Washington đệ nhất: Chiến tướng và phu nhân

• Vì sao tân Đệ nhất phu nhân Mỹ kiện báo chí và blogger?
• Người thiết kế áo dạ hội cho Đệ nhất Phu nhân Mỹ
• Thời trang “sang chảnh” của tân Đệ nhất Phu nhân Mỹ
• Đệ nhất Phu nhân Mỹ khởi động sáng kiến ủng hộ các nữ sinh bị bắt cóc

Lịch sử các đời tổng thống Mỹ cũng khởi đầu vào ngày đặc biệt: 30-4. Đó là năm 1789, lúc chiến binh lừng lẫy George Washington đứng trên ban công của Thị sảnh Liên bang trên phố Wall Street ở New York, long trọng tuyên thệ nhậm chức Tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ.

Wall Street, phố đặc tường dày nhà băng bây giờ, lúc ấy chỉ là con phố kiểu thị trấn với hàng nhà gỗ, những quán rượu ồn ào, chuồng ngựa, quán bar của dân cao bồi… Nhưng nơi thị tứ vào hạng oách thời ấy ghi nhận lịch sử vùng đất mới: lần đầu tiên có tổng thống riêng, khẳng định chủ quyền riêng trước những đội quân can thiệp Anh, Pháp, Ấn...

George Washington, viên tướng trận cao to quá khổ, được quan quân Hoa Kỳ kính trọng, tôn lên làm Tổng thống. Ông từng nổi tiếng toàn quân khi xông pha đánh Nam dẹp Bắc, giữ nền độc lập Hoa Kỳ trước quân châu Âu sang can thiệp.

Ông có số hên, hòn tên mũi đạn phải tránh. Ông từng bị 4 viên đạn xé toạc áo nhưng không trở thành thương binh, 2 con chiến mã của ông bỏ mình trong lửa đạn nhưng ông vẫn bình an.

Sinh năm 1732 trong một gia đình chuyên trồng trọt tại trang trại Virginia, từ nhỏ được học đạo đức, cách cư xử, và kiến thức ứng xử như một quý ông ở Virginia thế kỷ 18 cần có.

Có tài, năng động, ông theo đuổi nghệ thuật quân sự và mở rộng sang vùng đất phía Tây, nơi sau này người châu Âu ồ ạt tràn sang đào vàng.

16 tuổi, George Washington cùng với Lord Fairfax tham gia thám hiểm vùng đất Shenandoah, chiến đấu trong chiến tranh Pháp và Ấn.

Cho đến trước Cách mạng Mỹ, Washington quản lý vùng đất của mình xung quanh Mount Vernon rồi kết hôn với một góa phụ, bà Martha Dandridge Custis, sống cuộc đời bận rộn và hạnh phúc.

Đối với chuyện làm ăn, Washington cảm thấy bị lợi dụng và cản trở bởi các quy định của người Anh. Tiềm năng của ông bật lên, mềm dẻo nhưng quyết liệt trong các cuộc tranh cãi với các đại diện của “nước mẹ vĩ đại”.

Người Mỹ vùng lên trước các đế quốc từ lục địa già. Các hội đoàn tổ chức lại đấu tranh. Tháng 5-1775, Quốc hội Mỹ thành lập tại Philadelphia, và Washington, một trong những đại biểu của Virginia, được bầu làm Tổng Tư lệnh quân đội.

Ông nhanh nhạy đề ra cách đánh: rút lui rồi bất ngờ phản công, rồi quấy rối, làm cho quân Anh không yên.  Thế nhưng, đến năm 1781, với sự trợ giúp của đồng minh Pháp, quân Anh thắng thế. Washingon thất bại ở Yorktown, ông lui về trang trại của mình tại Mount Vernon. Dù thất bại, Washington vẫn được tiếng và khi Hiến pháp mới được phê chuẩn, ông được bầu làm Tổng thống đầu tiên của Mỹ.

Ngồi trong Phủ tổng thống, nhưng quân tướng trong phủ đều bị “cài”, có người thân Anh, có kẻ thân Pháp. Khi Pháp, Anh quay ra đánh nhau tranh lợi, Washington thường gặp các sức ép từ bên nọ bên kia… Nhưng vị tướng trận cũng là nhà kỹ trị khôn khéo “lách giữa hai làn đạn” để giữ nước yên ổn.

Mệt mỏi với chính trị căng thẳng, ông xin nghỉ vào cuối nhiệm kỳ thứ hai. Trong lời từ biệt, ông kêu gọi từ bỏ thiên vị quá mức, chống lại liên minh lâu dài và phân biệt vùng miền.

