Giáo sư Ngô Bảo Châu đoạt giải Toán học Fields: Vinh quang Việt Nam
Khoảnh khắc trí tuệ Việt Nam được vinh danh ở đỉnh cao khoa học loài người chắc chắn sẽ là niềm vui không chỉ của riêng Ngô Bảo Châu và gia đình anh, mà còn là niềm tự hào của hàng chục triệu người Việt Nam hiện đang sinh sống trên khắp thế giới bởi anh đã thực hiện được hoài bão của bao thế hệ những người làm toán, yêu toán của Việt Nam đã và đang mơ một ngày nào đó Toán học Việt Nam sẽ được xếp ngang với Toán học thế giới.
Đã từng thi trượt vào lớp chuyên Toán
Ngô Bảo Châu sinh năm 1972, cái thời đất nước còn bao cấp và tuổi thơ của anh cũng như tất cả những đứa trẻ cùng trang lứa, bữa ăn thường xuyên phải độn thêm khoai, sắn. Là con trai duy nhất của hai nhà khoa học, cha anh là Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Huy Cẩn, còn mẹ anh là Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Lưu Vân Hiền, nhưng Bảo Châu không hề được cưng chiều mà vẫn phải làm các công việc gia đình giúp cha mẹ, thậm chí còn giúp mẹ làm thêm để tăng thu nhập.
Thời học phổ thông, anh được cha mẹ cho học ở Trường thực nghiệm Giảng Võ và đây chính là môi trường giúp anh hình thành cách tư duy phản biện, độc lập, sáng tạo. Tuy chăm chỉ học tập nhưng Châu không phải là mẫu của những người chỉ biết học và học, anh dành rất nhiều thời gian để chơi thể thao, đi bộ hoặc học thêm những môn mà anh yêu thích như chơi đàn violon, đọc truyện, chơi cờ tướng...
 |
|
GS Ngô Bảo Châu cùng GS.TSKH Trần Văn Nhung, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT đến thăm và dự bữa cơm thân mật tại nhà GS.TSKH Nguyễn Duy Tiến ngày 5/8. Ảnh: HT |
Luôn đứng đầu lớp về môn Toán, nhưng đã có lần, khi thi vào lớp chuyên Toán của Trường Trưng Vương, anh đã trượt vỏ chuối. Năm sau thi lại, Châu đã đỗ và nằm trong top ten những bạn đạt số điểm cao nhất. Giành giải nhất học sinh giỏi Toán quốc gia ở năm cuối THCS, Ngô Bảo Châu vào học khối chuyên Toán Trường Đại học Tổng hợp (nay là Đại học Quốc gia Hà Nội). Năm 1988, anh tham dự kỳ thi Olympic Toán quốc tế tại
Sang Pháp du học từ năm 18 tuổi, Ngô Bảo Châu có cơ hội làm quen với Toán học thế giới khi theo học tại Đại học
Năm 1994, anh và Giáo sư Gerard Laumon, người thầy của anh cùng nhận giải thưởng nghiên cứu hàng năm của Viện Toán học Clay (Mỹ) dành cho những người đạt thành tựu xuất sắc nhất trong năm nhờ giải quyết một trường hợp đặc biệt của "Chương trình Langlands". Châu là người Việt
Sau khi nhận giải thưởng Clay, Ngô Bảo Châu được Viện Nghiên cứu khoa học cao cấp tại
Đầu tháng 7 vừa rồi, Ngô Bảo Châu đã có dịp trở lại Việt Nam với hai mục đích: thăm gia đình và làm việc, thế nhưng, với lịch làm việc dày đặc, thời gian anh dành cho gia đình rất ít bởi anh còn phải tập trung hoàn thiện bản báo cáo toàn thể tại Đại hội Toán học thế giới. Ngày 21/7, Ngô Bảo Châu đã được Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, Phó Thủ tướng, Chủ tịch Hội đồng Chức danh Giáo sư Nhà nước tiếp và mời dự bữa cơm thân mật.
Trong buổi gặp gỡ này, Ngô Bảo Châu bày tỏ nguyện vọng được cống hiến cho sự phát triển của Toán học nước nhà trên một mức độ cao hơn và hiệu quả hơn, so với những hoạt động giảng dạy trực tiếp mà lâu nay anh vẫn tích cực tham gia, mỗi khi có điều kiện về nước. Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã khẳng định, sẽ tạo điều kiện tốt nhất cho Giáo sư Ngô Bảo Châu và những nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài đóng góp trí tuệ, sức lực và thời gian để phát triển Toán học và khoa học Việt Nam.
Thừa hưởng từ một nền giáo dục khoa học
Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Huy Cẩn - cha của Ngô Bảo Châu kể rằng, thuở nhỏ, Châu cũng nghịch ngợm lắm. Một lần bị thầy giáo bắt viết kiểm điểm vì lỗi hiếu động nhảy lên bàn, cậu sợ quá tan học không dám về nhà mà... bỏ đi lang thang đến tận tối mịt được một chú Công an dẫn về.
