Nhà thơ Mai Văn Phấn:

Không bao giờ bước lại con đường cũ

11:36 29/01/2018
Đời sống văn học trong nước năm 2017 không thể không kể tên Mai Văn Phấn. Những ngày đầu tháng 12, anh vinh dự nhận Giải thưởng Cikada của Thụy Điển.


Cikada là giải thưởng văn học được sáng lập để vinh danh nhà thơ Thụy Điển Harry Martinson- chủ nhân giải thưởng Nobel Văn học 1974 với ý nghĩa "ghi nhận những đóng góp thông qua các vần thơ ca ngợi sự thiêng liêng của cuộc sống". Mai Văn Phấn là nhà thơ Việt Nam thứ 2 được nhận giải thưởng văn học này, sau nhà thơ Ý Nhi (được trao năm 2015).

- Chúc mừng nhà thơ Mai Văn Phấn được nhận giải thưởng văn học Cikada. Một số người nghĩ rằng thành tựu này là kết quả của những nỗ lực ông tự đưa thơ mình ra thế giới trong một thời gian dài bằng nhiều cách khác nhau. Ông nói gì về điều này?

+ Có lẽ phải nói rõ với bạn về điều này, tác phẩm của tôi cho đến giờ phút này được dịch ra 24 thứ tiếng, trong đó có những ngôn ngữ cực kỳ xa lạ với tôi như tiếng Hindi, tiếng Ne-pan, tiếng Montenegro…Tôi thậm chí phải vào google để tra xem thứ tiếng đó có bao nhiêu người sử dụng.

Nhà thơ Mai Văn Phấn nhận giải thưởng Cikada.

Tôi là người sử dụng tiếng Nga, và tiếng Anh thì không tốt lắm. Nếu tôi có thể đưa sách mình ra 24 thứ tiếng thì chắc tôi phải có một đội ngũ biên dịch cho mình rất lớn, tôi đâu có khả năng đó. Nhưng nói thế thì không có nghĩa là tôi không mong muốn thơ mình được dịch ra nước ngoài.

- Vậy lần đầu tiên sách của ông được dịch ra tiếng nước ngoài như thế nào?

+ Năm 2011 tôi may mắn được gặp dịch giả Trần Nghi Hoàng- nhà thơ, dịch giả định cư ở Hoa Kỳ. Anh Hoàng đọc tập thơ "Bầu trời không mái che" của tôi và thấy thích. Tôi trân trọng mời nhà thơ Trần Nghi Hoàng dịch cuốn này sang Tiếng Anh.

Từ bản dịch của Trần Nghi Hoàng, Nhà xuất bản Hội Nhà Văn đã in cuốn "Bầu trời không mai che - Firmament Without Roof Cover" song ngữ Việt-Anh vào năm 2012 phát hành trong nước. Sau thời gian phát hành, tôi vô tình nhận được thư của nhà thơ người Anh Susan Blanshard, đại diện cho Nhà xuất bản Page Addie Press ở Anh Quốc. Susan viết, bà ấy đã đọc tập thơ của tôi qua bản tiếng Anh và rất thích.

Bà ấy ngỏ ý muốn kinh doanh tập sách này, bằng cách ấn hành bản tiếng Anh ở Nhà xuất bản nơi bà ấy làm việc. Sách được xuất bản ở hai dạng, bản in giấy và bản điện tử. Bản giấy sẽ có giá bán là 9USD/ cuốn, và bản điện tử (bán trên trang mạng phát hành sách của Amazon) sẽ có giá là 7,5USD/ bản.

Cả hai dạng xuất bản tôi được hưởng nhuận bút 10% tính theo giá bìa. Nhà xuất bản sẽ độc quyền phát hành cuốn sách của tôi trong vòng 5 năm. Dĩ nhiên tôi đồng ý. Vì đây là một cơ hội để tác phẩm của tôi đến được với đông đảo độc giả quốc tế.

- Được biết, sách của ông đã lọt vào top 100 cuốn sách bán chạy nhất trên Amazon?

+ Vâng, chỉ sau khi Nhà xuất bản Page Addie Press phát hành 3 tháng, tập thơ "Firmament Without Roof Cover" của tôi đã đứng vào top 100 cuốn bán chạy nhất trên trang mạng Amazon. Nó được bạn đọc và một số nhà phê bình quốc tế đánh giá tốt.

