứng

• Diễn viên Thu Quỳnh: Độc lập để sống hạnh phúc
• Diễn viên Lan Phương có kinh nghiệm làm “nàng dâu order”
• Diễn viên Hoàng Thùy Linh: Xót xa giờ đã nguôi ngoai...

Nay, cô đã là một tác giả nổi tiếng và là một diễn giả truyền cảm hứng được cả thế giới biết đến. Hành trình từ thân phận tủi nhục đến bục cao danh vọng của cô quả là một câu chuyện phi thường của nghị lực và lòng nhân ái.

Liz Murray chỉ mới ba tuổi khi cô nhận ra cha mẹ mình bị dính vào ma túy. Nhiều lần trong ngày họ sẽ biến mất sau một cánh cửa, trải ra các công cụ cần thiết trên bàn và "phê thuốc". Liz, cùng với em gái Lisa, bị bao vây bởi những cơn nghiện ngập của cha mẹ, sống trong sự bẩn thỉu và gần như liên tục bị bỏ đói.

Khi còn là một đứa trẻ mẫu giáo, chỉ có hóa đơn phúc lợi hàng tháng mang lại một chút vui vẻ cho cuộc sống của Liz, và cô sẽ háo hức chờ đợi với gia đình khi người đưa thư đến gần. "Chúng tôi sẽ thanh toán séc cùng nhau", cô nhớ lại. "Em Lisa và tôi, chúng tôi sẽ dẫn họ xuống điểm ma túy. Bố mẹ tôi sẽ đi - họ sẽ biến mất ở cầu thang này, họ sẽ mua thuốc và quay trở lại".

Chỉ sau đó, những thứ thiết yếu mới được mua - thường chỉ có 30 đô la được chi cho thực phẩm dùng trong cả tháng. "Chúng tôi sẽ làm những việc như ăn đá viên, hoặc kem đánh răng để chống đói. Chúng tôi sẽ gõ cửa nhà hàng xóm", Liz nhớ lại. "Nhưng tất cả mọi người trong khu phố cũng đều sống nhờ hóa đơn phúc lợi của chính phủ".

Mặc dù đống đổ nát do nghiện ma túy của cha mẹ cô đã gây ra, Liz luôn biết ơn cuộc sống gia đình. "Tôi nhớ cảm giác bình yên khi chúng tôi đi ngủ dưới cùng một mái nhà vào ban đêm. Mẹ tôi thường ngồi dưới chân giường của tôi và bà chia sẻ những giấc mơ của mình với tôi", Liz nói

'Không phải quái vật'

Nghiện ngập khiến cha mẹ Liz luôn vật vã về tiền bạc. Thậm chí, họ đã bất chấp tình cảm của con gái. Khi bà của Liz gửi cho cô một tấm thiệp sinh nhật chứa 5 đô la, mẹ cô đã đánh cắp nó để mua ma túy. Nhưng khi Liz chất vấn mẹ cô, bà đã xả thuốc. "Bà ấy bắt đầu cầu xin tôi tha thứ. Đây là một người phụ nữ đang căng thẳng và tuyệt vọng - và bà ấy vừa xả thuốc xuống nhà vệ sinh. Bà ấy nhìn tôi và nói, 'Lizzy, mẹ không phải là một con quái vật. Mẹ chỉ không thể dừng lại. Con yêu, hãy tha thứ cho mẹ".

Cha mẹ cô bàn hết mọi thứ trong nhà để mua ma túy. Họ bán tivi và... cả con gà tây mà nhà thờ cho gia đình cô vào dịp lễ tạ ơn. Ở trường, với bộ dạng lôi thôi lếch thếch và hôi hám, Murray luôn bị bạn bè xa lánh và bắt nạt. Học là nỗi ám ảnh của Murray bởi “bạn không thể học với một cái bụng rỗng tuếch. Tôi ngồi trong lớp, thầy giáo giảng thì cứ giảng, còn với tôi tất cả những gì muốn làm là nằm xuống vì quá đói”. Cuối cùng, cô bỏ dở chuyện học hành.

Nhưng tệ hơn, Liz sau đó phát hiện ra rằng cha mẹ cô đã dùng chung kim tiêm với những người nghiện khác và vào năm 1990, mẹ cô được chẩn đoán đã nhiễm HIV. "Bạn chỉ có thể sống theo cách này rất lâu trước khi có điều gì đó xảy ra", cô nói.

Với một người mẹ phải ra vào bệnh viện như đi chợ, và một người cha vẫn nghiện heroin nặng nề, cuối cùng Liz đã phải ra đường phố, thành trẻ vô gia cư. Năm 1996, ngay trước Giáng sinh – khi Liz chỉ 15 tuổi, mẹ của cô qua đời. "Bà ấy đã ở một mình khi qua đời. Chúng tôi chôn cất bà ấy. Ai đó đã lấy một điểm đánh dấu ma thuật màu đen, họ đã viết sai tên của bà ấy".

Sau khi mẹ mất, cha của Liz không thể trả nổi tiền thuê nhà, họ bị tống ra đường. Gia đình tan nát. Ông Murray được đưa đến trung tâm dành cho người vô gia cư, em gái Liz ở nhờ một người bạn, còn cô bắt đầu những chuỗi ngày lang thang ở các ga tàu điện ngầm, công viên... trộm thức ăn sống qua ngày.

