Cựu Tổng thống Chile, Michelle Bachelet: Hai lần qua một dòng sông

Michelle Bachelet là người con thứ hai trong gia đình, sinh ngày 29/9/1951 tại Santiago, thủ đô Chile.  Mẹ bà là nhà khảo cổ học. Cha bà, Alberto Bachelet, là sĩ quan không quân chuyên nghiệp.

Năm 1962, nữ Tổng thống tương lai đã theo cha mẹ sang sống ở Mỹ, nơi người cha được phái làm tùy viên quân sự trong Đại sứ quán Chile. Cư trú tại bang Mariland, cô bé Michelle đã hai năm liền theo học ở Trường Trung học Mỹ. Sau khi trở về Chile, nữ Tổng thống tương lai đã tốt nghiệp Trường Trung học nữ số 1, nơi mà cô bé Michelle không chỉ là một trong những nữ sinh xuất sắc nhất mà còn là lớp trưởng, thành viên dàn đồng ca, cầu thủ bóng chuyền,  thành viên đội kịch và ban nhạc...  Năm Michelle tròn 16 tuổi, người cha đã tặng cho con gái mình một khẩu súng ngắn nhân ngày sinh nhật...

Sau khi tốt nghiệp trung học, Bachelet đã dự định theo học ngành xã hội học  nhưng do ảnh hưởng từ người cha nên đã thi vào khoa Y - Trường Đại học Chile năm 1970 với kết quả thi vào hàng cao nhất nước.

Dưới thời vị Tổng thống theo khuynh hướng thiên tả, đảng viên đảng Xã hội, Salvador Allende, người cha của bà Bachelet, khi đó đã mang quân hàm tướng trong Lực lượng Không quân Chile,  được cử làm lãnh đạo Ủy ban Phân phố lương thực thực phẩm... Ở thời điểm đó, đây là lĩnh vực cực kỳ nhạy cảm vì đất nước Chile đang bị các thế lực bên ngoài hãm hại bằng những khó khăn kinh tế nhằm lật đổ chính phủ của Tổng thống Allende...

Cuộc đảo chính đẫm máu của Augusto Pinochet với sự hà hơi tiếp sức của Washington đã phá tan đời sống yên bình của gia đình bà nói riêng và của toàn bộ đất nước Chile nói chung. Tổng thống Allende đã bị sát hại. Sau khi Pinochet tiếm quyền làm Tổng thống, hiến pháp bị huỷ bỏ, quốc hội bị giải tán, nhiều đảng phái chính trị bị đàn áp, hơn 130 nghìn người bị bắt giữ, giam cầm và tra tấn, hàng nghìn người bị xử tử.  Tướng Alberto Bachelet đã bị bắt vào tù với tội danh “phản bội tổ quốc”. Và ông đã bị hành hạ trong tù cho tới chết trong một cơn đau tim sau nửa năm (12/3/1974). Rồi nửa năm sau đó nữa, chính nữ Tổng thống tương lai, khi đó đang là sinh viên y khoa, và mẹ đã bị lực lượng an ninh bắt giam vào nhà tù Villa  Grimaldi, một trong những lò giam người khét tiếng dưới thời nhà độc tài Pinochet. Người bạn trai thân thiết của bà là Lamie Lopez cũng bị sát hại...

Sau gần một năm ở trong tù, nhà sự can thiệp của chính phủ Australia (nơi người anh trai Alberto đang cư trú) và những đồng sự cũ của người cha, Michelle Bachelet đã được trả lại tự do cùng mẹ rồi sang cư trú tại xứ sở Kangaroo. Điểm đến tiếp theo của bà là Đông Đức. Tại đó, bà đã học tiếng Đức ở Lepzig và tiếp tục trau dồi những kiến thức y khoa tại Trường Đại học tổng hợp Berlin mang tên  Gumboldt. Tại đây, bà đã lập gia đình với kiến trúc sư Jorge Davalos...

Năm 1979, gia đình nữ Tổng thống tương lai trở về Chile. Bà tiếp tục học ở Đại học Chile và tham gia các  tổ chức phi chính phủ.  Năm 1982, bà Bachelet cuối cùng đã nhận được bằng bác sĩ phẫu thuật  và sau đó, bà tiếp tục học lấy được bằng bác sĩ nhi khoa, bác sĩ dịch tễ và bác sĩ chăm sóc sức khỏe cộng đồng... Và đồng thời, bà cũng gia nhập đảng Xã hội. Trong giai đoạn những năm 1995-2000, bà là ủy viên Ban Chấp hành Trung ương đảng Xã hội Chile. Những năm đầu tiên sau khi tốt nghiệp đại học, nữ Tổng thống tương lai làm việc trong một bệnh viện nhi rồi chuyển sang làm trong các tổ chức phi chính phủ giúp đỡ các gia đình từng bị khốc hại trong chế độ của nhà độc tài Pinochet...

Sau khi cơ chế dân chủ được khôi phục lại ở Chile năm 1990, bà Bachelet đã nhận vai trò tư vấn trong Tổ chức  Y tế thế giới  (WHO). Từ năm 1994 tới năm 1997, bà là cố vấn cho Thứ trưởng Bộ Y tế Chile. Năm 2000, Tổng thống Chile lúc đó là ông Ricardo Lagos đã đưa bà lên làm Bộ trưởng Y tế rồi tới năm 2002, cử bà làm Bộ trưởng Quốc phòng (bà là người phụ nữ đầu tiên ở châu Mỹ Latinh ngồi ở cương vị này. Trước đó, bà đã tốt nghiệp trường Quân sự ở Mỹ và Học viện Quốc phòng ở Chile).