Tuy là con trai duy nhất của vợ chồng nhà khoa học nhưng Châu không hề được cưng chiều. Anh biết làm tất cả mọi việc giúp mẹ từ rửa bát, lau nhà đến nấu cơm, giặt giũ... và cũng luôn bị phạt nếu mắc lỗi. Cha mẹ anh là nhà khoa học nhưng không vì thế mà ép con học để thành tài, thậm chí mẹ anh luôn phải giục anh đi ngủ sớm để giữ gìn sức khỏe khi thấy cậu con trai mình suốt ngày miệt mài với sách vở.
Năm 1994, Ngô Bảo Châu kết hôn với một người bạn gái từ thời phổ thông, vợ chồng anh sinh được ba cô con gái và hiện ba cô con gái này cũng không thích xem tivi giống cha, thời gian chủ yếu anh muốn các con dành cho việc học và giải trí.
Là một Giáo sư Toán học, cứ nghĩ rằng con người Châu sẽ khô khan như những con số, nhưng anh biết tự cân bằng cuộc sống của mình khi ngoài giờ nghiên cứu, anh dành khá lớn thời gian để chơi thể thao, đọc truyện, chơi đàn, làm thơ. Phong cách này của anh đã được truyền lại cho các con và sống tại những đất nước phát triển như Pháp và Mỹ thì phong cách ấy đã cho hiệu quả rất thiết thực.
Thừa hưởng quan điểm sống từ cha mẹ - những giáo sư, tiến sĩ chân chính dành cả cuộc đời để theo đuổi các công trình khoa học, Ngô Bảo Châu không muốn mọi người gọi anh kèm theo các cụm từ mỹ miều "xuất chúng" hay "hàng đầu thế giới". Anh cũng không coi những công trình nghiên cứu của mình là "bom tấn" hay là những điều to tát rất dễ khiến một số người "ngủ quên" trên niềm vui chiến thắng.
Quan điểm của anh là sống, cống hiến cho khoa học với trách nhiệm của một nhà khoa học. Anh chưa bao giờ coi tiền bạc và tiếng tăm là mục đích sống của mình. Chính cuộc sống giản dị và phong cách đạm bạc của cha mẹ đã xây dựng nên quan điểm sống sau này của Châu và cho cả ba cô con gái của anh. Châu chỉ muốn có một cuộc sống giản dị và được làm công việc yêu thích.
Anh đã từng tâm sự với mẹ, nếu kiếm được nhiều tiền, anh sẽ làm từ thiện để giúp đỡ những mảnh đời bất hạnh. Anh chưa bao giờ được bố mẹ tán tụng là "thần đồng" hay những khái niệm tương tự, dù có lúc anh đáng được biểu dương như thế. Chính bà Trần Lưu Vân Hiền cũng chưa bao giờ đánh giá con trai mình thuộc diện "thần đồng" khi anh còn đang theo học trong nước, những thành tựu sau này mà Ngô Bảo Châu đạt được đã khiến bà vô cùng vui mừng nhưng cũng không khỏi ngỡ ngàng.
Fields là giải thưởng Toán học danh giá nhất thế giới, thường được ví như "Nobel Toán học". Giải thưởng này do Hội nghị Toán học quốc tế trao bốn năm một lần cho các nhà toán học trẻ (dưới 40 tuổi) và có thành tựu đặc biệt. Thực ra, tên tuổi của Giáo sư Ngô Bảo Châu đã được thế giới biết đến từ năm 2004, khi anh được nhận giải thưởng nghiên cứu hàng năm của Viện Toán học Clay (Mỹ). Mỗi năm chỉ có 1-2 người được trao giải thưởng này và Châu là người Việt
Dù nghiên cứu và giảng dạy Toán ở các trường đại học hàng đầu thế giới nhưng Giáo sư Ngô Bảo Châu vẫn dành thời gian đáng kể để tham gia giảng dạy và đào tạo Toán học tại Việt
Trong 70 năm vừa qua (1936-2006), cả thế giới có tất cả 48 nhà Toán học được trao Giải thưởng Fields và mới chỉ có 11 nước vinh dự có công dân của mình đoạt giải thưởng này gồm: Mỹ, Pháp, Nga, Anh, Nhật Bản, Phần Lan, Italia, Thụy Điển, Đức,
38 tuổi và được vinh danh trên bục cao nhất của Đại hội Toán học thế giới, Ngô Bảo Châu xứng đáng là niềm tự hào của hàng chục triệu người Việt Nam và chúng ta có quyền hy vọng vào một tương lai Toán học của nước nhà nói riêng và nền khoa học Việt Nam nói chung, sẽ sánh vai với các nền khoa học phát triển trên thế giới trong một thời gian không xa