Giấc mơ học hành của Murray tưởng chừng chỉ dừng lại ở những quyển sách tự học mà cô trộm ở cửa hàng để tranh thủ đọc khi được ở nhờ nhà vài người bạn. Nhưng cái chết của mẹ đã luôn ám ảnh Liz, khiến cô quyết thay đổi cuộc đời mình. Cô quyết định đi học cấp ba, mặc dù cô vẫn vô gia cư. Sau nhiều lần bị từ chối, cuối cùng cô đã được chọn vào một trường trung học "thay thế" - Học viện dự bị nhân văn ở Chelsea, Manhattan.

Giới hạn Harvard

Liz bắt đầu học cấp ba năm 17 tuổi, vào thời điểm hầu hết thanh thiếu niên tốt nghiệp, nhưng cô tự hứa sẽ trở thành một "học sinh hạng A". "Trong một thế giới 'không'," Liz nhớ lại. "Những giáo viên này là một 'có' với tôi". Khi cô gần kết thúc chương trình giáo dục trung học, và với điểm A, Liz được đưa đi học ở Boston - lần đầu tiên cô rời New York.

"Điều cuối cùng chúng tôi đã làm là đến Harvard, đơn giản vì chúng tôi phải chụp một bức ảnh trước bức tượng John Harvard", Liz kể. Cảm nhận được sự phấn khích của mình, một giáo viên đề nghị cô nộp đơn nhưng không có tiền và vẫn vô gia cư - một bí mật mà cô đã giữ với mọi người ở trường - Harvard dường như ngoài tầm với.

"Tôi biết tôi cần học bổng," cô nói. "Cuối cùng, có một học bổng từ Thời báo New York. 12.000 đô la mỗi năm học". Đối với kế hoạch này, Liz đã phải nêu chi tiết "những trở ngại" mà cô đã phải đối mặt để đạt được thành tích học tập. Đối với nhiều bạn bè và giáo viên của cô, đó là lần đầu tiên họ nghe về những cuộc đấu tranh trong quá khứ của cô. "Tôi nhớ đã đến trường và tiền sảnh chật kín người. Họ không biết nhau. Họ là những người đọc bài báo, lên xe, lái xe đến trường 'Chúng ta có thể giúp Liz không?".

Trái tim rộng mở

Giờ đây, với tấm bằng ngành tâm lý học của một trường đại học danh giá, Murray trở thành một diễn giả tài năng bên cạnh những nhân vật lớn như Tony Blair... Cô nói với giới trẻ về những cám dỗ của ma túy và tội ác, khuyên họ đừng đổ lỗi cho số phận mà hãy tiến lên để nắm bắt những cơ hội như cô từng làm được. 

Câu chuyện có thật của Murray đã là nguồn cảm hứng cho bộ phim truyền hình Từ vô gia cư đến Harvard: Câu chuyện của Liz Murray, được sản xuất năm 2007. Cuốn hồi ký mới đây cũng nằm trong danh sách sách bán chạy nhất của New York Times.

Murray cũng có những hoạt động từ thiện thiết thực như giúp đỡ chương trình cung cấp bữa ăn cuối tuần miễn phí cho 38.000 trẻ em thuộc các gia đình thu nhập thấp trên khắp nước Mỹ. Chương trình dự kiến mở rộng cho 50.000 trẻ em vào cuối năm nay. “Nhiều học sinh không có đủ thức ăn, đó là những điều tôi từng đối mặt khi còn nhỏ” - Murray nói. 

Cô cũng sáng lập và điều hành Manifest Living, một tổ chức thường thực hiện các buổi hội thảo để hướng dẫn các bạn trẻ mạnh dạn thay đổi cuộc đời mình. “Lớn lên mà không có cha mẹ ở cạnh để có được những lời khuyên, tôi thật sự muốn dùng mọi thứ mình có để giúp đỡ người khác. Nó như tiếng gọi của cuộc đời tôi vậy” - Murray chia sẻ.

'Gia đình lần nữa'

Những ký ức về quá khứ dường như chưa bao giờ là nỗi ám ảnh đối với Murray. Cô cho biết vẫn rất yêu thương cha mẹ và họ cũng yêu cô. “Cha mẹ tôi nghiện ma túy nhưng họ cũng là những con người biết yêu thương. Chỉ là họ không thể cho bạn cái mà họ không có”, Murray nói trong cuộc phỏng vấn trên kênh NPR của Mỹ.

Khi cô học xong, AIDS đã cướp đi mạng sống của cha cô. Khi quay trở lại để chăm sóc cha, Liz nói rằng cô cảm thấy thoải mái khi biết rằng cha cô đã chết như một người đàn ông tỉnh táo. "Khi ai đó tỉnh táo, lần đầu tiên bạn gặp họ. Ngay trước khi ông ấy qua đời, ông ấy đã viết cho tôi tấm thiệp này. Ông ấy đã viết trong tấm thiệp, 'Lizzy, cha đã bỏ lại những giấc mơ của mình từ lâu. Nhưng cha biết bây giờ chúng đã an toàn với con. Bây giờ chúng ta lại là một gia đình".