Susan Blanshard hỏi tôi, còn có những tập thơ khác quan tâm đến các đề tài khác không, tôi nói còn. Tôi có giới thiệu hai cuốn khác của tôi với họ và giới thiệu cho Susan một số dịch giả tham gia dịch sách của tôi, sau bà ấy chọn 2 dịch giả là Lê Đình Nhất- Lang (Nhà thơ định cư ở Mỹ) và Nguyễn Tiến Văn (Nhà nghiên cứu Văn hóa từng định cư ở Canada).

Sau cuộc gặp gỡ đầu tiên của chúng tôi qua e-mail, Lê Đình Nhất-Lang dịch tiếp hai tập của tôi là "Những hạt giống của đêm và ngày - Seeds of Night and Day" và "Ra vườn chùa xem cắt cỏ - Grass Cutting in a Temple Garden". Nguyễn Tiến Văn thì dịch cho tôi cuốn "Buông tay cho trời rạng - Out of the Dark".

Tất cả bản thảo những cuốn đã dịch này đều được chuyển cho Susan Blanshard biên tập và sau đó được Nhà xuất bản Page Addie Press tiếp tục xuất bản với hình thức phát hành như cuốn đầu tiên. Như vậy tôi có 4 cuốn sách cùng phát hành ở Nhà xuất bản này và nó thực sự tạo lên một cơn sốc trên trang mạng Amazon.

6-2014, tôi có thêm 3 tập thơ vào top 10 trong 100 tập thơ châu Á bán chạy nhất trên Amazon, gồm: 2 tập thơ song ngữ Việt - Anh ("Ra vườn chùa xem cắt cỏ / Grass Cutting in a Temple Garden"; "Những hạt giống của đêm và ngày / Seeds of Night and Day") và 1 tập thơ song ngữ Việt - Pháp ("Bầu trời không mái che / A Ciel Ouvert"). Từ đó đến nay, cứ vào ngày cuối cùng của tháng 12 hàng năm tôi lại có một khoản tiền nhất định bằng USD vào tài khoản cá nhân, đủ để mua áo khoác đẹp và thết đãi bạn bè. Tôi rất vui vì sách được phát hành đến với bạn bè quốc tế lại có thêm nguồn lợi bằng tiền. 

- Anh nói mình là một nhà thơ chuyên nghiệp, vậy xin hỏi, anh nhà thơ chuyên nghiệp và nhà thơ nghiệp dư có gì khác nhau?

+ Đã nói đến một nhà thơ chuyên nghiệp thì phải có kiến thức sâu rộng về thi ca. Đối với nhà thơ chuyên nghiệp thì không có chuyện ngẫu hứng. Anh phải đọc nhiều, nghiên cứu, phải hiểu về lịch sử các khuynh hướng, xu hướng, trào lưu sáng tác trên thế giới. Anh phải có một cái nền kiến thức chắc chắn, bởi nếu kiến thức không đủ rộng cảm xúc sáng tạo sẽ rất nhanh cạn.

- Tôi thấy có một vài người làm thơ đọc nhiều và họ bị ảnh hưởng rất nặng bởi một vài xu hướng nào đấy. Sáng tác của họ đôi khi giống như họ nhái lại, lai căng. Họ lệ thuộc quá nhiều vào lý thuyết. Mà hình như thi ca thực sự nó không có lý thuyết nào cả?

+ Đối với tôi, việc đọc nhiều quan trọng nhưng việc vượt lên trên những lý thuyết đã đọc còn quan trọng hơn. Khi tiếp xúc với bất kỳ một khuynh hướng nào đó tôi luôn đặt ra câu hỏi vậy thơ Việt đang ở đâu? Bao giờ thì có một khuynh hướng Thơ mang đậm căn tính Việt, lịch sử Việt, văn hóa Việt, ẩn ức Việt, tình yêu Việt? Trả lời câu hỏi đó là tìm kiếm đáy sâu của chính mình, và sáng tạo trên nền tảng đó.

- Trong tinh thần thi ca của anh, đổi mới, cách tân là câu chuyện sống còn. Nếu quan niệm thi ca bắt nguồn từ cảm xúc thì tại sao lại phải đặt vấn đề cách tân, và cách tân thì đi đến đâu, thưa anh?

+ Giống như nhiều nhà thơ khác ở Việt Nam, tôi cũng sinh ra từ làng quê, chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi văn hóa làng, những cái đã ổn định, quen thuộc, thành truyền thống. Tôi được số phận dắt đến với thơ, đến mức độ mình không thể không cầm bút.