Về vườn tại Mount Vernon chưa đầy ba năm, Washington mất 1799. Chiến tướng Washington được người Mỹ ghi nhận công lao, in hình ông lên tờ 100USD.

Đằng sau một đàn ông thành công luôn có bóng một người đàn bà tài giỏi. Martha vợ ông, không chỉ giỏi việc nhà, mà còn là một tham mưu và phò trợ ông mọi việc. Bà là một góa phụ từng có chồng con trước đó. Bà vốn là con nhà giàu, làm ăn giỏi giang, làm nội tướng đảm đang…

Biết đọc biết viết, ham sách vở, tìm thấy niềm vui và sự an ủi trong tự học, lại ham vươn lên làm ăn… là mẫu hiếm thời đó, khi hầu hết phụ nữ ở Virginia những năm 1700 mù chữ và cam chịu yên bề. Bà Martha rất ham học và đọc nhiều sách, từ kinh thánh đến văn học, tiểu thuyết, tạp chí giải trí... Bà có dáng người cao to nhưng tính tình lại không khô khan.

Martha được mô tả là người phụ nữ  có ý chí, đáng yêu và quyến rũ với tính cách sôi nổi. Bà duyên dáng, chân thành, cởi mở là những từ được ghi lại về bà, giải thích những thành công của bà.

Người chồng đầu tiên của bà, Daniel Parke Custis, lớn hơn bà gần 20 tuổi, bị gia đình ngăn cản vì  tuổi tác, không môn đăng hộ đối. Họ sống với nhau gần 7 năm  rồi ông qua đời do bệnh.

Martha sinh 4 người con, 2 người con với người chồng đầu. Bà lấy George Washington năm 1759,  lúc bà 26 tuổi. Họ có gần 300 nô lệ và hơn 17.500 hecta đất, trị giá hơn 40.000 bảng Anh.

Washington suốt ngày lo chinh chiến, lúc đó mới được thừa kế chút bất động sản ở núi Vernon, do người anh trai mất. Bà về chăm sóc trang trại cho Washington. Ông thường chỉ ghé thăm bà vào mùa đông khi chiến trận tạm ngưng do thời tiết quá xấu.

Khi Washington lên làm Tổng thống đầu tiên, Martha trở thành Đệ nhất phu nhân đầu tiên của Mỹ, một cái danh “có tiếng nhưng không có miếng”.

Cái hay là cả hai vợ chồng đều ý thức được mọi hoạt động, cách ứng xử của người đầu tiên sẽ tạo ra tiền lệ cho những người tiếp theo. Vì thế, họ càng giữ gìn hình ảnh để đời sau noi theo.

Hàng tuần,  cứ vào tối thứ Sáu, bà thường tổ chức các cuộc gặp gỡ giữa Tổng thống và các quan chức Quốc hội, các chức sắc, đại diện các cộng đồng... để giao lưu, nghe ý kiến rộng rãi. Lúc ấy, mọi người thường gọi bà là "Lady Washington", "Lady Presidentess của chúng tôi"…

Sau khi George Washington qua đời, Martha đã giải phóng hết số nô lệ theo ý nguyện của chồng. Đến khi bà mất, phần mộ của bà cũng được đặt cạnh ông.

Đệ nhất phu nhân là chức danh không chính thức dành cho bà chủ Nhà Trắng, và thường vị trí này thuộc về phu nhân Tổng thống Hoa Kỳ.

Cũng có những phụ nữ, không phải phu nhân tổng thống, phục vụ trong cương vị đệ nhất phu nhân, do tổng thống còn độc thân hoặc góa vợ, hoặc khi phu nhân tổng thống không thể hoặc không muốn thực thi nhiệm vụ của đệ nhất phu nhân. Khi ấy, vị trí này được dành cho con gái, hoặc một phụ nữ là người thân, hoặc bạn thân của tổng thống.

Đệ nhất phu nhân không phải chức danh dân cử, cũng không có nhiệm vụ chính thức và không có lương bổng. Tuy vậy, đệ nhất phu nhân thường được tham dự nhiều nghi lễ chính thức cũng như tham gia quốc sự cùng với tổng thống hoặc thay mặt tổng thống.

Thông thường, các đệ nhất phu nhân hoạt động trong các lĩnh vực nhân đạo, y tế, giáo dục, trẻ em, từ thiện... Cũng có Đệ nhất phu nhân làm việc cho chính phủ như Hillary Clinton...