Cuối năm 2004, bà Bachelet đã tuyên bố rằng bà sẽ ra tranh cử Tổng thống. Hậu thuẫn cho bà không chỉ là các đồng chí trong đảng Xã hội mà cả lực lượng Xã hội Dân chủ và Dân chủ Thiên chúa giáo trong liên minh “Đồng thuận Dân chủ” nắm quyền quản lý đất nước từ năm 1990. Chủ đề chính trong chiến dịch vận động tranh cử của bà Bachelet là các vấn đề xã hội. Bà đưa ra lời hứa nếu đắc cử sẽ tiến hành cải cách hệ thống y tế và giáo dục, cũng như tăng mức lương hưu... Và chính những lời hứa đó đã đưa bà đến thắng lợi trong cuộc bỏ phiếu ngày 15/1/2006 và trở thành người phụ nữ thứ năm làm Tổng thống ở châu Mỹ Latinh, sau những Violeta Barrios de Chamorro (Nicaragua), Maria Estela Martinez de Peron (Argentina), Lidia Gueiler Tejada (Bolivia), Rosalia Arteaga (Ecuador), Mireya Moscoso (Panama) và Janet Jagan (Guyana).

Nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của bà Bachelet đã được đánh giá là thành công. Ở cuối nhiệm kỳ này, bà Bachelet vẫn duy trì được mức độ tín nhiệm của nhân dân tới 70-80%. Tuy nhiên, do Hiến pháp Chile không cho phép một người cầm quyền hai nhiệm kỳ liên tiếp trên cương vị nguyên thủ quốc gia nên năm 2010, bà đã không thể tiếp tục tái tranh cử. Kế nhiệm bà là nhà kinh tế học Sebastian Echenique theo khuynh hướng thiên hữu, người đã từng thua bà trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2005... Đấy cũng là lần đầu tiên trong hơn nửa thế kỷ ở Chile, một ứng cử viên hữu khuynh lại được bầu lên làm Tổng thống một cách chính thức và hợp hiến. Tuy nhiên, ông Echenique đã không duy trì được sự tín nhiệm của nhân dân tới cuối nhiệm kỳ. Tới cuối tháng 12-2012, mức độ tín nhiệm của ông này đối với cử chi Chile không vượt quá 30%; tỉ lệ số cử tri ủng hộ chính sách mà ông tiến hành cũng không quá 58%...

Chính vì thế, trong cuộc đọ sức năm nay, như thực tế cho thấy, ứng cử viên cánh hữu hầu như không có cơ hội để vượt lên trên bà Bachelet... Tháng 3/2013, khi đứng ra tuyên bố sẽ tái tranh cử tổng thống, bà Bachelet đã nhấn mạnh rằng, bà hiểu rất rõ những đòi hỏi của sinh viên và học sinh về một nền giáo dục chất lượng và miễn phí, những nỗi lo lắng và nguyện vọng của tầng lớp trung lưu cũng như dân cư ở các địa phương thuộc đất nước Chile: “Tôi tin chắc rằng, nguyên nhân của sự bất mãn phổ biến trong dân chúng nằm chính trong sự bất công vô cùng tận đang tồn tại hiện nay...”.

Cũng phải nói thêm rằng, đối thủ của bà Bachelet trong cuộc bầu cử hiện nay lại là một người bạn hàng xóm thuở ấu thơ. Cựu Bộ trưởng Lao động Evelyn Matthei, ứng cử viên liên minh cánh hữu cầm quyền, là con gái một viên tướng ở phe đảo chính năm 1973. Tuy nhiên, sau này, cả hai gia đình đã cùng nhau xác định rằng, ông không hề dính líu trực tiếp tới cái chết của cha bà Bachelet...

Bà Bachelet ngoài tiếng Tây Ban Nha còn biết tiếng Đức, Anh, Bồ Đào Nha và Pháp. Bà cũng biết nói “chút ít” tiếng Nga từ khi tá túc ở Đông Đức... Bà Bachelet là thành viên của Hội đồng Phụ nữ lãnh đạo thế giới và là hội viên Câu lạc bộ Madrid...

Trong một xã hội mang nặng màu sắc bảo thủ như ở Chile, bà Michelet là một hình mẫu chính trị gia mới. Bà là một phụ nữ đã li dị, có ba người con từ hai người chồng khác nhau. Bà từng công khai tuyên bố: “Tôi là người mẹ đơn thân và là người theo thuyết bất khả tri..”. Thế nhưng, những điều này không khiến người dân Chile quay lưng lại với bà. Rất nhiều phụ nữ Chile nhìn thấy ở bà hình ảnh của chính mình...

Theo đánh giá của các nhà quan sát, có rất nhiều khả năng bà Bachelet sẽ giành được chiến thắng chung cuộc ở vòng bầu cử thứ hai ngày 15/12 này. Khẩu hiệu vận động tranh cử của bà - “Đấu tranh chống lại bất công” - tiếp tục thu hút được sự ủng hộ của nhiều cử tri Chile