Những tác phẩm đầu tiên tôi hoàn toàn do bản năng dẫn dắt. Nhưng sau khi đọc rộng, nghiên cứu về thơ ca thế giới tôi có một nhận thức là mình phải trở thành một người sáng tạo chuyên nghiệp. Mình phải trả lời các câu hỏi, thơ thế giới chuyển động như thế nào, thơ Việt đang ở đâu và cá nhân mình đang ở đâu? Tôi quan niệm thơ tôi như một cánh đồng Việt, nếu không có những dòng chảy nó sẽ khô kiệt.

Những kiến thức tôi đọc, tôi hiểu biết về thi ca giống như những dòng chảy, chảy qua rồi để lại phù sa và tôi gieo xuống đó một tâm hồn Việt, thì đương nhiên nó sẽ cho ra những hoa trái Việt. Cách tân nghĩa là phải tự mở mang cá nhân mình, không bao giờ bước lại con đường cũ. Không bao giờ dậm chân tại chỗ.

Thơ của Mai Văn Phấn được xuất bản bằng Tiếng Anh.

- Chúng ta đang nhìn thấy một thực tế là thơ càng ngày dường như càng ít người đọc hơn? Điều này có làm cho một người làm thơ chuyên nghiệp như anh bi quan không?

+ Không, tôi chẳng có gì bi quan cả. Tôi thấy người đọc thơ ít đi cũng là phù hợp với xu thế hiện nay. Tôi nghĩ chúng ta không nên quá đề cao thơ với cộng đồng nói chung. Cách đây mấy năm, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều và tôi được mời đi dự festival thơ ở Hàn Quốc.

Chúng tôi được đến nhiều nơi trên "xứ sở Kim Chi", giao lưu, nói chuyện, đọc thơ. Và mỗi buổi đọc thơ của chúng tôi chỉ có khoảng 100 người nghe. Tôi hỏi nhà thơ Ko Hyeong Ryeol, Tổng biên tập tạp chí Thi Bình đi cùng, ông nói, ở mỗi thành phố hiện đại chỉ cần chừng đó người đọc tinh hoa.

- Cuộc sống, cùng với tuổi tác khiến cho chúng ta ngày càng già hơn, tinh khôn hơn. Nhìn quanh dường như ai cũng thông minh cả. Còn nhà thơ thì sao, sự già đi, tinh khôn hơn có ảnh hưởng đến những bài thơ của họ viết?

+ Tôi vẫn muốn rằng mỗi buổi sáng thức dậy mình nhìn cuộc sống bằng cặp mắt của một đứa trẻ lên ba tuổi. Thơ ca đến với tôi trong những khoảnh khắc như vậy. Cuộc sống lúc này đúng là không ma mị được mình. Cho dù cố gắng đi nữa thì đôi lúc mình vẫn lộ ra cái tinh quái của một "lão già" đã 63 tuổi. Nhưng ngay trong giây phút nào đó đứa trẻ 3 tuổi trong mình thức dậy, tôi lập tức để nó dẫn mình đi. Có thể nói, toàn bộ cuộc sống của tôi là nằm trong không gian của thơ. Thái độ của tôi với thơ ca là thái độ đối với một tôn giáo.

- Hạnh phúc của một người làm thơ theo anh là gì?

+ Nhà thơ hạnh phúc hơn người thường là anh ta được sống trong một thế giới riêng nữa. Anh ta nhiều lúc "ở trên ngọn cây" và điều quan trọng là làm sao biết xuống mặt đất. Một người làm thơ cần sự giúp đỡ thấu hiểu của người thân. Nếu không có một sự sẵn lòng từ phía người thân dành cho anh ta, thì cuộc sống đối với anh ta cũng khó khăn lắm, không dễ dàng đâu.

- Xin cảm ơn nhà thơ Mai Văn phấn về cuộc trò chuyện.

Bình Nguyên Trang (thực hiện)

Từ nay đến 17h ngày 28/7, thí sinh được đăng ký, điều chỉnh nguyện vọng xét tuyển đại học trên hệ thống tuyển sinh chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) không giới hạn số lần. Các chuyên gia tuyển sinh lưu ý, để tăng cơ hội trúng tuyển vào ngành học yêu thích, thí sinh không nên đặt quá ít nguyện vọng, cũng không nên đặt tất cả nguyện vọng vào một trường theo kiểu “bỏ hết trứng vào một giỏ”.

Ẩn sau vỏ bọc doanh nhân đá quý thành đạt trên mạng xã hội, Nguyễn Mạnh Tuấn - kẻ từng bước chân vào thế giới ngầm đang lặng lẽ điều hành một đường dây ma túy xuyên tỉnh, tinh vi và nguy hiểm bậc nhất. Những hình ảnh hào nhoáng, giàu sang chỉ là lớp son giả tạo che giấu sự thật rùng rợn phía sau - một trùm ma túy liều lĩnh, sẵn sàng nổ súng để thoát thân.

Đầu tháng 7/2025, trên mạng xã hội lan truyền video clip về một cô gái bị người bán trà đá xua đuổi khi đứng trên vỉa hè Bến xe Mỹ Đình, TP Hà Nội. Vụ việc gây bức xúc trong dư luận và cơ quan chức năng đã nhanh chóng vào cuộc xác minh, xử phạt người bán trà đá 2,5 triệu đồng vì hành vi lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh, vi phạm trật tự công cộng.

Theo báo cáo nhanh của Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự tỉnh Thanh Hoá, mưa, bão số 3 không có thiệt hại về người nhưng gây hư hỏng hạ tầng giao thông, cây trồng, vật nuôi ở nhiều địa phương trong tỉnh.

Giữa lúc xung đột Nga - Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, khả năng về một vòng đàm phán mới, dự kiến diễn ra trong hai ngày 24-25/7 tại Istabul (Thổ Nhĩ Kỳ) đang thu hút sự quan tâm của dư luận quốc tế. Dù Moscow và Kiev đều tuyên bố sẵn sàng đối thoại, giới quan sát cảnh báo những khác biệt quá sâu sắc về lợi ích và lập trường khiến con đường đến hòa bình còn nhiều chông gai.

Quy hoạch vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có 6 tuyến cao tốc với tổng chiều dài khoảng 1.200 km, trong đó trục dọc có 3 tuyến với chiều dài 600km và trục ngang có 3 tuyến với khoảng 600km. Ngoài tuyến cao tốc TP Hồ Chí Minh – Trung Lương - Mỹ Thuận - Cần Thơ đã đưa vào khai thác dài 120km, các tuyến còn lại như: Cần Thơ – Cà Mau, Châu Đốc - Cần Thơ – Sóc Trăng, Cao Lãnh - Lộ Tẻ - Rạch Sỏi, Cao Lãnh - An Hữu đang được đầu tư, đẩy nhanh tiến độ để sớm "về đích".

Trong lịch sử kinh tế Mỹ, Cục Dự trữ Liên bang (Fed) luôn giữ vai trò trung tâm trong việc điều tiết chính sách tiền tệ, đảm bảo sự ổn định của đồng USD và kiềm chế lạm phát. Với cơ chế hoạt động độc lập, Fed thường đưa ra các quyết định dựa trên dữ liệu kinh tế, không phụ thuộc vào áp lực chính trị. Tuy nhiên, thời gian gần đây, mối quan hệ giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Fed Jerome Powell trở thành tâm điểm chú ý của thị trường quốc tế. Các khác biệt về quan điểm chính sách, đặc biệt liên quan đến lãi suất và định hướng phát triển kinh tế, đã tạo nên nhiều thảo luận về cách thức điều hành của Mỹ trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động.

Giải bóng đá nữ Đông Nam Á sắp tới dự báo sẽ khó khăn hơn với đội tuyển nữ Việt Nam. Thầy trò huấn luyện viên Mai Đức Chung đang có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho mục tiêu giành chức vô địch.

Được đón nhận trở về quê hương bằng tấm lòng bao dung, ấm áp, nhiều người lầm lỗi đã từ bỏ suy nghĩ nghe theo lời xúi giục, kích động của kẻ xấu và yên tâm làm ăn, chăm lo gia đình để cùng giữ gìn sự bình yên cho buôn làng. Và hơn ai hết, Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn tạo mọi điều kiện để họ quay về, giúp họ thấu hiểu về sự đúng đắn, nhân văn trong chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Các chuyên gia khí tượng dự báo, hôm nay ở Bắc Bộ tiếp tục có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to với lượng mưa từ 15-30mm, cục bộ có nơi trên 80mm, cần đề phòng sạt lở, lũ quét sau bão.

Thành cầm súng uy hiếp chủ tiệm vàng, sau đó dùng búa đập vỡ tủ trưng bày, cướp đi một số lượng vàng lớn rồi lên xe bỏ chạy. Chủ tiệm vàng và người dân đã tổ chức truy đuổi và khống chế được Thành…

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.